Türkiye’de Bor Çıkarılan Yerler
Bor, yeryüzünde toprak, kayalar ve suda yaygın olarak bulunan bir elementtir. Toprağın bor içeriği genelde ortalama 10-20 ppm olmakla birlikte, ABD’nin Batı bölgeleri ve Akdeniz’den Kazakistan’a kadar uzanan yörede yüksek konsantrasyonlarda bulunur. Bor mineralleri, yapılarında farklı oranlarda bor oksit (B2O3) içeren doğal bileşiklerdir. Türkiye’de yaygın olarak bulunan bor mineralleri ise; tinkal, kolemanit ve üleksittir. Bu mineralleri içeren cevherlere uygulanan fiziksel zenginleştirme işlemleri sonucunda konsantre bor ürünleri elde edilmektedir. Konsantre bor ürünleri de rafinasyon ile çeşitli rafine bor ürünlerine dönüştürülmektedir.
Dünyanın en zengin boraks yatakları Türkiye’nin orta ve batı bölgeleridir. Türkiye’de bilinen bor yatakları öncelikle Kırka / Eskişehir, Bigadiç / Balıkesir, Kestelek / Bursa ve Emet / Kütahya’da bulunmaktadır. Türkiye’de en yaygın bor cevheri rezervi tincal (Na2O.2B2O3.10H2O) ve kolemanittir (2CaO.3B2O3.5H2O). Türkiye’nin önemli ana karasal yatakları Kırka’da, büyük kolemanit yatakları ise Emet ve Bigadiç civarındadır. Buna ek olarak, küçük bir ulexite rezervi Bigadiç’de bulunur ve bazen Kestelek’te üreksit verimi yan ürün olarak görürüz.
Türkiye’de Bor Mineralinin Çıkarıldığı yerler: Bigadiç-Susurluk-Sultançayırı (Balıkesir) , Mustafakemalpaşa (Bursa) Emet( Kütahya), Seyitgazi (Eskişehir).
Bor ürünleri; cam, tarım, kimya, deterjan, seramik ve polimerik malzemeler, metalürji, nanoteknolojiler, otomotiv ve enerji, elektronik ve iletişim, uzay ve hava araçları, nükleer uygulamalar, askeri araçlar, yakıtlar ve inşaat gibi pek çok farklı alan ve sektörde kullanılmaktadır. Bu sektörlerde çoğunlukla rafine bor ürünleri kullanılmakla birlikte konsantre bor ürünleri de tüketilebilmektedir. 2016 yılında Dünya genelinde tüketilen bor ürünlerinin yaklaşık %80’i cam (yalıtım tipi cam elyafı, tekstil tipi cam elyafı, borosilikat cam ve panel cam), seramik-frit, tarım ve deterjan-temizlik sektörlerinde yoğunlaşmıştır. Türkiye, dünyada en çok rafine bor ürünlerinin üretimini gerçekleştiren ülkedir.
Türkiye Bor Rezervleri
Türkiye’de bilinen bor yatakları özellikle Kırka/Eskişehir, Bigadiç-Susurluk/Balıkesir, Kestelek/Bursa ve Emet/Kütahya’da bulunmaktadır. Türkiye’de rezerv açısından en çok bulunan bor cevherleri kolemanit (2CaO.3B2O3.5H2O) ve tinkal (Na2B4O7.10H2O)’dir. Türkiye’de önemli tinkal yatakları Kırka’da kolemanit yatakları ise Emet ve Bigadiç civarında bulunmaktadır. Bunlara ilaveten, Bigadiç’te az miktarda üleksit rezervi mevcut olup Kestelek’te zaman zaman üleksit yan ürün olarak elde edilmektedir. Rezerv miktarları mineral bazında aşağıda verilmektedir. Türkiye dünya bor rezervlerinin % 72’sine sahiptir.
Mineral bazında rezerv miktarları (2015)
Dünya Bor Rezervi
Dünyada önemli bor yatakları Türkiye, ABD, Rusya ve Güney Amerika’da yer almaktadır. Ülkemizin bilinen bor madeni yatakları Batı Anadolu’da; Eskişehir-Kırka, Kütahya-Emet, Bursa-Kestelek ve Balıkesir-Bigadiç’te bulunmaktadır. Türkiye toplam 3,3 milyar ton rezerv miktarı ile dünya toplam bor rezervi sıralamasında %73’lük pay ile ilk sırada yer almaktadır.
Ülkemizin bor varlığı Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından ekonomiye kazandırılmaktadır. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü ile Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü arasında 2002 yılında yapılan protokol ile hayata geçirilen Bor Master Arama Projesi kapsamında 2002-2013 yıllarında yapılan sondajlar neticesinde, 2 milyar ton olan %24-35 (B2O3) içerikli bor rezervlerimiz 1,3 milyar ton artarak 3,3 milyar ton’a çıkartılmıştır.
Kaynak:
- https://tr.wikipedia.org
- https://cografyabilim.wordpress.com/tag/turkiyenin-bor-yataklari/
- http://www.etimaden.gov.tr/m/page/uretim-dunya-bor-rezervleri
- http://www.etimaden.gov.tr/m/page/uretim-turkiye-bor-rezervleri
- http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Bor
