Hız Sabitleme Sistemi (Cruise Control) Nedir? Nasıl Kullanılır?

Hız Sabitleme Sistemi (Cruise Control), araç hızının kumanda edilmesi için elektronik destekleyici bir aygıttır. Sistem, sürücü tarafından seçilen hızı kaydeder ve muhafaza eder. Sürücü bu durumda hızı kısa süreli manuel olarak tanımlı bir değer kadar arttırabilir veya azaltabilir ve ardından istediği takdirde tekrar en son kayıtlı hıza geri dönebilir. Hız ayar sistemi, “Off” kullanım düğmesi üzerinden ya da fren veya debriyaj pedalına basıldığında devre dışı bırakılabilir. Sistem, sürücüye özellikle sabit hızla gerçekleştirilen uzun yolculuklarda yüksek bir konfor sunmaktadır.

Araç yapısına göre hız sabitleyici kullanımı farklılık göstermektedir. Örneğin, manuel vites bir araç için sadece hız sabitleme sistemi kullanıldığında sistem aracı belirlenen hızın altına düşürmemek üzerine programlanır. Varsayalım bu tipte araç için hız sabitleyici 90 km/saat‘e ayarlandı. Araç bir yokuştan aşağı inerken hız sürekli artacak ve saatteki hız 90 km’nin üzerine çıkacaktır. Farklı bir şekilde yokuştan yukarı çıkarken hız sabitleyici 90 km/saat‘e ayarlanmış ise araç bir süre sonra bu hızı karşılamayacak duruma gelecek ve hız sürekli düşmeye başlayacaktır. İşte hem yokuş çıkarken hemde inerken hız sabitleme aktif durumda olduğunda manuel bir araç için zorunlu bir şekilde vites değiştirmeniz gerekecektir. Bu vites değiştirme işleminde otomatik olarak hız sabitleme sistemi devre dışı kalacaktır. Manuel araçlarda hız sabitleme sisteminin kullanılabileceği yerler otobanlar ve otoyollardır. Bunun dışında efektif olarak kullanım olanağı pek sunmazlar. Fakat otomatik araçlarda vites sistemi otomatik değiştirildiğinden böyle bir durum söz konusu değildir.

Ayrıca Adaptif Cruise Control adı verilen -adaptif hız sabitleyici – sistemine sahip olan araçlar hızını otomatik olarak ayarlar ve öndeki araçlarla aralarında güvenli bir mesafeyi koruyacak şekilde çalışırlar. Bu sayede sabit bir hızda ilerlerken önümüze bir araç çıktığında frene basıp hız sabitlemeyi kapatmamıza gerek olmadan  Adaptif Cruise Control sistemi aracı yavaşlatacak, aradaki mesafeyi kendisi ayarlayacak, önümüzde ki araç şerit değiştirdiğinde ya da hızlandığında ise sistem kendiliğinden daha önce ayarladığınız hıza geri dönecektir.

Hız Sabitleme Sistemi (Cruise Control) Nasıl Kullanılır?

Öncelikle bütün araçlardaki hız sabitleme sisteminin kullanımı oldukça basittir ve yapısı (ayarları) birbirine benzer. Temel olarak hız sabitleyiciler direksiyon sol kısmında bulunan sinyal ve uzun far kolunun üzerinde bulunur. Üst paket araçlarda ise buna ek olarak direksiyon üzerinde tuşları yer alabilir. Genellikle hız sabitleyici tuşları hız sabitleyici sistemini açma, kapama, hız arttırma, hız azaltma, hız sıfırlama ve aracı hız sabitleyici duruma getirme görevlerini üstlenirler. Tuşlar 3 veya daha fazla sayıda olabilir. Bazı durumlarda bir tuşa iki görev atanabilir. Bu görevler hız sabitleyici aktif ve pasif durumda iken bazı görevler alırlar. Bazı araçlarda ise bazı tuşlar hiç yer almayabilir. Örneğin, cancel (iptal) tuşu gibi.

Hız sabitleyiciyi devre dışı bırakmak için debriyaj veya frene basarak, ayrıca hız sabitleme kolu üzerinde bulunan cancel, off tuşları kullanılabilir.

Not: Manuel araçlarda genellikle gaza basarak sistem kapanmaz! Gaza basıldığında hız artar ve ayak gazdan çekildiğinde -şartlar uygunsa- tekrar belirlenen hız sabitleme ayarına döner.

Bazı araçlarda ise “On, Off, Cancel, SET/- ve RES/+” gibi bazı tuşlar yer almaktadır. Şimdi bu tuşların ne işe yaradığını -kısaca- öğrenelim.

On tuşu ile hız sabitleyiciyi sistemi aktif hale getirilir. Bu esnada araç gösterge panelinde hız sabitleyici simgesi görünür. Ancak sistemin çalışması için tek başına “on” tuşuna basmak yeterli değildir.

Off tuşu hız sabitleyiciyi sistemini tamamen kapatır. Bu esnada araç gösterge panelinde ki hız sabitleyici simgesi kapanır. Sistemi kullanmadığınız durumlarda “off” hale getirmeniz tavsiye edilir. Hız sabitleyici sistemi çalışır durumdayken off tuşuna basılırsa hız sabitleyiciden otomatik olarak çıkılır araç normal manuel kullanım durumuna gelir.

Cancel tuşu araç hız sabitleyicisi çalışır durumda iken sistemi devre dışı bırakır ve araç normal manuel kullanım durumuna gelir.

SET/- tuşunun iki fonksiyonu bulunuyor. Birincisi araç normal bir hızda ilerlerken ve hız sabitleyici “on” durumundayken bu tuşa (SET/-) basılırsa araç hız sabitleme durumuna geçer ve belirlenmiş olan hıza sabitlenir. Yani araç bu tuşa basıldığı anda en son belirlenmiş olan hız ile sabit bir şekilde ilerler. Eğer debriyaj ve frene basılırsa sistem devreden çıkar. (Aynı şekilde cancel/off tuşuda sistemi kapatır.) İkincisi ise araç hız sabitleme durumunda ilerlerken bu tuşa (SET/-) basılırsa aracın sisteme kaydedilen hızını düşürmeye yarar. Örneğin; araç hız sabitleme çalışır durumdayken saatte 90 km sabit hızla ilerlerken bu tuşa bir kez basılırsa hızı saatte 1 km düşürür. Hızlı bir şekilde üst üste basarak ve gösterge panelini izleyerek istediğiniz hıza düşürebilirsiniz.

RES/+ tuşunun iki fonksiyonu bulunuyor. Birincisi araç eğer hız sabitleme ile sabit bir hızda hareket ediyorsa bu tuşa üst üste basıldığında aracın hızı sabitlemede ilk olarak belirtilen değeri arttırılır. Örneğin araç saatte 90 km hız sabitleme ile seyir halinde iken bu tuşa basılırsa hızı saatte 1 km arttırılır. Hızlı bir şekilde üst üste basarak ve gösterge panelini izleyerek istediğiniz hıza arttırabilirsiniz. İkinci fonksiyonu ise aracın hız sabitleme sistemi on durumunda ancak hız sabitleme olmadan manuel olarak bulunduğu durumda bu tuşa basılırsa sistem en son kaydedilen hız değerini sıfırlar.