Milattan Sonra 2020: Yapay Zeka

Basit bir şekilde tanımlarsak “bir makinenin insan gibi düşünebilme yeteneğine” yapay zeka deniliyor. Günümüzde hali-hazırda tam olarak düşünebilen bir makine yapılmadı veya yapıldıysa da bundan henüz haberimiz yok.

Kuramsal olarak bir makinenin bir insan gibi düşünmeye başlaması kimine göre pandoranın kutusunu açmak iken kimine göre yeni bir çağın başlangıcı. Ancak sonuç ne olursa olsun Milenyum Çağı (Bilgi Çağı/2000’li yıllardan günümüze) çok kısa süreceğe benziyor. Artık insansız kara-hava araçları (drone), akıllı telefonlar, kütüphaneleri sığdıran USB bellekler, Boston Dynamics’in yürüyen ilginç robotları, tepemizdeki devasa uzay istasyonları, GPS uyduları, virüslerin DNA’sını inceleyen elektron mikroskoplarından tutun bir stadyum büyüklüğündeki teleskoplar hayatımızın içinde.

2018 yılına gelindiğinde Hong Kong merkezli insansı robotlar üreten Hanson Robotics yaşlılara ve ziyaretçilere parklarda yardım etmesi için Sophia isminde bir robotu tasarladı. Hatta bu robot şu anda resmi olarak Suudi Arabistan vatandaşı. Bu robotun diğer özelliklerini sıralarsak; yaşanan anları hafızasına kaydediyor ve 60’a yakın yüz ifadesini yansıtabiliyor. Sophia kendisine sorulan soruları cevaplayarak insanlarla sohbet edebiliyor. Gözlerinde bulunan yüksek çözünürlüklü kameralar ve sensörler sayesinde karşısındaki kişinin hareketlerini takip edebiliyor ve göz teması kurabiliyor. Sophia’nın belkide en önemli özelliği daha önce konuştuğu veya tanıştığı kişileri hatırlayabiliyor olması.

Tabiki şu andaki teknoloji Hanson Robotics’in ürettiği robotla sınırlı değil. Boston Dynamics’in ürettiği robotlar insanlığı –deyim yerindeyse- hayretler içinde bırakıyor. İnsana benzetim amaçlı dinamik robot ve yazılımların tasarım-inşasında uzmanlaşmış bir mühendislik şirketi olan Boston Dynamics ilk kez hayvanlar gibi koşabilen ve manevralar yapabilen BigDog, PETMAN, Cheetah, SandFlea, RHex, RiSE, LittleDog gibi robotları bulunuyor.

Mekanik anlamda bağımsız olarak yürüyebilen, koşabilen robotların bir sonraki evresi elbette kendi kendine kararlar alabilen ve aldığı kararları yorumlayabilen robotlar oluşturacak. Günümüzdeki insansız makineler veya sistemler kendi kendine karar alma yetkisine veya yetisine sahip değil.

Geçtiğimiz günlerde Facebook AI Research (FAIR) araştırmacılarının geliştirdiği “Yapay Zeka Sohbet Robotları” kendi aralarında konuşmaya başlayınca şirket yetkilileri panikleyip fişi çekmişti. Facebook araştırmacıları, tekniklerini geliştirdikçe yapay zeka ürünü sohbet robotlarının kendiliğinden, adeta insan gibi, daha önce olmayan bir dil geliştirdiklerini keşfetmişti. FAIR’de çalışan bilim insanlarının yapay zekaya sahip sohbet robotlarının bunu nasıl yaptığına dair henüz net bir bilgisi bulunmuyor.

Aslında yapay zeka konusunun ne kadar tehlikeli veya ne kadar güvenli olabileceği halen tartışılan bir konu. Bağımsız bir robotun neler yapabileceği tam olarak bilinmiyor desek doğru olacak. Bu sorun aslında bir çok bilim adamının merak ettiği konuların başında geliyor.

Bilim adamları uzun yıllardan beri yapay zeka ile ilgili çalışmalarını sürdürüyorlar. Bu çalışmaları teşvik etmek amacı ile  İngiliz matematikçi ve bilgisayar bilimcisi Alan Turing’in adıyla anılan Turing Testi Amerika’da “Loebner Ödülleri” adı altında makine zekâsına sahip yazılımların üzerinde uygulanarak başarılı olan yazılımlara çeşitli ödüller dağıtıyor. Turing testinin amacı bir makinenin düşünebildiğini söyleyebilmenin mantıksal olarak mümkün olup olmadığıdır.

Testin içeriğini kısaca özetleyecek olursak; birbirini tanımayan birkaç kişiden oluşan bir denek grubu birbirleri ile ve bir yapay zekâ diyalog sistemi ile geçerli bir süre sohbet etmektedirler. Birbirlerini yüz yüze görmeden yazışma yolu ile yapılan bu sohbet sonunda deneklere sorulan sorular ile hangi deneğin insan hangisinin makine zekâsı olduğunu saptamaları istenir. İşin ilginç tarafı şimdiye kadar yapılan testlerin bir kısmında makine zekâsı insan zannedilirken gerçek insanlar makine zannedilmiştir.

Uzmanlara göre 2020 yapay zekanın çağı olarak anılacak. Bu çağ aynı zamanda insanlığın yeniden kolonize olacağı ve uygarlıkların yeniden tasarlanacağı bir çağın başlangıcı olacak. Yaklaşık 100 yıldır köleliğin kalktığı dünyada yapay zekaya sahip robotlar modern dünyanın yeni köleleri olarak anılacak. Savaşan, üreten, çalışan, hizmet eden bir yapay zeka çağına adım atarken beraberinde felaketi mi yoksa modern toplumların egemenliğini mi getireceğini zamanı geldiğinde öğreneceğiz.