Sinir Hücresi (Nöron) Nedir? Yapısı, Özellikleri ve Çeşitleri Nelerdir?

Çevreden gelen uyarıları almak ve bu uyarıları taşımakla görevli olan vücudun en fazla özelleşmiş ve farklılaşmış hücrelerine “sinir hücresi” veya diğer adıyla “nöron” denir. İnsan sinir sisteminde yaklaşık olarak 100 milyar nöron olduğu tahmin edilmektedir. Normal bir sinir hücresi 50.000-250.000 kadar başka nöronla bağlantılıdır. Yaptıkları özelleşmiş işlere bağlı olarak farklı şekillerde ve çeşitlerde olabilirler. Sinir hücresinin birçok özel türü vardır. Büyüklükleri yaklaşık 5 mikrometre ile 10 milimetre arasında değişir. En küçük ve en büyük sinir hücreleri sırasıyla omurgasızlar ve omurgalılarda bulunur.

İşlevlerine göre nöronlar “Duyusal Nöronlar, Motor Nöronlar ve İnternöronlar (Ara) Nöronlar” olmak üzere üçe ayrılırlar. Duyusal nöronlar denilen özelleşmiş hücreler çevreden koku, tat, dokunma ve ses vasıtasıyla aldıkları bilgiyi beyne iletir. Motor nöronlar kasların kasılmasını kontrol ederek hareketi sağlar. Tamamen sinir sistemi içinde bulunan internöronlar (ara nöronlar) ise yanlarındaki nöronların yanında circuit (döngü) oluşturur. Circuit (döngü) “Lokal İnternöronlar” tarafından gerçekleştirilir). Nakilci İnternöronlar ise beynin bir bölgesinde bulunan lokal internöronun oluşturduğu döngüyü (circuit) başka bir yerdeki döngüye bağlar. Beyindeki nöron döngüleri bu bağlantılardan yararlanarak öğrenme, algı vs. için gereken işlevleri gerçekleştirir.

Sinir Hücresi (Nöron) Özellikleri Nelerdir?

1- Nöronlar, sinir sisteminin temel görev ve yapı birimidir.

2- Hem merkezi hem de çevresel sinir sistemi nöronlardan oluşmuştur.

3- Nöronlar birbirine bağlanarak sinirleri, vücuttaki sinirlerin tamamı da sinir sistemini oluşturur.

4- Nöronlar belli bir yaştan sonra bölünme özelliğini kaybederler.

5- Nöronlar, bulundukları yere ve görevlerine göre farklı şekil ve büyüklükte olabilirler.

6- Nöronlar, sahip olduğu uzantılar sayesinde iç ve dış çevreden gelen bilgileri sinirsel uyartılar halinde iletir.

Sinir Hücresi (Nöron) Kısımları Nelerdir?

Nöronlar; hücre gövdesi, dendrit ve akson olarak üç kısımdan oluşurlar.

1- Hücre Gövdesi (Soma): Soma bölgesi; sinir hücresinin çekirdek, sitoplazma ve organellerinin bulunduğu kısımdır. Hücrenin yaşamsal işlevlerini sağlayan mekanizma burada bulunur.

2- Dendrit: Nöronun hücre gövdesinden çıkan kısa uzantılar olup sinirsel iletişimin önemli alıcılarıdır. Tek ya da çok sayıda olabilirler. Dendritler, çevreden veya bir başka nörondan gelen uyartıları alarak hücre gövdesine iletirler.

3- Akson: Nöronun hücre gövdesinden çıkan tek ve uzun kısımdır. Dendritler tarafından alınarak hücre gövdesine iletilen uyartıları alarak bir başka nöronun dendiritine taşırlar. Aksonların dış yüzeyinde bulunan ve yağ dokudan yapılan koruyucu kılıfa miyelin kılıf denir. Miyelin kılıf, uyartıların akson boyunca daha hızlı iletilmesini sağlar.

Sinaps: Bir nöronun akson ucu ile diğer nöronun dendritinin birbirine bağlandığı yere sinaps denir. Bir nörondaki uyartı diğer nörona sinaps bölgesinden salgılanan sinir hormonları sayesinde geçer.