Sıfır Rakamını Kim Buldu? Sıfır Nasıl Bulundu?

Facebook

Twitter

WhatsApp

Pinterest

E-Mail

Yorumlar

Bu yazımızda Matematikte çok önemli bir yer ifade eden 0 (sıfır) rakamının nasıl bulunduğunu, kim tarafından bulunduğunu ve nasıl kullanılmaya başlandığı konusunda bilgi vermeye çalışacağız? Nötr ya da herhangi bir şeyin başlangıcı olarak kullanılan “sıfır rakamını kim buldu” sorusunu bu yazımızda inceleyeceğiz.

Sıfır, aritmetikte 0 rakamını simgeler. Bugünkü sayı sisteminde sıkça kullanılan sıfır, bir niteliğin yokluğunu temsil eder. Toplamada toplandığı sayıyı değiştirmeyen etkisiz, çarpmada sonucu sıfır yapan yutan, bölmede ise bir sayıya bölündüğünde 0 sonucu çıkar. Ancak bir sayıyı böldüğünde sonuç tanımsızdır. İlk defa El-Harezmi kullanmıştır.

Harezmi Matematik alanındaki çalışmaları cebirin temelini oluşturmuştur. Bir dönem bulunduğu Hindistan’da sayıları ifade etmek için harfler ya da heceler yerine basamaklı sayı sisteminin kullanıldığını saptamıştır. Harezmî’nin bu konuda yazdığı kitabın Algoritmi de numero Indorum adıyla Latince’ye tercüme edilmesi sonucu, sembollerden oluşan bu sistem ve sıfır, 12. yüzyılda batı dünyasına sunulmuştur. Hesab-ül Cebir vel-Mukabele adlı kitabı, matematik tarihinde, birinci ve ikinci dereceden denklemlerin sistematik çözümlerinin yer aldığı ilk eserdir. Bu nedenle Harezmî (Diophantus ile birlikte) “cebirin babası” olarak da bilinir. İngilizce’deki “algebra” ve bunun Türkçe’deki karşılığı olan “cebir” sözcüğü, Harezmî’nin kitabındaki ikinci dereceden denklemleri çözme yöntemlerinden biri olan “el-cebr”den gelmektedir.

Harezmi sıfır rakamını (0) ve x bilinmeyenini kullandığı bilinen ilk kişidir.

Sıfırın MÖ 450 yıllarında Orta Amerika‘da yaşayan Maya kabilesinde kullanıldığına dair kanıtlar vardır. M.S. 800 civarında ise Hintler sıfıra benzer bir sembol kullanmışlardır. Hindistan‘dan yayılan sıfır, M.S. 1400 yıllarında Avrupa’da da benimsenmiş ve kullanılmıştır. Sıfır sözcüğü büyük olasılıkla Arapça sifr sözcüğünden türemiştir. Sifr ise Hintçe’de boş anlamına gelen sunya sözcüğünün tercümesidir. İnsanlar sıfır gibi bir sayısal değere 2000 yıl öncesine kadar başvurmaya gerek duymamışlardır. Bunun temelinde yatan en önemli etken ise 0 rakamının temsil ettiği anlam ve yokluk kavramının ince bir çizgide ayrılmasıdır.

Özetle 0 (sıfır)’ın kullanımının Kronolojik sıralaması;
M.Ö. 3000: Mısırlılar tarafından bir sembol olarak kullanılmıştır.
M.Ö. 700-500: Babilliler tarafından iki paralel çizgiden oluşan bir sembol olarak kullanılmıştır.
M.S. 2. yy: Eski Yunan’da astronomi yazılarında kullanılmış, matematiksel bir anlam verilmemiştir.
M.S. 632: Brahmagupta tarafından ilk defa matematiksel olarak kullanılmıştır.
M.S. 830: Matematiksel olarak Hârizmî tarafından aritmetik işlemler ile kullanılmış ve açıklamaları yapılmıştır.
M.S. 1200: Avrupa’da Arap’lardan alınarak yasaklara rağmen özellikle tüccarlar tarafından kullanılmış ve dünyaya yayılmıştır.

Rakam sisteminin en zorunlu esası olan “sıfır” ın bir İslam icadı olduğu da şöyle anlatılır: (Farklı bir kaynak)

“Miladi 976 tarihinde Mehmet bin Ahmed Mefatihul Ulum adındaki eserinde,”eğer onlar basamağında hiç bir sayı mevcud değilse, sırayı muhafaza için küçük bir daire yani “sıfır” konulması” yazılı idi. İşte bu daire Arapçanın “boş” manasına gelen “sıfır” kelimesinden Latince’ye geçen “Zero” nun kaynağıdır. Eski Yunanlılar da, Romalılar da sağlam bir rakam sistemi keşfedememişlerdir. Eski insanlar hep parmakları ile sayı saydıkları için, Batı aleminde ilim Mehmed bin Ahmed’in sıfırı keşfinden iki yüz elli yıl sonra “sıfır” kullanılıncaya kadar gelişememiştir.

Birçok skalada sıfır başlangıç ya da nötr bölgeyi temsil eder. Sayı doğrusunda sıfırın sağı artı, solu eksi değerleri barındırır. Sıcaklık derecelendirmelerinde sıfırın yeri derecelendirme sistemine göre değişir. Örneğin Kelvinderecinde sıfır noktası -273 °C’ye (mutlak sıcaklık) denk gelmektedir. Celsius derecesinde ise 0 noktası suyun erime/donma noktası olarak alınmıştır.

Kaynak: https://tr.wikipedia.org/