Trabzon Hurması Nedir? Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?

Trabzon Hurması (Diospyros kaki) ya da daha eski bilinen adı ile Cennet Hurması veya Akdeniz Hurması, yöresel adı ile ambe veya amme, abanozgiller (Ebenaceae) familyasından, Akdeniz bölgesi gibi subtropik iklim kuşaklarında yetişen bir ağaç türü ve bunun meyvesine verilen isimdir. Trabzon hurması kaynaklarda “Japon elması” veya “Kaki” olarak da bilinmektedir.

“Hurma” Farsça khurmalu, yani erik hurması adından gelmedir. Türkiye’ye ilk defa 1920 yıllarında Fransızlar tarafından getirilip, Hatay bölgesinde yetiştirilmiştir, bu nedenle meyvenin ismi tini frence (fransız inciri) veya frenk elması olarak da bilinir.

Trabzon Hurması (Cennet Hurması veya Akdeniz Hurması), kışın yaprağını döken, geniş tepeli seyrek dallı bir ağaççıktır. Gövdenin kabuğu levhalar halinde çatlaklıdır. Yapraklar eliptik bir yapıda 6–15 cm uzunluğunda, üst yüzü parlak koyu yeşil ve tüysüz, alt yüzü tüylüdür. Sarımsı beyaz çiçekleri haziran ayında açar. Meyveleri sonbaharda olgunlaşır. Portakal rengindeki meyveleri şekerli ve tanence zengin olduğundan halk arasında tüketilmektedir. Anavatanı Çin ve Japonya’dır. Türkiye’de karadeniz kıyıları ile Hatay ve Antalya civarında yetiştirilir. Trabzon hurmasının özellikle A vitamini ve karbonhidratlarca zengindir. 100 gramında yaklaşık olarak 14-20 gram arasında vitamin (20-25 miligram arasında C vitamini ile riboflavin, niasin ve tiamin gibi bazı B vitamini çeşitleri), 0.7 gram protein ve 0.4 gram yağ içermektedir. Ayrıca mineral madde içeriği bakımından zengin olup, özellikle potasyum, kalsiyum ve fosforu en yüksek oranlarda ihtiva etmektedir.

Dünyada Akdeniz Hurmasının yıllık 2 milyon ton civarında üretildiği tahmin edilmektedir. Çin en önemli üretici konumunda bulunurken bunu sırayla Güney Kore, Japonya, Brezilya ve İtalya izlemektedir. Yeni Zelanda, Avustralya ve Şili ise Trabzon hurması üretimine yönelen ülkelerin başında gelmektedir. Ancak Türkiye’de bu meyve 40’ın üzerinde ilde yetiştirilmesine rağmen üretim yıllık 15 bin tonu geçmemektedir.

Yapılan tıbbi araştırmalarda özellikle kalp-damar, sindirim sistemi hastalıklarına iyi geldiği, bağışıklık sistemini kuvvetlendirdiği, sindirim sistemi hastalıklarının tedavisinde kullanılabileceği belirlenmiştir. Ayrıca zayıflama, 100 gramda 0.3 miligram demir ihtiva etmesi nedeniyle kansızlığın, A, B, C vitaminlerini ihtiva ettiğinden dolayı da vitamin eksikliğinin tedavisinde kullanılabilmektedir. Son yıllarda yapılan araştırmalarda, kolesterolü ve yüksek tansiyonu düşürücü özelliğinin olduğu da tespit edilmiştir. Kocayemiş, Kara hurma adlarıyla da bilinen meyve, bol miktarda, protein, karbonhidrat, selüloz, fosfor, kalsiyum, demir, sodyum, tanen, potasyum, magnezyum, A, B1, B2, B3, C vitaminleri içermektedir.

Türkiye’de İller Bazında Trabzon Hurması Üretimi