Sistem Toplarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bir toplama bilgisayar söz konusu olduğunda neredeyse donanımların tamamı hakkında bilgi sahibi olmanız gerekiyor. Aksi halde tüm parçalar elinizde kalır, öylece bakakalırsınız. Düşüneceğiniz üzere manavdan sebze-meyve alır gibi şuradan biraz ram, biraz işlemci vs. deyip alamıyorsunuz. Toplama bilgisayarda temel olan şey uyumluluktur. Tüm parçaların birbiri ile uyumlu olması gerekiyor. Hatta uyumluluğun ötesinde birbirine rakip olmayacak, baskılamayacak; başka bir ifade ile darboğaz etmeyecek donanımlardan seçmeniz gerekiyor. Örneğin ekran kartınız işlemciden güçlü olursa darboğaz dediğimiz (bottleneck) olay ile karşı karşıya kalacaksınız ki bu hiç istenmeyen bir durumdur. Bunu basit bir ifade ile bir at arabasına benzetebiliriz. Çift koşumlu bir at arabasına bir at ile bir eşeği bağlarsanız hızınız eşeğin hızı olacaktır. At arabanız istediğiniz kadar süper olsun, eşek neyse performans o olacaktır. Yani aslında bir bilgisayarın uyumlu tüm parçaları size maksimum performans sağlar.

Toplama bilgisayar oluşturacaksanız öncelikle paranızı net bir şekilde belirlemeniz gerekiyor. Hatta şöyle diyeyim, iyi bir toplama bilgisayar istiyorsanız en az 5.000 TL bütçeyi hazırlamanızda fayda var. Yoksa boş yere paranızı çar-çur etmenize hiç gerek yok. Gidin standart bir masaüstü bilgisayar alın ve kullanın. Emin olun bu sizin için en uygun seçenek olacaktır.

Bir bilgisayar toplama işlemi için en önemli donanım birimleri anakart, işlemci, ekran kartıdır. Bu üç seçeneğe göre seçimlerinizi yapmanız gerekiyor. Kısaca şöyle özetliyim. Diyelim bir anakart beğendiniz buna istediğiniz herhangi bir işlemciyi takamıyorsunuz. Seçeceğiniz anakart sadece bir işlemci modelini veya türünü destekleyecektir. Örneğin; MSI B360M GAMING PLUS anakart alacaksanız. Buna sadece İntel “Soket 1151, 8. veya 9. Nesil işlemci” ve “2666MHz DDR4 RAM” takmanız gerekiyor. Yok ben 1333 DDR2 RAM aldım, yok bende AMD işlemci var onu takarım diye düşünüyorsanız hiç boşuna uğraşmayın olmaz. Peki bunu nerden anlıyoruz. Elbette ki üreticinin resmi sitesine giderek detaylardan (teknik özelliklerden) öğreniyoruz.

Şimdi biraz detaylandıralım ve aklınızdaki sorulara cevap vermeye çalışalım.

İşlemciler kendi içerisinde İntel ve AMD olmak üzere iki markaya ayrılıyor. Tabi başka markalar var ama günümüzde genellikle en popüler ve en kolay erişebileceğiniz işlemci markaları bunlar. Bu iki işlemcinin kendilerine göre üstünlükleri var. Ancak satış ve tercih söz konusu olduğunda İntel marka işlemciler daha çok ön planda diyebiliriz. Ama dediğim gibi AMD, İntel’den iyidir gibi bir şey kesinlikle yok. İşlemci işlemcidir. Tüm işlemcilerin görevi aynıdır. Sadece marka modele göre performansları farklıdır. Bir işlemci sadece bir anakarta uyar. Daha basit bir ifade bir anakarta sadece bir işlemci modeli uyar. Bunun temel nedeni soket yapılarının ve mimarilerinin farklı dizaynda olmasından kaynaklanıyor. Bir işlemci modelini incelediğinizde çok fazla teknik detay olduğunu göreceksiniz. İşlemci üzerindeki her harf her rakamın bir anlamı bulunuyor. Bunları net bir şekilde anlamanız gerekiyor.

Örneğin buradaki işlemciyi kısaca inceleyelim: Intel Core i5 9400F Socket 1151 2.9GHz 9MB Önbellek 14nm İşlemci.

İntel dediğimiz şey marka. Nasıl ki bir arabanın markası VW, Seat veya Toyota, buda aynen böyle bir şey. Intel Core, ise Intel’in yeni işlemci teknolojisine verilen isim. Devamında yer alan i5 ise aslında bir segment diyebiliriz. Mesela; Tolapai , Celeron, Core 2, Atom, Intel Xeon, Itanium, Core i7, Core i5, Core i3 gibi. Tabi günümüzde daha yaygın olanlar i3, i5, i7 işlemciler. Ancak bu işlemciler birbirine göre üstünlükleri var. Mesela i7 işlemci i5 işlemciden iyidir diye bir şey yok. Her işlemci segmenti farklı özellikte, performansta üretilir. 9400F kısmında ilk sırada yer alan 9’un anlamı 9. Nesil olduğunu gösterir. 400 ise bir çeşit kontrol numarasıdır ve daha çok satıcılar, üreticiler için bu kod bir değer taşır. 9400F kısmında yer alan “F” harfi ise modelin entegre GPU’ya sahip olmadığı manasına geliyor. Mesela 9400 sonunda K harfi bulunsaydı yonganın çarpan kilidinin açık olduğunu ifade etmiş olacaktır. Yani overclock yani hızı aşırtılabilir/hızı arttırılabilir anlamına gelecektir. Tabi işlemci sonunda hiçbir harf bulunmayacağı gibi aşağıdaki gibi harflerde bulunabilir;

• K:Overlock Edilebilir. İşlemci Hızı Yükseltilebilir.
• T:Güç Optimize Edilebilen İşlemciler.
• H:Yüksek Performanslı İşlemciler
• HK:Yüksek Performanslı Grafik ve Overclock İşlemciler
• HQ: Dört Çekirdekli Yüksek Performanslı Grafik İşlemciler
• U:Ultra Düşük Güç Tüketen İşlemciler
• Y:Son Derece Düşük Güç Tüketen İşlemciler
• M:Mobil Aygıtlar/Hareketli İşlemci
• MX:Mobil Extreme Edition En Güçlü İşlemcileri
• MQ:Quad-Core Mobil İşlemcidir.

1 Gigahertz (GHz) saniye başına bir milyon 1.000.000.000 devir şeklinde tanımlanır. Örneğin; İşlemcimiz 2.9 GHz değerine sahipse Hertz’i Gigahertz’e çevirdiğimizde 29.000.000.000 işlemin bir saniyede gerçekleştirilebileceğini sonucuna varacağız. Kısaca, 2.9 GHz hızına sahip olan bir işlemcimiz bir saniye içerisinde 29 milyar işlem gerçekleştirme kapasitesine sahiptir. Burada işlemcimiz eğer tek çekirdekli değilse, bu rakamı çekirdek sayısıyla çarpmamız bize net sonucu verecektir.

Son olarak Cache kısmına gelelim. Sistem belleğinden gelen veriler, çoğunlukla CPU’nun hızına yetişemez. Bu problemi çözmek için CPU içinde yüksek hızlı hafızalar bulunur, buna ön bellek denir. Ön bellek çalışmakta olan programa ait komutların, verilerin geçici olarak saklandığı yüksek hızlı hafızalardır. Bir işlemci için bu değer yükseldiğinde daha iyi performans anlamına gelecektir.

Şimdi anakart olayına gelelim.

Bir bilgisayarın en önemli parçası sayılan “Anakart”; bilgisayara ait tüm bileşenleri üzerinde barındıran,bu bileşenlerin birbirleri ile iletişimini sağlayan ana donanım birimidir. Anakartlar özel alaşımlı bir blok üzerine yerleştirilmiş; üzerinde RAM yuvaları, genişleme kartı slotları, devreler, yongalar bulunan ve bütün bu donanım birimlerinin mikroişlemci ile iletişimini sağlayan elektronik devre kartıdır.

Anakart, üzerindeki yonga setleri (chipset) sayesinde sistem çalışmasını kontrol eder ve düzenler. Başka bir ifade ile tüm bileşenlerin bir arada ve uyumlu çalışmasını sağlayan bir köprü vazifesi görür. Anakart, bilgisayara hangi sistem bileşenlerinin eklenebileceğini ve hızlarının ne olacağını belirleyen temel unsurdur.

Anakart satın alırken ilk dikkat etmeniz gereken husus hangi tipte bir kasa için almak istediğinizdir. Kasa yapınız hangi çeşit bir anakartı destekliyorsa ona göre bir anakart seçmeniz daha doğru olacaktır.

Örneğin bilgisayar kasaları kendi içerisinde Full (Big), Mid, Mini, Slim gibi çeşitlere ayrılmaktadır.

Siz kalkıp Mini yapısında ki bilgisayar kasanıza Extended tipinde bir anakart alırsanız anakart kasaya sığmayacaktır. Sahip olduğunuz veya satın alacağınız bilgisayar kasasının uyumlu olduğu anakart tipleri vardır. Bunu klasik bir şekilde yeteneğe bağlı olarak anlayabileceğiniz gibi kasayı üreten firmanın resmi sitesinden bilgi sahibi olabilirsiniz. Unutmadan geçmeyelim. Anakartlar kendi içinde çeşitlere ayrılır. Bunlar aşağıdaki gibi Extended ATX, Standart ATX, Micro/Mini ATX (bazen mATX), Mini ITX, Nanı ITX, Pico ITX gibi çeşitlere ayrılırlar. Bunlar içerisinde en yaygın olanı ATX (Standart) ve Micro/Mini ATX (bazen mATX)‘dir.

Anakart seçme işlemine geçtiğimizde ilk dikkat edeceğimiz husus hangi işlemci türünü kullanacağımızdır. AMD İşlemci mi yoksa INTEL İşlemci mi kullanacağımıza karar vermememiz gerekiyor. Çünkü alacağınız anakart bu işlemci markasından bir tanesini destekleyecektir. Aslında genel olarak oyuncular AMD İşlemci tercih etsede bunun pratikte pek bir karşılığı yok. Bu olay tamamen işlemci için ayırdığınız bütçeye bakıyor. Ne kadar para o kadar köfte hesabı. Burada belirtelim; diyelim ki INTEL işlemci uyumlu anakart seçtiniz. Olay burada bitmiyor. Bu aşamada hangi “İşlemci Soket Tipi” istediğinize karar vermeniz gerekiyor. Örneğin INTEL anakartlar yaygın olarak Soket 1151‘i desteklerken, AMD Ankartlar Soket AM4′ü desteklemktedir. Diyelim INTEL İşlemci destekleyen 1151 soket tipi bir anakart aldınız. Siz bırakın AMD’yi INTEL’in Soket 1150 işlemcisini bile bu ankartta kullanmazsınız ki zaten uymaz.

Alacağınız anakartın kesinlikle ama kesinlikle resmi web sitesine giderek anakart hakkında detaylı bilgi sahibi olduktan sonra diğer donanımları almaya başlayın. Yoksa aldığınız donanımlar elinizde kalır. Örneğin;

MSI B250M BAZOOKA Intel B250 Soket 1151 DDR4 2133MHz USB3.1 Anakart

Buradan resmi web sitesine gidiyoruz ve DETAİL kısmından ayrıntılı teknik özelliklerine bakıyoruz. Bize ilk olarak diyor ki eğer işlemci alacaksanız; 6. ve 7. Nesil Intel® Core™ i3/i5/i7 işlemci veya Intel® Pentium® ve Celeron®  almalısınız. Ayrıca alacağınız işlemcinin soket tipi Socket LGA1151 olmalıdır diyor.

Sonra RAM için bu anakartta 4 RAM slotu/yuvası var ve paranız varsa 64 GB’a kadar RAM takabilirsiniz diyor. Açıklamasında eğer 7. Nesil işlemci kullanırsanız DDR4 2400/ 2133 MHz RAM kullanın yok eğer 6. Nesil işlemci kullanırsanız DDR4 2133 MHz RAM kullanın diyor. Yani siz kalkıp 16 GB DDR3 RAMtakamazsınız. Zaten uymaz.

Yeni nesil anakartlarda ekran kartları için her ne kadar PCI Express 2.0 veya PCI Express 3.0 yuvası bulunsada alacağınız ekran kartı ister AMD veya INTEL olsun ister Ekran Kartı PCI Express 2.0 veya PCI Express 3.0 uyumluluk sağlar ve çalışır. Bu konuda hiç bir ayrım yok.

Bütçenize göre dilediğiniz bir anakartı alabilirsiniz. Anakartınız ne kadar iyiyse ona göre daha iyi donanımlar almak durumundasınız. Yoksa çok iyi bir anakarta 150 TL’lik ekran kartı almak saçma olacağı gibi çok ucuz bir anakarta 1500 TL’lik ekran kartı takmak saçma olur. Haa çalışır. Ancak saçma olur.

Şunu unutmamak gerek. Tüm donanım birimleri birbirleri ile uyum içerisinde çalışmak zorundadırlar. Yoksa bir tanesi çok diğer çok kötü olduğunda “darboğaz” denen bir sorun ortaya çıkar ki bu hiç istenmeyen bir olaydır. 

Piyasada aslında sistem robotları var. Teorik olarak işe yaradığını söyleyebilirim. Bu şekilde topladığınız bilgisayar çalışır. Ancak yinede hesaplayarak doğru bir şekilde en iyi sonuca ulaşmaya özen gösterin. 

RAM tipi olarak anakartlar şu anda DDR2, DDR3 veya DDR4 RAM’lerden sadece birini destekliyor ve üretilen anakartların neredeyse %90’ı şu anda DDR4 RAM desteklediğini belirtelim. Anakartlar her iki RAM türünü aynı anda desteklemez. Ancak bir anakartta hem DDR3 hemde DD4 RAM yuvası/slotu bulunabilir. Anakartın kesinlikle resmi sitesiniz ziyaret ederek RAM konusunda detaylı bilgi alın. Diyelim ki DDR4 RAM destekleyen anakart seçtiniz. RAM’ler frekanslarına göre 1333 Mhz, 1600 Mhz, 2400 Mhz gibi frekans hızları vardır. Ve aldığınız anakartta bu frekans hızlarına göre RAM almak zorundasınız. Örneğin; bazı anakartlarda 7. Nesil işlemci kullanıldığında 2400 veya 2133 MHz RAM alınmalıdır yok eğer 6. Nesil işlemci alınacaksa o zaman sadece 2133 MHz RAM alınmalıdır. Bir konuyu daha anlatayım. Her anakartın maksimum desteklediği RAM Kapasitesi vardır. Diyelim anakart en fazla 16 GB destekliyorsa siz kalkıp buna toplamda 32 GB RAM takamazsınız. Takarsanız ne olur? Yazık olur. Tabi bunlar anakartın resmi sitesinde specification/detail yazan kısımda yer alır.

Şimdi Ekran Kartı ile ilgili olan duruma gelelim. Seçeceğiniz anakart PCI Express 2.0 veya PCI Express 3.0 olacaktır. Bu slotlara ekran kartı takılıyor. Burada anakart 2.0 veya 3.0 olsun, ekran kartı 2.0 veya 3.0 destekler. Hiçbir sorun olmaz. Bu arada ekran kartları AMD ve NVIDIA olmak üzere ikiye ayrılıyor. İkiside aynı anakarta uyum sağlayabiliyor. Yani diyelim anakartınız PCI Express 3.0 veya 2.0 olsun, siz ister 2.0 olsun veya ister 3.0 olsun hem AMD hemde NVIDIA destekler. Ekran kartı aslında başlı başına bir dünya. Ama eğer iyi bir şey arıyorsanız 1000 TL’ye yakın bir bütçe ayırmanız gerekiyor. Buradaki yazıyı da okumanızda fayda var. Ekran kartı seçerken ekran kartının büyüklüğü iyi hesaplamanız gerekiyor ve yüksek performanslı bazı ekran kartlarında ekstra elektrik bağlantısı oluyor. (6 veya 4 Pinli)

Tipik bir anakart 200 TL ile 3000 TL arasında değişir. Burada şu algı oluşmasın. Pahalı anakart daha iyi anakarttır gibi. Önemli olan uyumluluktur. Doğru bir şekilde güzel bir toplama bilgisayar için 500 TL – 750 TL’lik anakart en uygun fiyattır.

Anakartlar marka olarak en iyileri Asus, MSI ve Gigabyte’dir. İlk tavsiye olarakta MSI veya Gigabyte seçmeniz. Ancak aynı türde olduğunda performans olarak aman aman çok bir fark yok. Bütçenize göre daha uygun fiyatlıyı seçebilirsiniz. Bu konuda hiçbir problem yok.

Anakartlar üzerinde Z270, Z170, H270, Q270, Q250, B250, B350M gibi tanıtım yazıları olacaktır. Bunlara “Chipset” deniliyor. Buna bakarak İşlemci Desteği, Thermal Design Power (TDP), USB 3.0 veya 2.0 Desteği, İşlemci Overclock Desteği, RAID Desteği, Maximum HSIO Lanes, Chipset Maximum PCI-E Lanes, SATA-III Ports (6Gb/s), DMI, RAM Desteği hakkında bilgi sahibi oluyorsunuz ki bunları pek bilmenizde fayda olacağını zannetmiyorum.

Bilmeniz gerekenlerden bir kaçınız listeleyelim. Anakart üzerindeki bağlantı noktaları önemli. Diyelim eski tip Fare/Klavye kullanıyorsunuz. PS/2 Bağlantı noktasına dikkat etmeniz gerekiyor. USB 2.0, 3.0 veya 3.0 tamamen sizin seçiminiz ancak yine de USB 3.0’ın her zaman bulunması daha avantajlı. Ethernet girişi olan RJ45 Jack, Audio – Ses Giriş/Çıkışları, USB Tip-A ve Tip-C Çıkışları (Tip A şu anda kullandığımız USB yuvaları, Tip-C ise yeni nesil telefonlardaki yuvalar oluyor), Montirünüze veya isteğinize göre HDMI, DVI, VGA çıkışları, HDD veya SSD’nin takılacağı SATA yuvaları sayısını bilmenizde fayda var.

Anakartınızı beğendiğiniz, buna göre işlemcinizi, RAM’inizi ve Ekran Kartınızı aldınız. Son olarak kaliteli bir HDD veya SSD almanız gerekecek. SSD’ler HDD’ler gibi içerisinde hareketli mekanik parça olmadığından sessiz çalışırlar. Oldukça hızlı ve performanslıdırlar. Bu nedenle SSD’ler oldukça pahalıdır. Bütçenize göre SSD tercih etmeniz her zaman bir avantaj sağlayacaktır. Çünkü bilgisayarınız daha hızlı açılacak ve oyunların önyüklemesi daha hızlı gerçekleşecektir.

PSU yani Güç Kaynağını aldığınız kasa ölçülerine göre alıyorsunuz. Bu konuda net bilgiyi kasanın resmi sitesinden veya aldığınız yere sorabilirsiniz. Ortalama 500 Watt – 750 Watt bir PSU günümüzdeki tüm bilgisayarlar için en ideal gücü sağlıyor. Way ben hesaplayayım derseniz bu konuda bolca platformmevcut. Modüler bir PSU almanız sizi kablo karmaşasından kurtaracaktır. PSU’lar temel olarak donanım birimlerine güç sağlar. Aktif çalıştıkları için kaliteli bir şey almanız gerekiyor. Elektrik gidip geldikçe sorun çıkaran bir PSU anakartınızı veya farklı donanımlara zarar verebilir. Verimliliği belgelendirilmiş 80 Plus / 80+ sertifikalı bir tane satın almanızı öneriyorum. Böylece fazla elektrik faturası ödemez ve bilgisayar için ideal güç sağlamış olursunuz. PSU’larla ilgili buradaki yazımızı okuyabilirsiniz.

Son olarak montaj işlemi biraz kafa karıştırabilir. İlk olarak kasaya PSU montajını yapın. Ardından anakart üzerine işlemci, fan ve ram bağlantısı yaptıktan sonra anakarta kasadan çıkan (PSU’dan değil) kablo bağlantılarını yapın. (Kasa içinde bu işlem zor olabilir) Devamında anakartın kasaya montajını yapın. Ekran kartını en sonda montajını yaptıktan sonra HDD/SSD ve diğer elektrik bağlantılarını yapın. İşlem basit bir şekilde böyle olacak.