İnterferon (İFN) Nedir? Ne İşe Yarar? Çeşitleri Nelerdir?

Virüslerin sebep olduğu enfeksiyonları engellemek için antibiyotik maddeler çoğunlukla etkisiz kalmaktadır. Ancak bazı vücut yapıları zararlı mikroorganizmalara karşı mücadele edebilmektedir. İnterferonlar; başta viral enfeksiyon olmak üzere ve diğer mikroorganizmalara cevap olarak konak hücreleri tarafından salınan, bağışıklığın düzenlenmesinde, özellikle tümör hücrelerine karşı koymada ve doğal öldürücü hücreleri aktive etmede etkinlikleri olan doğal glikoproteinlerdir.

İnterferon (kısaca İFN) adı verilen vücut hücrelerinin çoğunluğunca sentezlenen ve bakterilere, parazitlere, virüslere ve urlara karşı etki gösteren bir proteindir. Sitokin olarak bilinen, glikoproteinlerin en büyük sınıfı altında incelenirler. En çok bilinen türleri interferon alfa (Akyuvarlarca üretilir.) ve interferon beta (Diğer hücrelerce üretilir.)’dır.

Dört çeşit interferon vardır;

İnterferon alfa; çeşitli akyuvarlardan salınır, antiviral ve tümör hücrelerine karşı etkinliği olan interferonlar, interferon beta; fibroblastlar, epitel hücreleri ve makrofajlardan salınır, virüslere karşı etkili interferonlar, interferon gama; T-lenfositlerden salınır, bağışık cevabın düzenlenmesinde rol alır, İFN Tau Trophoblast hücrelerince üretilmektedir.

• İFN Alfa – Çeşitli akyuvarların ürettiği.
• İFN Beta – Fibroblastlar, epitel hücreleri ve makrofajlardan üretilen.
• İFN Gama – T lenfositlerce üretilen.
• İFN Tau – Trophoblast hücrelerince üretilen.

İnterferon belirli bir türe özgü olduğundan, insanların tedavisinde kullanımı için yine insan hücrelerinden elde edilme zorunluluğu vardır. Başlangıçta interferon yarı sınai ölçekte akyuvarlardan veya dölüt fibroblastı kültüründen üretilmişti. Bugün İFN (İFN alfa) genetik mühendisleri tarafından bir bakteri üzerinden (kolibasili Escherichia coli) üretilmektedir. Bu amaçla söz konusu bakterinin genetik hazinesi, yeni bir düzenleme yapılarak (İFN alfa için şifreli insan DNA’sı parçası sokulmak suretiyle) değiştirilir. Kültür, bakterinin önceden dirençli hale getirdiği güçlü bir antibiyotik olan tetraksilinin bulunduğu ortamda geliştirilmektedir. Sınai ölçeğindeki üretimde kültürler 3500 litrelik mayalandırma kaplarında yapılmakta ve ürün art arda birkaç kere saflaştırılmaktadır.

MS (Multipl skleroz) hastaları için değişik interferonlar kullanılmaktadır. Çoğunlukla kullanılan beta interferondur.

İnterferonların Etki Mekanizmaları

Antiviral Etki: Virüsün hücre içine girişini ve viral RNA ile protein sentezini inhibe eder.

İmmünomodülatör Etki: Hücre yüzeyindeki majör histokompatibilite antijenlerinin ekspresyonunu artırır. Doğal öldürücü hücre aktivitesini artırır.

Antiproliferatif Etki: Normal hücrede dönüşümlü, neoplazik hücrede dönüşümsüz sitostaz yapar. Onkojen virüslerin transforme edici etkisini inhibe eder.