Hipotez (Varsayım) Nedir?

Hipotez Alm. Hypothese, Fr. Hypothese, İng. Hypothesis. Aynı sebeplerle izah edilen çeşitli hadiselerin hepsini birden izah edebilecek umumi fikir. Faraziye de denir. Varsayım veya hipotez, bilimsel yöntemde olaylar arasında ilişkiler kurmak ve olayları bir nedene bağlamak üzere tasarlanan ve geçerli sayılan bir önermedir. Bilimsel bir ifadenin hipotez kabul edilebilmesi için sınanabilmesi gerekir. Deney ve testler sonucunda “sürekli olarak” varsayılan sonucu veren hipotezler “teori (kuram)” statüsünü alırlar.

Bir hipotez, birçok bilim adamı tarafından benimsenip, geniş bir geçerlilik kazanırsa “ teori” adını alır. Teoriler, hipotezlere göre daha güçlü görüşlerdir. Bir teori ne kadar az hipoteze dayanır ve ne kadar çok hadise izah ederse, o derece mükemmeldir. Gerek hipotez, gerekse teoriler fen bilimlerinde bulunabilir. Fakat bunlar ispat edilip “bilimsel kanun” haline gelmedikçe, fen bilimlerine maledilemez. Bir gerçekmiş gibi savunulamaz. Bilim adamları tarafından, her zaman şüpheyle bakılan, tenkit ve yoruma açık görüşlerdir.

Yanlışlığı ispat edilenler, reddedilerek terk edilir veya gözden geçirilerek yenileri kurulur.

Hipotez terim eski Latince “önermek” anlamına gelen “hipotithenai” kelimesinden köken almaktadır. Bilimsel bir hipotez farklı kişilerce ve bilimsel yöntemlerle sınanabilmelidir. Hipotezler genellikle geçmiş gözlemlere veya bilimsel teorilerden yapılan çıkarsamalara dayanır.

İstatistiki hipotez; tarafsızlık hipotezi, farksızlık hipotezi, sıfır hipotezi: Bu kavrama göre varsayılan değişkenler arasında farklılık yoktur. Bu tür hipotez bilimsel araştırmalarda yan tutmamanın gereğidir.

Araştırma hipotezi; farklılık hipotezi, alternatif hipotez: Araştırmada daha önceki bilgilerin veya gözlemlerin doğruluğunu saptamak üzere oluşturulan, değişkenler arasında önemli ilişki olduğunu varsayan ifadelerdir. Hipotezler bilimsel yöntemlerle sınanıp geçerliliği değerlendirilir. Hipotez birçok alanda kullanılır. Örneğin; Bir problem çözülmemişse, problemin sonlarında o problem doğruluğa ulaşmamışsa ya da gerçeklere dayalı gözlemlerin kurulmasında hipotez kullanılır.

Hipotezin Başlıca Özellikleri

• Eldeki bütün verilere uygun olmalı ve onları açıklamalıdır.
• Yeni gerçeklerin tahminine olanak sağlamalıdır.
• Probleme çözüm önermelidir.
• Deney ve gözlemlere açık olmalıdır.
• Yeni deney ve gözlemlerle denenebilir olmalıdır.