Süpersonik Concorde Neden Kullanımdan Kaldırıldı?

Dünyanın sesten hızlı uçan –süpersonik- ilk yolcu uçağı olan efsanevi Concorde uçağı 2000’de Roissy-Charles de Gaulle Havalimanı‘ndan havalandıktan yaklaşık 2 dakika sonra yanmaya başlayıp Gonesse yakınında bulunan otele çakıldı. Concorde’ların tarihinde bu ilk ve son ölümlü kazası 113 kişi hayatına mal oldu. Bu kaza  sonrasında Concorde’ların uçuşları durduruldu. 1 yıl sonra yeniden seferlerine başlayan Concorde, son ticari seferini ise 2003’te Londra-New York arasında yaptı.

Concorde uçaklarından sadece 16 adet üretildi ve her birinin maliyeti yaklaşık olarak 42 milyon doları buldu. Concorde’ların güvenilirliğinin az ve maliyetinin çok yüksek olması nedeniyle üretiminin durdurulduğu açıklandı. Özellikle yaşanan kaza sonrası Concorde’ların üretimden ve kullanımdan kaldırılması elbette bir çok şüpheyi de beraberinde getirdi.

Concord’un yaşadığını talihsiz kazanın nedeni ise küçük bir metal parçasıydı. Concorde’un kalkışından hemen önce başka bir uçaktan düşen parça önce uçağın tekerleklerine çarpmış, sonra sekerek sol kanadının altındaki yakıt depolarına vurmuştu. Delilen depodan akan yakıt uçağın alev almasıyla sonuçlanmıştı. Uçak, pist içinde durma hızını geçtiği için havalanmak zorunda kalmıştı. Ve beraberinde kaza kaçınılmaz hale gelmişti.

Kazadan hemen sonra sonra İngiliz Havayolları BA ve Fransız Havayolları AF, Concorde’ların uçuşlarını iptal etti. Ortada bir sürü saçma-sapan hikayeler dolaşıyordu. Özellikle uçuş esnasında yakıt kokusu geliyor gibi psikolojik sorunlar ortaya çıkmıştı.

Concorde yolcu uçaklarının yapımına giden ilk fikir, 1956 yılında ortaya çıktı ve bu nedenle ilk olarak, İngiltere’de “Sesten Hızlı Uçak Komisyonu” adıyla bir komisyon kuruldu. Fransa’da 1962 yılında benzer bir proje üzerinde çalışmaya başladı. Sonuçta İngiltere ve Fransa Concorde projesinin İngiliz-Fransız ortak yapımı olarak gerçekleştirilmesi konusunda anlaştı.

Concorde yolcu uçağı, ilk uçuş denemesini 1969 yılında Fransa’nın Toulouse kentinde yaptı. Concorde’un ilk ticari uçuşu ise Londra-Bahreyn arasında yapıldı. Fransız Concorde’unun ilk yolcu uçuşu da Paris-Dakar arasında yapıldı. Air France, 1977 yılından itibaren Paris-New York arasında sesten hızlı uçaklarla yolcu taşımaya başladı. Concorde’un Türkiye’de 1976-1977 yıllarında Air Condor ve Air France şirketlerinin uçaklarıyla sınırlı uçuşları yapılmışsa da İstanbul Atatürk Havalimanının teknik altyapısı yeterli donanımı sağlayamadığından ilerleyen yıllarda bu uçuşlardan vazgeçilmişti.

Concorde uçakları, normal uçuşlarında saatte 2.132 kilometre hıza erişiyor ve yerden 18 bin 200 metre yüksekten uçabiliyordu. Bu uçaklar Atlantik’i normal koşullarda 3 saatte aşabiliyordu. Concorde uçaklarının dış yüzeyi, çok hafif ve ısıya dayanıklı titanyum maddesinden üretildi. Öyle ki uçuş sırasında sürtünme nedeniyle uçağın dış cephesindeki sıcaklık yaklaşık 92, burun kısmındaki sıcaklık ise 130 dereceye çıkabiliyordu. Daha sonra elde edilen değerler ısınma sonucunda uçağın boyunun uçuş sırasında 7.5 cm uzadığı saptandı.

Büyük yolcu uçakları 200 yolcuyu rahatlıkla taşırken, dar gövdeye sahip Concorde’un yolcu kapasitesi 125 kişiydi. Concorde’un New York-Paris arasında tek gidiş için bilet fiyatı 12000 doları buluyordu. Haliyle yolcuların büyük çoğunluğunu zengin ve ünlüler oluşturuyordu.

Concorde uçuş süresinin %60’ında full power & afterburn kullanıyordu. Afterburner, jet motorlarında kalkışta ve tırmanışta ivmelenmeyi artırmak ya da ses hızını aşmak amacıyla kullanılan itiş sistemidir. Concorde tek bir uçuşta yaklaşık 90.000 litre yakıt harcamaktadır. Üç saatlik tek bir seferde bu uçak 82.000 TL yakıt masrafı yapmaktadır. Bir Concorde uçağı kaldırmak 6 adet Boeing 747 seferine eşdeğer maliyet gerektirmektedir.

Dünyanın sesten hızlı (süpersonik) ilk yolcu uçağı olan Concorde, 1969-2000 yılları arasında 30 sene uçtu. 30 Yıl sonra yaşanan ilk ve tek bir kaza ile kullanımdan kaldırılmasının nedeni hala anlaşılabilmiş değil.

Concorde’un Bilmeniz Gereken Bazı Teknik Özellikleri

• Mürettebat: 9 Kişi
• Kapasite: 92 ile 120 Arası Yolcu
• Uzunluk: 66 metre
• Kanat açıklığı: 6 metre
• Yükseklik: 2 m metre
• Kanat alanı: 25 m²
• Yakıt Kapasitesi: 680 kg
• Boş Ağırlık: 700 kg
• Kullanım Ağırlığı: 111,130 kg
• Motor (jet): Rolls-Royce/SNECMA Olympus 593 Mk 610
• Seyir Yüksekliği: 200 m
• Tırmanma Hızı: 25,41 m/s
• Menzil: 7,250 km
• Hız: Mach 2.2 / 2,150 km/h
• Kalkış Ağırlığı: 185,070 kg
• İniş Ağırlığı: 185,070 kg