Hafıza ve Öğrenmeyi Güçlendirmek İçin: “BDNF”

İnsanı diğer türlerden ayıran, kelimenin tam anlamıyla gizemli ve karmaşık bir organ hiç şüphesiz insan beyni.  Görmemizi, duymamızı, hissetmemizi, öğrenmemizi,  hatırlamamızı vs. sağlayan diğer organlardan farklı mucizevi bir organ olan beynimiz saniyede bir katrilyon hızla işlem yapıyor.  İç içe üç bölümden oluşan beynin her bölümünün farklı bir görevi bulunuyor. Örneğin; orta beyinde bulunan hipokampüs hafızanın merkezidir.

Hafıza yaşantımız boyunca öğrendiğimiz bilgilerin, davranışların, anıların kayıt altına alındığı saklandığı bölümlerdir.  Kimi insanlarda diğerlerine göre daha güçlü olabilir. Ancak hafıza elbette çeşitli yöntemlerle geliştirilebilir.  Biz sizlere bu yazımızda beyinde bulunan ve hafızayı artırmayı sağlayan bir proteinden bahsedeceğiz.

BDNF (Brain Derived Neurotrophic Factor) beyinde türetilmiş sinir hücresi büyüme faktörü.  Bu protein beyin hücrelerinin büyümesinde, farklılaşmasında, onarımında büyük rol oynar.  BDNF, öğrenme, bellek için önemli olan hipokampüs, korteks ve ön beyin bölgelerinde aktiftir ve uzun süreli bellek  için oldukça önemlidir. Beyin tarafından üretilen bu molekül yeni sinir hücrelerinin oluşumunu ve sinir sistemini kaplayan kan damarı ağının beslenmesini sağlar. Beyin hücrelerinin sağlıklı olmasını ve yeni beyin hücrelerinin yapımında görevli önemli bir protein olan BDNF ayrıca hasarlı sinir hücrelerinin tamirinde de görev aldığı bilinmektedir.

Bilim insanları yaptıkları araştırmalar sonucunda bu molekülün sadece sinirsel kan akışını artırıp hafızayı güçlendirmediği aynı zamanda kalp sağlığına da iyi geldiğini bulmuşlardır. BDNF’nin psikiyatrik bozukluklarda rol aldığı da belirlenmiştir. Öyle ki depresyonun şiddeti ile BDNF arasında ters orantı gözlenmiştir. Stres ile BDNF ilişkisine bakacak olursak günlük stres ya da şiddetli stres ve bunun getirdiği uykusuzluk, yorgunluk gibi durumlar BDNF üretiminin azalmasına neden olur. BDNF hipokampal sinyal yoluyla gıda alınıma ket vurarak kilo vermeye yardımcı olabilir. BDNF miktarının artması Alzheimer hastalığı, Huntington hastalığı, Parkinson hastalığı gibi dejenerasyon ile giden hastalıklara yardımcı olabilir.

Peki BDNF’yi artırmak için neler yapılabilir?

• BDNF’yi artırmanın en iyi yollarından birisi egzersizdir. Hatta kısa süreli egzersizin bile olumlu etki yaptığı görülmüştür. Egzersiz ne kadar sık ve uzun vadede yapılırsa bu etki artmaktadır.
• Aşırı kilo BDNF düzeyini düşürmektedir; dolayısıyla kilo vererek BDNF seviyesi yükseltilebilir.
• Uyku, BDNF düzeyinin artmasına neden olan faktörlerden bir diğeridir. Uykusuzluğa maruz kalan kişiler uyku sorunu yaşamayan kişilere kıyasla BDNF seviyeleri daha düşüktür.
• Diyet ile de BDNF miktarı artırılabilir. Bu aşırı yemekten kaçınılarak, kalori alımı azaltılarak mümkün olabilir. Ketojenik diyet denilen yağ oranı yüksek, karbonhidrat oranı düşük diyet uygulaması BDNF seviyesini artırır.
• D vitamini BDNF seviyesini artırmanın bir diğer yoludur. Fakat D vitamini takviyesi ile bu mümkün değildir o yüzden yapılması gereken D vitamini kaynağı güneş ışığına maruz kalmak.
• Yüksek miktarda flavanoid içeren besinler (çikolata, zeytinyağı baharatlar, yeşil çay vs.) ve prebiyotik besinler (muz, çikolata, kuşkonmaz, mercimek, domates, soğan vs) BDNF seviyesini yükselttiği bilinmektedir.
• Araştırmalar sosyalleşmenin beynin hipokampüs ve hipotalamus bölgelerinde BDNF seviyelerini artırdığını göstermiştir.
• Ve müzik dinlemek. Boşuna müzik ruhun gıdasıdır denilmemiştir. Müzik dinlemenin BDNF üretimini artırdığı görülmüştür.

Görüldüğü gibi doğal yollarla hafızamızı güçlendirmemiz mümkün. Okulda, iş yerinde, günlük yaşamımızda ihtiyaç duyduğumuz en önemli şey güçlü bir öğrenme ve hafıza değil mi?

Öyleyse ne duruyoruz!

Hadi hafızamızı güçlendirmenin anahtar maddesi olan BDNF’yi artırma yollarını uygulamaya başlayalım. Çünkü her yaşta güçlü bir hafızaya sahip olmak, her şeyi hatırlamak hiç de fena olmaz.

Sonuç olarak,

Unutkanlık, zayıf bir hafızanın değil, ihmal edilmiş bir hafızanın kanıtıdır.