Ses Kartı Nedir? Nasıl Çalışır? Çeşitleri Nelerdir?

Ses kartı, sayısal olarak tutulan ses bilgilerini analog ses sinyallerine ve aynı zamanda da analog ses sinyallerini sayısala dönüştürmektedir. Hoparlörden alınan ses, dijital bilginin analog sinyale dönüşmüş şeklidir. Mikrofondan bilgisayara kaydedilen seste, analog sinyalin dijital ses bilgisine dönüşmüş şeklidir. Ses kartları günümüzde onboard (tümleşik) olarak gelmektedir. Haricen bir ses kartı takmak istiyorsak BIOS’tan onboard ses kartı devre dışı bırakılmalıdır.

Ses Kartının Yapısı ve Çalışması

Ses kartının temel bileşenleri şunlardır:

• DSP (digital signal processor): Kartın ses üreticisidir. DSP, gerekli notaları wavetable hafızasının değişik bölgelerinden değişik hızlarda okuyarak müziğin ya da sesin ortaya çıkmasını sağlar.
• FM/wavetable synthesizer: Ses kartından gelen dijital bir sesi eş değer midi sesine dönüştürür.
• DAC/ADC: Analog sinyalleri dijitale çevirerek ses kartını bunları işleyebilmesini sağlar. Ayrıca dijital ses bilgilerini çıkışta analog sinyallere çevirir.
• CD audio connections: CD-ROM’da müzik CD’leri çalabilmek için sürücünün arkasında bulunan analog line çıkışından ses kartının üzerindeki line girişine bir bağlantı yapılır.
• S/PDIF: Üreticiler  tarafından  geliştirilen  bu  ara  birim cd  player,  DAT  gibi kaynaklardan sayısal veri aktarımı kayıpsız yapılabilir.
• TAD: Ses  kartı  ile  modem  arasında  yapılan  bağlantı  ile  gelen  telefon  sesi hoparlöre aktarılır ve mikrofon ile cevap verilebilir. Telefon çaldığında ses, modem üzerinden TAD noktasına bağlı kablo ile ses kartına aktarılır. Mikrofondaki seslerde ses kartı ile modeme taşınır. Bunların yapılabilmesi için faks/modem kartın “voice” özelliği olması gerekir.
• AUX-IN: Çeşitli   kartlar  (tv,  radyo,  mpeg)  ile  ses  kart  arasında  bağlantı kurulduğu    Bu  kartlardaki  ses  sinyallerinin  ses  kartına  aktarılmasını sağlar.

Ses kartının bağlantı portları:

• Line In (mavi): Teyp ya da CD player’deki sesleri bilgisayar ortamına aktarır.
• Microphone In (pembe): Ses kartın mikrofon girişidir. Dış ortamdaki seslerin mikrofon  bilgisayara gönderilmesini sağlar.
• Line Out (yeşil): İki  hoparlörün   ya da kulaklığın   kullanılmasını sağlayan çıkıştır. 3D ses sistemlerinde buraya front (ön) hoparlörler bağlanır.
• Rear Out (turuncu): 3D ses rear (arka) hoparlörler buraya bağlanır.
• Joystick/MIDI port: Joystick ve MIDI aygıtlarının bağlanmasını sağlar.

Bilgisayarın çevre birimlerinde girilen analog ses sinyalleri ses kartına aktarılır. Ses kartının analog dijital çeviricisi (ADC) tarafından analog ses sinyallerini dijital sinyallere dönüştürür. Dijital hâle dönüştürülmüş ses sinyalleri DSP’ye aktarılır. Bu birim tarafından veriler işlenir. DSP verileri, anakartın veriyoluna iletir. Bu dijital veriler mikroişlemci tarafından işlenir ve depolanması için depolama birimlerine aktarılır.

Bilgisayardaki ses verilerini dinlemek için dijital ses verileri depolama aygıtlarında okunur, mikroişlemciye aktarılır ve ses kartındaki DSP’ye iletilir. DSPveriyi çözer. Çözülmüş veri ses kartının dijital analog çeviricisi (DAC) tarafından analog ses sinyallerine dönüştürülür ve ses kartının çıkışına aktarılır.

Ses Kartı Çeşitleri

Ses kartları veriyolu standardına göre ve fiziki yapılarına göre çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir.  Veriyolu standardına göre ses kartlar ISA, PCI ve PCI express olarak üçe ayrılır. Fiziki yapılarına göre ise anakartla tümleşik olanlar (onboard) ve anakarta sonradan takılabilenler olmak üzere ikiye ayrılır. Ayrıca ses kartlarında 3D teknoloji ürünleri de üretilmektedir.

• ISA
• PCI
• PCI-e

Ses  kartları  günümüzde  genellikle  anakart  üzerinde  tümleşik   (onboard)  şekilde gelmektedir. Haricî bir ses kartı anakart üzerindeki PCI yuvasına takılabildiği gibi taşınabilir USB girişli bir ses kartı var ise doğrudan arabirimlerden biri olan USB portuna takılabilir.