ANFO Nedir? Ne İşe Yarar? Nerelerde Kullanılır?

ANFO (Amonyum nitrat-Fuel oil), madencilikte ve inşaat sektöründe yaygın ve sıklıkla kullanılan, karışım halinde hazırlanan bir patlayıcı türüdür. ANFO çoğunlukla güçlü patlayıcılar sınıfında sayılır. Patlama şekli genellikle infilak şeklinde olup infilak hızı yüksektir. Üçüncül bir patlayıcı olan ANFO, belirgin yakıt ve oksidant karışımından oluşur. Hassasiyeti genellikle düşüktür.

Basit olarak ANFO infilakının kimyası, amonyum nitrat (NH4NO3) ve uzun zincirli bir hidrokarbon (CnH2n+2) arasındaki reaksiyon olarak görülebilir. Bu reaksiyon sonucunda nitrojen, karbon dioksit ve su açığa çıkar. Stokiyometrik olarak, amonyum nitratın ve fuel oilin en efektif ve dengeli olarak birleştiği oran ağırlıkça %94,3 oranında amonyum nitrat (AN) ve yine ağırlıkça %5,7 oranında Fuel-Oil’in homojen bir şekilde karıştırılması sonucu elde edilir. İdeal şartlar altında gerçekleştirilen patlamalarda yukarıda bahsedilen gazlar dışında herhangi bir ürün oluşması beklenmez. Fakat pratik kullanımda az da olsa karbon monoksit ve Nitrojen oksitler (NOx) gibi toksik gazlar ortaya çıkabilir.

ANFO terimi madencilikte genel olarak katı amonyum nitrat ve No 2 fuel oil (kalorifer yakıtı). Bu formda yaklaşık 840 kg/m³’lük bir yığın yoğunluğuna sahiptir. AN yüksek oranda higroskopiktir ve havadaki suyu emme gücüne sahiptir. Bu yüzden nemli ortamlarda saklanmaması gerekir. Bunun yanında AN, suda çözünür. Bu yüzden ıslak şartlar altında çalışılırken patlatma yapılacak deliklerin susuzlaştırılması gerekmektedir.

ANFO’nun bu kadar yaygın kullanılan bir patlayıcı olmasındaki temel etken ucuzluğu ve yüksek kararlılığıdır. Oksitleyici olarak satın alınan amonyum nitrat sahaya getirilip burada fuel oil ile karışımı sağlanarak ANFO hazırlanması sağlanabilir.

ANFO kimyası temel alınarak hazırlanmış başka patlayıcılar da bulunmaktadır. Bu patlayıcılara en güzel örnek olarak emülsiyonlar verilebilir. Bunları ANFO‘dan ayıran en berlirgin özellik suya dayanıklı olmaları ve yüksek yığın yoğunluklarıdır.

Gerekli malzemenin erişebilirliği, yapımının nispeten kolay oluşu ve tahribat gücü nedeniyle ANFO, terörist saldırılarda sık kullanılan bir patlayıcı türüdür. Bu kullanımın ilk örneklerinden biri 1970 yılında Wisconsin-Madison Üniversitesi’nde okuyan öğrenci protestocuydu. ANFO’nun kullanıldığı “araba bombaları” kısa zamanda IRA tarafından da kullanılmaya başlandı, örneğin 1993 Bishopsgate saldırısı. IRA yanında bu yöntem KDSG, ETA ve değişik terörist örgütler tarafından da kullanıldı. Bu eylemlerden biri de 1990larda Dünya Ticaret Merkezi’nin New York’ta yer alan binasına karşı düzenlenen ilk saldırı da sayılabilir. ANFO’nun daha komplike bir benzeri olan ANNM de (nitromethanının yakıt olarak kullanıldığı bir patlayıcı) 1995 yılında gerçekleştirilen Oklahoma City saldırısında kullanılmıştır.