Aşı ile Serum Arasındaki Farklar

Aşı, hastalıklara karşı bağışıklık sağlama amacı ile insan veya hayvan vücuduna verilen, zayıflatılmış hastalık virüsü, hastalık etkeninin parçaları veya salgıları ile oluşturulan çözeltidir. Mikroplar veya virüslerce oluşturulan hastalıklara karşı vücut, bağışıklık sistemi ile yanıt verir. Bağışıklık sisteminin hastalık etkeni vücuda girmeden, yani hastalık gelişmeden, etkeni tanıması ve onu yenecek yanıtı geliştirmesi (Örneğin vücudun gerekli antikoru üretmesi), aşılamanın temel ilkesidir. Bu amaçla hastalık yapma yetisi azaltılmış hastalık etkeni, tüberküloz (BCG) aşısında olduğu gibi, kullanılabilir. Tüm hastalık etkenleri için hastalık yetisi azaltılmış mikro organizma bulunamayacağı için, etkenin dış kılıfı gibi parçaları ya da salgıladığı maddeler, difteri (DBT) aşısı gibi, kullanılabilir. Aşı, özellikle küçük çocuklara her ne kadar korkutucu ve ürkütücü görünse de aşı sağlık içindir, aşırı veya fark edilemeyecek kadar etkisiz virüsler, salgınlar vb. için hem çok önemlidir hem de faydalı bir önlemdir.

Belirli antijene karşı özel antikorları içeren ürünlere, bağışık serum denir. Kişi enfeksiyon etkeni ile karşılaşmıştır ancak aşı ile vücutta antikor üretmeye zaman kalmamıştır. Böyle durumlarda aşıların yerine bağışık serum verilerek pasif bağışıklık sağlanır. Pasif bağışıklamada üç çeşit serum kullanılır.

Antitoksik Serum: Difteri, tetanos, botulismus ve akrep serumları gibi toksinleri ile hastalık oluşturan mikroplara karşı hazırlanan serumlardır. Antibakteriyel Serum: Şarbon, menengokoksik menenjit, pnömokok, polivalan gazlı gangren gibi bakteri enfeksiyonlarında kullanılır. Koruyucu etkileri zayıftır. Antiviral Serum: Tavşan, maymun gibi hayvanlardan elde edilir. Kuduz, poliomiyelit, kızamık gibi virüs hastalıklarında kullanılır. Ayrıca akrep, yılan, örümcek gibi hayvan zehirlerine karşı hazırlanmış serumlar da vardır.

Bağışık serumlar, tek bir antijene karşı hazırlanmışsa monovalan serumlar, bir etkenin birkaç antijenine karşı hazırlanmışsa polivalan serumlar olarak adlandırılır.

Aşı

• Aşı ile vücuda zayıflatılmış mikrop ve bunların toksini verilir.
• Aşı hümoral ve hücresel bağışıklık oluşturur.
• Aşı, bulaşıcı hastalıklardan korumak amacıyla sağlıklı insana yapılır.
• Aşı, aktif bağışıklık kazandırır.
• Aşılamayla kazanılan bağışıklık süresi yıllarca sürer.
• Aşıların yan etkileri hafiftir.

Serum

• Serum ile hastalığın antikorları verilir.
• Serum, hümoral bağışıklık oluşturur.
• Serum, tedavi amacı ile hasta olan kişiye yapılır.
• Serum, pasif bağışıklık kazandırır.
• Serumlarla sağlanan bağışıklık süresi kısa sürer. (3-4 hafta)
• Serumların yan etkileri ağır olabilir.