Atom, Madde, Element, Bileşik ve Molekül Nedir?

Atom Nedir? Atom bilinen evrendeki tüm maddenin kimyasal ve fiziksel niteliklerini taşıyan en küçük yapıtaşıdır. Atom Yunancada bölünemez anlamına gelen atomustan türemiştir. Atomus sözcüğünü ortaya atan ilk kişi MÖ 440’lı yıllarda yaşamış Demokritos‘tur. Gözle görülmesi imkânsız, çok küçük bir parçacıktır ve sadece taramalı tünel mikroskobu (atomik kuvvet mikroskobu) vb. ile incelenebilir. Atom proton ve nötrondan oluşan çekirdek ile çekirdek çevresinde hem kendi etrafında, hem de çekirdek etrafındaki yörüngelerde dönen elektronlardan oluşmuştur.

Madde Nedir? Kütlesi, hacmi olan her şeye madde denir. Doğada altın, gümüş, bakır, gümüş bromür, toprak, hava, su ve tuzlu su gibi birçok madde bulunur. Maddeler sıcaklığa göre üç halde bulunurlar. Katı, sıvı ve gaz halindedir. Ayrıca maddeler çok yüksek sıcaklıkta plazma hali olarak tanımlanan dördüncü bir halde de bulunur. Maddelerin ortak özellikleri: Bütün maddelerde bulunan özellikler. Her madde bu özelliklere sahiptir.

• Hacim
• Kütle
• Eylemsizlik
• Tanecikli ve Boşluklu yapı

Eski Yunanlılar bütün maddelerin element adı verilen sınırlı sayıda basit maddelerden oluştuğu kavramını ortaya atmışlardır. Yunanlılara göre yeryüzündeki maddelerin tümü toprak, hava, ateş ve su olmak üzere dört elementten oluşmaktadır.

Element Nedir? Kimyasal metodlarla daha basit maddelere ayrışması mümkün olmayan basit maddedir. Su bir element değildir. Fakat suyun elektrolizinden elde edilen hidrojen ve oksijen birer elementtir. Saf şeker bir element değildir. Çünkü şekerden karbon, hidrojen ve oksijen çıkarılabilir. Element, aynı cins ve kimya tepkimelerinde bölünmeyen en küçük parçaların yığınıdır. Bu parçalara atom denir. Yani daha basit, bileşenlere ayrılmayan kimyasal maddelerdir. Günümüzde 115 element bilinmektedir. Bunların 85‟i doğal kaynaklardan elde edilmiştir. Diğerleri ise nükleer tepkimelerle hazırlanmıştır. Yer kabuğunda, sularda ve atmosferde en bol bulunan 15 tane element çizelgede verilmiştir.

Bileşik Nedir? İki veya daha fazla elementin belli oranlarda birleşmesinde oluşan maddelerdir. İlk kez Joseph Proust tarafından 1799 da önerilen sabit oranlar yasası saf bir bileşiğin daima aynı elementlerin kütlece aynı oranlarda birleşmesinden oluştuğunu ifade eder. Bir elemente veya bileşiğe saf madde denir. Bunların dışında kalan bütün maddeler karışımlardır.

Molekül Nedir? Kimyada genel olarak en az iki atomun değişik durumlarında beraber durmasıyla oluşan, bütün şekline denir. Genel olarak bir molekül, saf kimyasal maddenin kendi başına bütün kimyasal bileşimini ve özelliklerini taşıyan en küçük parçasıdır. Bazı katı ve sıvı kimyasal maddelerde (örneğin; metaller, eriyik durumundaki tuzlar, kristaller, vb) bu tanım her zaman geçerli değildir ve böyle kimyasal maddelerin fark edilebilir moleküllerden değil atomlardan oluştuğu söylenmelidir.

Atom ve molekül, maddelerin özelliğini taşıyan en küçük birimdir. Bazı moleküller tek çeşit atomdan oluşurken bazı moleküller farklı çeşit atom içerebilir. Örneğin su maddesini oluşturan en küçük parça, moleküldür. Bir su molekülü, iki hidrojen atomu ve bir oksijen atomunun birleşmesiyle oluşmuş bir moleküldür.

Kaynak:

Wikipedia ve Megep Yayınları