Peroksizom Nedir? Yapısı, Özellikleri ve Görevleri Nelerdir?

Peroksizom (mikrocisimcik) hemen hemen tüm ökaryotik hücrelerde bulunan bir organeldir. Çok uzun zincirli yağ asitlerinin, dallı zincirli yağ asitlerinin, D amino asitlerinin, poliaminlerin katabolizmasında ve memelilerin beyin ve akciğerlerinin normal fonksiyonu için önem taşıyan bir eterfosfolipid olan plazmalojenlerin biyosentezi için gereklidir. Ayrıca enerji metabolizması için önemli olan pentoz fosfat yolundaki iki enzimin toplam aktivitesinin yaklaşık olarak %10’unu içerir.

Peroksizomların, hayvanlardaki izoprenoid veya kolesterol senteziyle ilişkili olup olmadığı tartışılmaktadır. Filizlenen tohumlardaki glioksilat döngüsü (“glioksizom”), yapraklardaki fotosolunum, tripanazomatidlerdeki glikoliz (“glikozom”) ve bazı mayalardaki metanol veya amin oksidasyonu ile asimilasyonu bilinen diğer peroksizomal işlevlerdir.

Peroksizom 1954‘te İsveçli doktora öğrencisi J. Rhodin tarafından tanımlanmıştır ve 1967’de Belçikalı sitolog Christian de Duve tarafından organel sınıfına konulmuştur.

0.3-0.5 mikron çapında ve tek kat zar ile çevrili olan peroksizomlar metabolik aktivitesi fazla olan, karaciğer, böbrek, ve kalp kası gibi hücrelerde fazla bulunurlar. Bunlar katalaz, ürik asit, oksidaz ve d-aminoasit

Hücrede zehir etkisi yapan hidrojen peroksiti (H₂O₂); H₂O ve ½ O₂’ye dönüştüren katalaz enzimini taşıyan organeldir.

Prostitlerde, mantarlarda, yüksek yapılı bitkilerin hücrelerinde, hayvanlarda özellikle karaciğer, kalp, kas ve böbrek hücrelerinde bulunur.

Proteinler seçilmiş bir biçimde peroksizomlara aktarılırlar. Peroksizom içerisinde DNA ya da ribozom barındırmadığı için tüm proteinlerini membranından nakille alır. Temel proteinlerin oluşum esansında endoplazmik retikulumdan nakledildiği sanılmaktadır.

Peroksizomal hastalıklar lipid metabolizması bozukluklarına yol açarlar.En bilinen örnek Zellweger Sendromudur. Peroksizom matriksinin proteinleri sitozolde serbest ribozomlarda sentez edilmektedir.

Peroksizom Genel Özellikleri

• Ökaryot hücrelerde bulunur.
• Tek zarlı bir organeldir.
• İçinde katalaz enzimi ve çeşitli enzimler bulunur.

Peroksizomun Görevleri Nelerdir?

• Katalaz enzimi ile hidrojen peroksiti (H2O2) parçalar.
• Amino asitlerden amino grubunu uzaklaştırır. (deaminasyon olayı)
• Yağ asitlerinin parçalanmasında görev alır.
• Bitki tohumlarında bulunan yağ asitlerinin glikoza dönüşmesini sağlar.
• Karaciğerde alkolün parçalanmasını sağlar.