Stres Nedir? Kaynakları ve Belirtileri Nelerdir? Stresle Nasıl Başa Çıkılır?

Aranızda veba hastası olan var mı, ya da kolera, frengi? Cevabınız hayır olmalı çünkü bu hastalıklar ortaçağ hastalıkları olup günümüzde pek görülmeyen hastalıklardır. Günümüzde yaygın olan ve insanı yavaş yavaş öldüren öyle bir hastalık var ki. Nedir bu hastalık? Tabii ki stres… Stresin literatürde tanımı çoktur en genel anlamda günlük yaşamda karşılaştığımız olayların, insan ilişkilerindeki baskının bir sonucu olarak hissedilen sıkıntı, zorlanma, üzülme durumudur. Çağımızın hastalığı olan stres herkesin mutlaka hayatında karşılaştığı bir durumdur. Stressiz insan yoktur diyebiliriz,  çünkü insanoğlu çevresinde olup bitenlere tepki verir, eğer böyle olmuyorsa bir gariplik vardır. Bir toplulukta yaşıyorsanız, hayatınızda bazı olaylar değişiyorsa ve sizin bu olaylara müdahale etmeniz engelleniyorsa kısacası hayatınızda bazı olumsuz değişiklikler varsa strese maruz kalıyorsunuz demektir.

Stresin dış etkenlerin ortaya çıkardığı kaynakların yanında, kişinin kendi kendinin yarattığı kaynakları da mevcuttur. Dışarıdan kaynaklı stresin ortadan kaybolması zor olabilir fakat kendinden kaynaklı stresi yok edebilir. Kişinin kendinin yarattığı stres kaynakları;

Mükemmelliyetçilik; en önemli stres kaynaklarının başında gelmektedir. Yaptığım her işte mükemmel olmalıyım, hiçbir eksiklik olmamalı, en başarılı ben olmalıyım duygusu stres kaynağı olmaktadır. Böyle kişiler kendisine sürekli baskı oluşturacak ve illa yapmalıyım moduna gireceklerdir. Oysaki bunun yerine gerekliliği ortadan kaldıracak cümleler kurarak stresle mücadele edebilir. Mesela bunu yapmalıyım yerine yapabilirim, başarmalıyım yerine başarabilirim demeli böylece üzerindeki baskı kalkacak ve stres başlamadan bitecektir.

Olayın Kontrolünde Olmak; stresin ortadan kaldırılması için olayların kontrol altına alınması gerekir. Kişiler bir olay karşısında bu olay benim kontrolüm altında istediğimde değiştirebilirim demeli böylelikle olayı kendi kontrolü altına almış olurlar. Mesela bir kişi arkadaşına yarın istediğin işi yaparım derse kendi üzerinde baskı oluşturarak strese girmiş olacaktır. Aslında yarın boş zamanı yoktur, bu sözüyle olayın kontrolüne girmiştir, oysaki bunun yerine yapabilirim deseydi burada aynı zamanda yapamayabilirim de demek istediğinden yani söz vermediğinden dolayı olay kendi kontrolünde olacaktı.

Olayları Algılama ve Yorumlama; olguları algılama ve yorumlama biçimimizde stres kaynağı olabilmektedir. İki öğrenci düşünelim ikisi de sınavda düşük not almış olsun birisi günlerce bunu düşünüp ben ne yapacağım, emeklerim boşa çıktı şeklinde yorumlarken diğer öğrenci ise çalışıp öteki sınavdan daha iyi not alabilirim, şeklinde yorumlamaktadır. Bu örnekten de anlaşılacağı gibi olayları yorumlama tarzımızı değiştirirsek stres kaynağını ortadan kaldırabiliriz. Bunlara ilaveten stres kaynakları; trafik, sıcak hava, soğuk hava, gürültü, hastalık, işsizlik, vergiler, kira sorunları, enflasyon, evlilik, boşanma, kıskançlık, hamilelik, ailede ölüm, maddi sorunlar,  yetiştirilmesi gereken işler, iş seyahatleri, işten çıkartılma, rekabet, kendini kabul ettirme çabası, terfi sorunu, eğitim, iş arkadaşları, zorunluluklar, sigara içen ve içmeyenler, tatil..(tatil stres kaynağı olur mu demeyin acaba nereye gitsem, tatil için neler alsam, hangi kıyafetleri götürsem, tatile fit çıkma arzusu strese neden olmaktadır.:)) Görüldüğü gibi hemen hemen her şey bizlerde strese neden olan faktörlerdir.

Stres Belirtileri: Yorgunluk, yerinde duramama, ellerin terlemesi, endişelenme, sinirlilik, unutkanlık, alınganlık, ses değişmesi, sigara alkol gibi maddeye düşkünlük, sosyal ortamlardan kaçma, uykuda zorluk çekme, sivilce, akne, egzama gibi deri hastalıkları, mide bulantısı, ülser, böbrek dengesizliği, kalp krizi, kendine güvensizlik, aşırı kötümser düşünme, artan veya azalan iştah… vb

Peki stres her zaman kötü olaylardan mı kaynaklanır? Elbette hayır.. İnsan bazen de olumlu strese girebilir. Örneğin üniversiteyi kazanan öğrencinin yaşadığı mutluluktan kaynaklanan stres,  yeni bir işe girmek, evlenmek, çocuk sahibi olmak gibi olumlu hallerin sebep olduğu stres yaşanabilir. Bu durumların neden olduğu stresle başa çıktığımızda kendimize güvenimiz artar.

Stresle Başa Çıkmanın Yolları: Stresle başa çıkabilmek için en önemli şey kişinin bir stres altında olduğunu hissetmesi ve bununla mücadele etmesi gerektiğinin farkında olmasıdır.

– Stresle birlikte kaslarda bir gerilim görülür, bu gerilimi ortadan kaldırmak için düzenli egzersiz yapmak faydalı olacaktır, aynı zamanda derin nefes egzersizleriyle de stresten uzaklaşabilirsiniz.

– Düzenli uyku uyumak size güne daha enerjik başlamanızı sağlayacaktır

– İçinde bulunduğunuz stresli durumları, yaşadıklarınızı çevrenizde bulunan kendinize yakın hissettiğini kişilerle paylaşmak stresinizi azaltmaya yardımcı olacaktır.

– Meditasyon yapmak, kuş sesi, su sesi dinlemek iyi gelecektir.

– Yeni hobiler edinebilirsiniz, müzik dinleyin, bulmaca çözün, sevdiğiniz kişilerle farklı aktiviteler yapın.

– Kendinize inanın ve güvenin. Herkesin günlük yaşamda sorunları olabileceğini unutmayın

– Hayır demeyi bilin böylece sürekli bir şeyler yapma zorunluluğunuz kalmayacaktır.

– Bugünün işini yarına bırakmayın

– Empati kurun, olaylara hep kendi açınızdan bakmayın

– Kendinizi mükemmeliyetçilikten kurtarın, en iyisini ben yaparım, en başarılı ben olmalıyım gibi düşüncelerden kaçının.

Şöyle bir gerçek var ki değişen ve karmaşıklaşan bu dünyada, birçok işi aynı anda yoluna götürmeye çalıştığımız, işsizliğin çığ gibi büyüdüğü, maddi ve manevi sorunların arttığı bu zamanda, stresi ortadan kaldırmak imkansızdır. O yüzden yapacağımız en iyi şey stresle yaşamayı öğrenmek ve bunun olması gereken bir durum olduğunu kabullenmek…