Okey Oyununu Kim Buldu? Okey Oyunun Tarihçesi (Kısaca)

Okey; toplam 106 adet dikdörtgen taş ile oynanan bir şans, mantık ve hafıza oyunudur. Okey kelimesi, aynı zamanda oyundaki joker taşının adıdır. Oyunda her oyuncu elinde bulunan taşları oyun kurallarına göre “ısteka” adı verilen ahşap veya plastik yapıdaki tablaya dizerek belirli setleri tamamlamaya çalışır. Elini en hızlı şekilde bitiren oyuncu o eli kazanmış olur. Kökleri Rummy ve Dominoya dayanan okey, Türkiye’de oldukça popüler olan bir oyundur.

Okey Oyununu Kim Buldu? Okey Oyunun Tarihçesi (Kısaca)

Okey oyunun çıkış tarihi konusunda birçok farklı iddia mevcuttur. Bu iddialar içerisinde en çok kabul gören ise 13. yüzyılda Çinliler tarafından oynanan domino olduğu tahmin düşünülmektedir. 14. yüzyıl sonlarına gelindiğinde Çinliler ile yakın ilişkileri olan Acemlerin oyunu öğrendikleri ve sıkça oynamaya başlamaları sonucu oyun değişikliğe uğrayarak okeyin başlangıcını oluşturmuşlardır. Okeyin o zamanki adı Arapça sıralı taşlar anlamındaki El Turaft’dır. Domino oyununda üzerinde numaraları belirten noktalar bulunan taşlar oyuncuların ellerinde saklanırdı. Ancak bu durumdan rahatsız olan Acemler taşları üzerine koyacakları bir tahta parçası (günümüzdeki isteka tablası gibi) kullanarak okeyin temelini attılar. Daha sonra domino taşları üzerindeki sayıları belirten noktaları gerçek rakamlarla değiştirdiler. Bir yüz yıl boyunca dominonun bu değiştirilmiş şekli tüm Arap ve Fars diyarlarında oynanmaya başlandı. 15. yüzyıl sonları ve 16. yüzyıl başlarında Osmanlılar ile Arapların ilişkileri sonucu oyun saraya kadar girdi. 17. yüzyıl ortalarında Osmanlı sarayında eğitim ve sanat konularında uğraşan bir bölüm olarak kabul edilen Enderun tarafından sıkça oynanan El Turaft, Enderun hocası Hacı Marufi tarafından yeniden ele alınarak oynanış şekli ve kuralları değiştirilmiştir. Daha sonra Hacı Marufi‘nin talebeleri hocalarının bulduğu oyunu daha da geliştirerek bu günkü okey oyununun temelini oluşturdular. Osmanlı sarayında oyunun bu değişmiş şeklinin adı El Turaft‘dan birbirinin taşlarını anlamak manasına gelen “Ol Kıraat-ı Seng” olmuştur. Bu söyleniş günümüze gelene kadar değişmiş özellikle yabancı dil etkileri sonucu “Okey” adını almıştır.

Günümüzde oynanan modern “Okey” oyunu ise (Rummikub), Ephraim Hertzano adında 1930’ların başlarında Filistin‘e göç eden, Romanya doğumlu bir Yahudi tarafından icat edilmiştir. Hertzano, ilk oyun setini el yapımı olarak ailesi için evinin arka bahçesinde imal etti. Oyun rummy ve mahjong karışımıdır. Bu oyun aynı zamanda İsrail’in bir numaralı ihraç oyunudur. 1977’de, ABD‘de en çok satan oyun olmuştur. Okeyin, “Gastarbeiter” Türk işçilerinin Almanya‘da tanıştığı Rummikub‘un evrimleşmiş hali olduğu tahmin edilmektedir.

Ephraim Hertzano

Farklı bir rivayete göre ise okey oyunu zihinsel engellilere rehabilitasyon amacıyla aynı renkten vs. olan taşların dizdirtilmesiyle oluşmuştur. Ama bu rivayet okey oyunu severlerin pek de hoşuna gitmediği için fazla gerçekçi bulunmamaktadır.

Okey Oyunu Nasıl Oynanır? (Kısaca)

Okey oyunu standart olarak -genellikle- dört adet oyuncuyla oynanır. Okey oyununun en yaygın versiyonunda toplam 106 adet taş vardır. Taşlar, 1’den 13’e kadar numaralandırılmış olarak dört ayrı renge (kırmızı, sarı, siyah ve mavi) ayrılmıştır. Her sayıdan ikişer adet bulunmaktadır. Bunların yanında tüm taşlar içinde toplam iki tane “sahte okey” ismi verilen taşlar vardır. Günümüzde okey oyununun “Klasik Okey, 101 Okey, 10 Taş Okey, Renkli Okey, Gin Okey, Rummy” vs. gibi birçok çeşidi mevcuttur. Bu oyunlar içerisindeki temel mantık ve amaç hemen hemen aynıdır. Oyun başlangıcında oyunculara oyunun türüne göre belirli sayıda taş verilir. (Örneğin, Klasik Okeyde bir oyuncuya -ilk dağıtımda- on beş, diğer üç oyuncuya on dört taş verilirken, 101 Okey’de Okeyde bir oyuncuya yirmi bir, diğer üç oyuncuya yirmi iki taş verilir.) Oyuncular kendilerine dağıtılan taşları önlerindeki ıstakaya dizerler. Elinde en fazla taş olan oyuncu oyunu başlatır ve taş atar. Oyuncular her bir döngüde masadan veya dizili haldeki taşlardan bir adet taş alarak ve ıstakasından bir adet taş atarak ellerini bitirmek için çalışırlar. Yere atılan taşlar diğer oyuncular tarafından görülür (yere atılan taşlar üst üste konulur ancak bir oyuncu çifte gittiğini söylerse bütün taşlar açılır). Ancak hiç kimse birbirinin ıstakasındaki taşları göremez. Oyunda, normal bitme, çifte bitme ve okey atarak bitme şeklinde üç farklı bitiş seçeneği mevcuttur.