Otomobil Lastiği Nedir? Neyden Yapılmıştır? Özellikleri Nelerdir?

Otomobil lastiği ya da kısaca lastik; otomobil tekerini çepeçevre saran, kendisi şişebilen ya da şişebilen bir iç silindirin (tüp) etrafına geçen kauçuk kaplama.

Lastikler, hareketsiz arabayı taşımak, kalkış ve fren anında ortaya çıkan büyük yük transferlerine mukavemet göstermek, fren yapıldığında ve viraj alırken motorun gücünü yola aktarmak, zevkli bir sürüş için güven içinde ve uzun müddet dayanmak, yolun durumu ve iklim şartları ne olursa olsun aracı emniyetle yönlendirmek, şoförün ve yolcuların konforunu sağlamak, aracın uzun ömürlü olması için yoldaki pürüzlerin etkisini azaltmak, performansını milyonlarca tekerlek devri boyunca en üst düzeyde tutmak için uzun ömürlü olmak gibi görevleri ve kıstasları yerine getirmek zorundadır.

Otomobil lastiklerinin ilk adımı J.B Dunlop’un oğlunun üç tekerli bisikleti için tasarladığı lastik modeli ile başlamıştır. J.B Dunlop üzeri lastik solüsyonu ile kaplanmış çadır bezini tekerleklerin üzerine çivi ile çakarak içine hava doldurması ile ilk adımı atmıştır. Günümüzde otomobillerde kullanılan gerçek manadaki lastikler 1900 yıllarının başlarında geliştirilmiştir. Kauçuk daha önce birçok amaç ile kullanılmış olsa da lastik sektöründeki kullanımı Goodyear’ın kauçuğu kükürt ile pişirip şekillendirmesi ile başlamıştır. Daha sonra Dunlop’un lastik topuklarına çelik teller yerleştirmesi ve iç lastiği icat etmesi ile bir gelişim süreci başlamıştır. 1940’lı yılların başında ise lastiklerin taban genişliğini, yanak yüksekliğini ve çapını belirten ebat sistemi getirilerek günümüzdeki manada lastikler üretilmeye ve kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonraki yıllarda ise iç lastiğin yerini yeni nesil tubeless (iç lastiksiz) lastikler almıştır. Son olarak, lastiklerde 1 Kasım 2012 tarihinden itibaren etiketleme uygulaması standart hale gelmiş ve bu lastik etiketleme uygulaması ile lastiklerin ıslak zeminde frenleme, yakıt tasarrufu ve dış yuvarlanma gürültüsü performansları değerlendirilerek, kullanıcılara doğru ve tarafsız bilgi verilmesi amaçlanmıştır.

Lastik Üzerindeki Bilgiler

1- Taban Genişliği (mm)

Normal basınçla şişirilmiş ve 24 saat bekletilmiş bir lastiğin, şekil ve yazılar hariç olmak üzere, yanakları arasındaki dıştan dışa uzaklığıdır. Örneğin 205 /55R 16 91V ifadesinde “205” sayısı taban genişliğini ifade eder.

2- Yanak Yüksekliği (Seri)

Kesit yüksekliğinin, kesit genişliğine oranının % olarak ifade edilmesidir. Örnekteki “55” yanak yüksekliği (seri) dir.

3- Jant Çapı (inç)

Lastik içine takılabilecek jant çapını ifade eder. Örnekteki “16” jant çapıdır.

4- Yük endeksi

Yük endeksi bir lastiğin hız sembolü ile belirtilen kg cinsinden en yüksek hızda taşıyabileceği azami yükü gösterir. Yeni bir lastik satın alırken hem yük sınıflarına hem de hız sınıflarına bakmalısınız. Ayrıca üreticinizin tavsiyelerine bakmayı da unutmayın. Örnekteki “88” ifadesi yük endeksidir.

5- Hız sınıfı

Hız sınıfı, doğru şekilde şişirildiğinde ve yük altında kullanıldığında lastiğin ulaşabileceği maksimum hızdır. Hız sınıfı yanakta yük endeksi değerinden sonraki harftir. Örneğin, hız sınıfı V olan bir lastik saatte maksimum 240 km hıza ulaşabilir. Yeni lastik satın alırken hız sınıfının aracınızın hız kabiliyetleriyle uyumlu olduğundan emin olun.

Hız endeksi bir lastiğin yük indeksi ile belirtilen azami yükte yapabileceği hızı ifade eder Örnekteki H ifadesi hız sembolüdür.

• J >>> 100 km/saat
• K >>> 110 km/saat
• L >>> 120 km/saat
• M >>> 130 km/saat
• N >>> 140 km/saat
• P >>> 150 km/saat
• Q >>> 160 km/saat
• R >>> 170 km/saat
• S >>> 180 km/saat
• T >>> 190 km/saat
• U >>> 200 km/saat
• H >>> 210 km/saat
• V >>> 240 km/saat
• W >>> 270 km/saat
• Y >>> 300 km/saat
• Z +>>> 240 km/saat

Lastiklerin aşınmasını ve ömrünü etkileyen etkenler:

• Arabanın özellikleri (ağırlık, tork, güç, …)
• Yol güzergâhı (düz, virajlı)
• Yol sathı kalitesi (asfalt beton, makadam, stabilize, …)
• Arabanın mekanik durumu (ön rot ayarı, arka rot ayarı, amortisör ve frenlerin durumu)
• Kullanım tarzı (kalkış, fren, viraj alış hızı, …)
• Aracın hızı (lastikler düz yolda 120 km/sa.’lik bir hızda , 70 km/sa. hıza oranla 2 misli daha çok aşınır)
• Lastiklerin basıncı (hava basıncı %20 azalmış bir lastik, %25 daha fazla aşınma performansı gösterir)
• İstek dışı meydana gelen darbeler (kaldırıma vurma, yol üzerindeki çukurlar, …)
• Aracın öndüzenin bozuk olması.

Ankara Ticaret Odası “Lastik Ömrü” hakkında açıklama yaptı. Lastiğin raf ömrü saklama koşullarında 10 yıldır.