Ses Sisteminde “RMS Değeri” Nedir?

RMS, anlaşılması biraz zor bir terim olsa da bir hoparlörün daima koruyabildiği ses değerine verilen isimdir diyebiliriz. Ses sistemlerinde, çıkış amplifikatörünün sağlayabildiği maksimum elektrik gücünün ölçüsüdür ve gerçekte üretilen sesin ne kadar yüksek olduğunun tam karşılığı olmasa bile (zira ne kadar ses çıkacağı hoparlöre de bağlıdır) sıklıkla amfilerin güçlerini karşılaştırmada kullanılır.

Şimdi bazı terimleri gözden geçirerek RMS teriminin iyi bir şekilde anlaşılmasını sağlayalım.

Watt: Bir hoparlörün ses çıkış gücünü ifade ederken kullanılan en temel ve en yaygın ölçü birimidir. RMS ile aynı anlamı taşır. Çoğu firma ürünlerinde abartılı Watt değerleri kullanır. Bu değerlerin birçoğu aslında pazarlama stratejisinden ibarettir. Kullanıcı iki ses sistemi arasında kaldığında yaygın olarak Watt değeri yüksek olan ürünü tercih eder ki bu aslında yanlış bir düşüncedir.

RMS; “Root Mean Square” sözcüğünün kısaltması olup, matematikte karekök ortalama hesaplaması anlamına gelirken ses sistemlerinde, çıkış amplifikatörünün sağlayabildiği sürekli maksimum elektrik gücünün ölçüsüdür. Bir hoparlörün RMS değeri, o hoparlörün sürekli olarak sağlayabildiği ses çıkış gücünü gösterir. Bu ses çıkış gücü ses dalgalarının karekökünün ortalaması alınarak hesaplanır ve hoparlörün gerçek ses çıkış gücünün -tam olmasa da- en doğru ifadesidir. Artık bir çok firma hoparlörlerinin gücünü genelde RMS değeri ile ifade etmektedir.

Peak: Peak ise RMS’ten farklı olarak hoparlörün anlık olarak çıkabileceği en yüksek ses çıkış gücünü gösteren değerdir. Örneğin RMS değeri 500W olan bir hoparlörün peak değeri 750W olabilir. Bu değer anlık olarak hoparlörün verebildiği ses gücüdür ve bu süre çok kısıtlıdır. Bir hoparlör peak değerindeki ses gücüne çıktığında ses belirli bir oranda bozulur. Bu süre biraz daha uzadığında hoparlörün diyaframı yırtılabilir veya mekanik aksanları bozulabilir. Bazı hoparlör üreticileri peak değerini olağan dışı olarak ifade eder. Piyasada 9500W’lık peak değerine sahip ürünler görebilirsiniz. Bu oran sizi asla yanıltmasın. Bu tip hoparlöre bırakın 9500W’ı 95W verdiğinizde tuzla buz olabilir.

Amplifikatör: Kısaltması ampli olan fakat halk dilinde yaygın olarak amfi olarak bilinen cihaz, yükseltici olarak tanımlanır. Amplifikatörün görevi ses kaynağı olan cihazdan (DVD oynatıcı, elektronik gitar, mp3 player gibi) çıkan ses sinyallerini, kendi içerisinde işler, yükseltir ve güçlendirerek hoparlörlere iletir. Amplifikatör ev sinema sistemlerinde olmazsa olmazlardan biridir. Güçlü ve kaliteli seslerde başrolü oynar.

Frekans: Frekans bir hoparlörün band genişliği yani tepki verebileceği en bas ve en tiz seslerin oluşturduğu sayı doğrusu olarak düşünülebilir. Frekans aralığı, düşük frekanslı yoğun bass sesler olarak 20 Hz’den başlar ve yoğun tiz sesler olarak 20000 Hz’e kadar çıkar. Teknik olarak bu frekans aralıklarını tek bir hoparlörden almak imkansızdır. Ses sistemleri en iyi frekans aralığını yakalamak için subwoofer, tweeter ve amplifikatör bir arada kullanır. Subwooferlar en düşük frekansları sağlarken, tweeterlar en yüksek frekansları sağlarlar.

SubWoofer: Subwoofer’lar, woofer’ların veremedikleri incelikte ve derinlikteki bass sesleri verirler. Araba ses sistemlerindeki subwooferlar tekil halde olurken, ses sistemlerindeki kutulu subwooferların içlerinde küçük amplifikatör bulunabilir. 2+1, 3+1, 4+1 ve üzerindeki sistemlerde genellikle dahili ampli bulunur. Subwoofer içerisinde dahili ampli bulunmayan ses sistemlerinde ampli harici bir panelde subwoofer’a bağlanır.

Woofer: Ses sistemlerinde bass sesleri veren hoparlör tipidir. Woofer’lar sadece kalın ve güçlü bass sesleri ile düşük frekanstaki sesleri verirler. Woofer’lar tiz sesleri çıkaramazlar.

Crossover: Crossover; amfiden çıkıp hoparlöre giden frekansları düzenleyen bir cihaz. Dünyada her şeyi çok iyi çalabilen bir hoparlör olsaydı, crossover’a ihtiyaç duyulmayacaktı. İyi bir müzik sistemi için insan kulağının duyduğu frekansları düz (flat) bir şekilde kulağa vermek gerekiyor. Bunu gerçekleştirebilmek için 2 veya daha fazla hoparlöre ihtiyaç duyulur. Hoparlörlerle beraber crossover kullanırsak, crossover her hoparlöre ihtiyacı olduğu frekansı yollayarak kulağımızın bütün frekansları doğru almasına yardımcı olur. Crossover sayesinde her hoparlöre doğru sinyal gider. Böylece hoparlörler de doğru frekans bandında daha kaliteli, temiz, güçlü çalar. Üst düzey kalitede bir ses sisteminde mutlaka crossover bulunması gerekir.