Herkese Merhaba. Bu videomuzda “VGA, DVI, HDMI ve DisplayPort Nedir?” sorusuna cevap vermeye çalışacağız. VGA, DVI, HDMI ve DisplayPort bir video kaynağındaki görüntüyü bir ekrana aktarmak için kullanılan bir analog veya dijital bağlantı arabirimleridir. Video bağlantısında halen bir standartlaşma oluşturulmadığı için yıllar geçtikte yeni bağlantı noktaları ile tanışmaya devam ediyoruz. Ancak genel olarak tüm bu bağlantı noktalarının temel amacı işlenmiş olan bir görüntüyü TV, Monitör gibi bir alana aktarmaktadır.
VGA Nedir?
Video Graphics Array ya da Türkçesi ile Video Grafikleri Dizilimi olan VGA, ilk olarak IBM tarafından 1987-1988 yıllarında kullanıma sunuldu. Çok eski olmasına rağmen halen birçok laptopta, masaüstü bilgisayarda ve farklı cihazlarda görmek mümkün. Tüm bilgisayarlarda fark etmeksizin VGA girişleri maviyle renklendirilir. VGA’lar sadece görüntü iletirken DVI, HDMI ve DisplayPort gibi aynı zamanda sesleride iletemez. Günümüzde performans, kalite ve kolaylık bakımından yetersiz olduğu düşünüldüğünden büyük bilgisayar şirketleri VGA standardını terk etme planları hazırlamaya başlamıştır.
Analog sinyallerle çalışan VGA, kullandığı yüksek frekanslar sayesinde yüksek çözünürlüklere ulaşabilmektedir. Ancak elde edilecek olan videonun yani görüntünün kalitesi, kablonun kalitesine bağlı kalacaktır. Bir VGA konnektörü, yatay düzlemede 3 sıraya ayrılmış 15 pin içerir ve her pin kendine ait özel bir fonksiyonu vardır.
DVI Nedir?
VGA‘nın haleflerinden biri olarak görülen DVI (Dijital Video Interface), 1999’un Aralık ayında tasarlanıp, günümüze kadar geçerliliğini sürdürmüş bir teknoloji olsa da, günümüzde kendisi yerine HDMI daha çok tercih edilmektedir. Digital Display Working Group tarafından üretilen DVI’ın amacı ise dijital video transferinde standartları daha yükseğe çekerek kaliteyi arttırmaktı. Ancak DVI portu hala kullanıyor olsa da bant genişliği olarak transfer kapasitesi HDMI’ın aksine daha düşüktür. DVI kabloların belli standartları yoktur. Genelde kablo uzunlukları 4,6 metre boyundadır ve farklı çözünürlükte çalışırlar. Daha uzun kablolar 15 metreye kadar çıkar ve 1280×1024 piksel veya altı çözünürlüklerde çalışırlar.
VGA teknolojisinde ekran kartı dijital sinyalleri analoğa çevirip iletiyor, monitöre ulaşan analog sinyaller tekrardan dijital sinyallere çevrildiği için hem kaliteden ödün veriliyor hem de maliyet oluşuyordu. DVI bu sorunu sinyalleri dijital olarak ileterek ortadan kaldırarak verimlilik ve daha az maliyet sağlamayı amaçlamıştır. Ekran kartından üretilen görüntüler kalite olarak kayıp yaşamadan doğrudan ekrana iletilir. VGA kadar ünlü olmayan DVI’nın farklı konnektörleri bulunuyor. Nadir bulunan DVI-A konnektörü dışında tümü, sıkıştırılmamış dijital video ile çalışabiliyor. Bu ise görüntü kalitesinin kablonuzun kalitesine çok fazla bağlı olmadığı anlamına geliyor.
DVI konektörlere ise üç isim verilmiştir: DVI-D (sadece dijital, tek link veya çift link), DVI-A (sadece analog) ve DVI-I (dijital ve analogu aynı konektörde bulunur). DVI-A hariç çoğu DVI konektör tipinde dijital video sinyallerini geçiren pinler bulunur. Bunlara tek link veya çift link adı verilir (single link ve dual link). Bir başka DVI portu fotoğrafını ise aşağıdan görüntüleyebilirsiniz.
HDMI Nedir?
“High Definition Multimedia Interface” veya Türkçesi ile “Yüksek Çözünürlüklü Çoklu Ortam Ara Yüzü” olan HDMI; 2003 yılında ses ve görüntü verilerini sıkıştırılmadan dijital olarak aktarmak için geliştirilmiş bir arabirimdir. HDMI standart, gelişmiş ve yüksek tanımlı video ile çok kanallı ses sinyallerinin tek kablo üzerinden taşınmasını destekler. HDMI çeşitleri kendi alanında Tip A, Tip B, Tip C, Tip D ve Tip E olarak 5’e ayrılmaktadır. Hepsinin kullanım amacı aynıdır fakat kullanıldığı cihazlar farklılık göstermektedir.
En çok kullanılan ve yaygın olan Tip-A’dır. 19 pin’li olup elektriksel olarak tek hatlı DVI-D ile çalışabilmektedir. Yaygın olarak piyasada bulunan Hdmi kablolar bu tiptedir.
Tip-B konnektör ise daha yüksek çözünürlüklü cihazlar için kullanılır. Örnek olarak (3200×2048) gibi ve 29 pin’lidir. Bu HDMI kabloların 4K desteği bulunmaktadır. 4K HDMI kablo olarak da piyasada satılmaktadır. Çift hatlı DVI-D ile çalışabilir.
Tip-C ve Tip-D ise daha çok taşınabilir cihazlar için tasarlanmıştır. Bunlar Mini HDMI olarak da bilinmektedir. Tip-E ise otomotiv donanım alanında kullanılan bir HDMI çeşididir.
HDMI girişi bulunan cihazlarda farklı sürümlere göre üretilmektedir. Tüm sürümler aynı kabloları kullanmakla beraber veri aktarım kabiliyetleri farklılık gösterir. Örnek olarak ilk sürüm HDMI 1.0 1080p yani Full HD desteklerken şu an itibariyle son sürüm olan HDMI 2.1 sürümü 7680p yani Ultra HD çözünürlüğü desteklemektedir.
DisplayPort Nedir?
DisplayPort, içinde AMD’nin de yer aldığı Video Elektronik Standartları Kurumu (VESA) isimli bir konsorsiyum tarafından geliştirilen yeni bir dijital görüntü arayüzü standartıdır. HDMI’den sonra piyasaya sürülen DisplayPort’un ilk sürümü Mayıs 2006‘da kabul edilmiş olup şu anki sürümü olan 2.1 ise Haziran 2019‘da kabul edilmiştir. DisplayPort, öncelikli olarak bilgisayarlar ile monitör veya ev sinema sistemleri arasında kullanılmak üzere tasarlanmış, lisans ve telif hakkı serbest olan son teknoloji ürünü, dijital ses ve görüntü ara bağlantısını tanımlamaktadır. Telif ve lisans hakkı olmamasından dolayı diğer bağlantı arabirimlerine göre daha ucuz olarak satılmaktadır. DisplayPort’un en önemli avantajlarından biri HDMI’ye göre yaklaşık 2 kat daha hızlı veri aktarımı yapabilmesidir. Dezavantaj olarak ise DisplayPort 5 metreye kadar görüntü desteğini kesintisiz olarak sunarken HDMİ 15-20 metreye kadar görüntü desteğini kesintisiz destek sunmaktadır. Yani günümüzde uzun mesafeler söz konusu olduğunda görüntü aktarımı için genellikle HDMI kullanılır. Yakın mesafelerde kaliteli görüntü aktarımı için ise displayport tercih edilmektedir. Yine de şunu belirtmekte fayda var. Normal ev kullanıcıları için HDMİ ve DisplayPort arasında gözlemlenebilir bir görüntü kalitesi yoktur. Yani temel olarak birçok kişi için neredeyse aynı kalitede bir görüntü sunmaktadır.
DisplayPort, HDMI’dan daha sonra piyasaya sürülmüş olup, sağladığı maksimum çözünürlük ve ekran tazeleme sıklığı, onu HDMI’dan bir adım öne taşımaktadır. Displayport, Daisy Chain yöntemi sayesinde çoklu monitör desteği sağlar. Birden çok monitör kullanan oyuncular için oldukça avantajlıdır. Teknomarketlerde Mini Displayport versiyonları da mevcuttur. Tek çıkış üzerinden dört adet 1080p ve iki adet 1440p 60 Hz monitöre birbirinden bağımsız görüntü sunmak mümkündür. Çoklu displayport kullanılması durumunda bu sayı 6’ya kadar çıkarılabilir. Direct Drive özelliği sayesinde görüntü, hiçbir tuşa basmaya gerek kalmaksızın paralel olarak aktarılır. Tek kablo üzerinden çok sayıda monitörü destekleyen Displayport, ekran kartı seviyesinde çalışarak direkt görüntü aktarımı sağlar. Ses ve video taşıma özelliğine sahip olan DisplayPort, HDMI’a benzer bir işleve sahip olsa da özellikleri onu daha avantajlı hâle getirmektedir. HDMI kullanımının aksine DisplayPort, daha çok sayıda cihazı monitörlere bağlama hedefi ile tasarlanmıştır. DisplayPort çıkışı, pek çok ekran kartında ve dizüstü bilgisayarda bulunmaktadır. HDMI girişe sahip plazma, LCD, projeksiyon ve monitör gibi görüntüleme cihazlarında DisplayPort kullanabilmek için bir DisplayPort kablosu edinmek yeterlidir. DisplayPort, bir başka HDMI özelliği olan Audio Return Channel özelliğini ise desteklememektedir.
