D’Hondt Seçim Sistemi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

D’Hondt Seçim Sistemi Nedir?

D’Hondt Sistemi, Ghent Üniversitesi Medeni Hukuk Bölümü Akademisyeni ve Matematikçi Belçikalı Victor D’Hondt tarafından 1878’de tasarlanmış nispi temsil sistemidir. Tasarladığı sistem, bir nisbi temsil sistemi olup 1961 Anayasası ile Türkiye’de uygulanmaya girmiştir.

Türkiye’de 1961’den bu yana –1965 Millet Meclisi genel seçimi ile 1966 Millet Meclisi ara seçimi dışında– bütün milletvekili genel ve ara seçimlerinde “D’Hondt Sistemi” uygulanmıştır; günümüzde de yürürlükte olan sistem budur.

Soyismi D’Hondt şeklinde yazılmasına rağmen; seçim sistemine verilen soyisminin ilk harfi küçülerek d’Hondt (Sistemi) halini almış ve günümüzde de sistem bu şekli ile anılmaktadır.

D’Hondt Sistemi -hali hazırda- Arjantin, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Doğu Timor, Ekvador, Finlandiya, Galler, Hırvatistan, İskoçya, İsrail, İzlanda, Japonya, Kolombiya, Macaristan, Makedonya, Paraguay, Polonya, Portekiz, Romanya, Sırbistan, Slovenya, Şili, KKTC ve Türkiye‘de uygulanan seçim yöntemidir.

D’Hondt Seçim Sistemi Nasıl Hesaplanır?

Bir seçim çevresinde her partinin aldığı oy toplamı, sırasıyla 1’e, 2’ye, 3’e, 4’e … bölünür ve o seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına ulaşıncaya kadar bu işleme devam edilir. Elde edilen paylar, parti farkı gözetmeksizin, büyükten küçüğe doğru sıralanır.

Milletvekillikleri bu sıralamaya göre partilere tahsis edilir.

Aşağıdaki sistemde mantık; bir parti ilk milletvekilini çıkardığında toplam oyları ikiye, ikinci milletvekili çıkardığında toplam oyları üçe, üç milletvekili çıkardığında toplam oyları dörde, dört milletvekili çıkardığında toplam oyları beşe bölünür ve yeniden hesaplamaya katılır. Sistem böyle devam eder.

Örneğin; 7 milletvekili çıkaracak bir seçim bölgesinde A Partisi 120.000, B Partisi 75.000, C Partisi 55.000 oy alsın.

1. Milletvekili belirlemede en yüksek oyu alan A Partisi olduğu için “1. Milletvekilini” çıkarır ve toplam aldığı oyları ikiye bölünerek yeniden hesaplamaya katılır.

2. Milletvekili belirlemede en yüksek oyu alan B Partisi olduğu için “1. Milletvekilini” çıkarır ve toplam aldığı oyları ikiye bölünerek yeniden hesaplamaya katılır.

3. Milletvekili belirlemede en yüksek oyu alan A Partisi olduğu için “2. Milletvekilini” çıkarır ve toplam aldığı oyları üçe bölünerek yeniden hesaplamaya katılır.

4. Milletvekili belirlemede en yüksek oyu alan C Partisi olduğu için “1. Milletvekilini” çıkarır ve toplam aldığı oyları ikiye bölünerek yeniden hesaplamaya katılır.

5. Milletvekili belirlemede en yüksek oyu alan A Partisi olduğu için “3. Milletvekilini” çıkarır ve toplam aldığı oyları dörde bölünerek yeniden hesaplamaya katılır.

6. Milletvekili belirlemede en yüksek oyu alan B Partisi olduğu için “2. Milletvekilini” çıkarır ve toplam aldığı oyları üçe bölünerek yeniden hesaplamaya katılır.

7. Milletvekili belirlemede en yüksek oyu alan A Partisi olduğu için “4. Milletvekilini” çıkarır ve tüm partilerle birlikte 7 milletvekili çıkarılmış olduğundan son bulur.

Türkiye’deki seçimde ülke genelinde toplam oyun %10’unu geçemeyen partiler milletvekili çıkaramazlar ve dolaysıyla hesaplamaya katılmazlar.