Kimyasal formülü C6H4(OH)CO2H olan Salisilik asit (SA) veya diğer adıyla orto-hidroksi benzoik asit, bitki fenolikleri grubundan bir bileşiktir. SA eskiden beri bilinen bir maddedir ve 1800’lü yıllardan sonra asetil-salisilik asit ilaç (aspirin) olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Bütün bitkilerde bulunması, oldukça hızlı taşınabilmesi ve düşük konsantrasyonlarda bazı fizyolojik etkiler oluşturması salisilik asidin bitki hormonu olabileceği olasılığını güçlendirmiştir. SA’nın sentez yerleri genellikle bitki yapraklarıdır. Yeşil yapraklı sebzelerde de bol miktarda bulunur.
Salisilik asitle ilgili bitkilerde olumlu etkiler yapan bir sürü bilimsel çalışmalar yapılmıştır ve yapılmaya da devam edilmektedir. Birkaç örnek vermek gerekirse; tütün hücre kültüründe çiçeklenme hareketini teşvik etmesi ve bu uyarıcı etkisi daha sonra diğer bitki türlerinde de gözlenmiştir, bitkilerin büyük düşmanı olan bitki patojenlerine karşı cevapta da önemli rol oynadığı, dışarıdan uygulanan SA bitkilerde antioksidan enzim aktivitelerini artırarak önemli stres kaynakları olan kuraklık, tuz, soğuk, ağır metal stresi gibi streslere karşı da bitkilerin toleransını artırdığı ile ilgili bilimsel çalışmalar mevcuttur. Bu yapılan çalışmalardan da görüldüğü gibi salisilik asit için bitkilerin bir nevi hayat kurtarıcısı diyebiliriz.
Bitkiler için bu denli yararlı olan bu maddenin insanlara faydası yok mu?
Elbette var. Haydi biraz da buna değinelim
Aspirinin (asetil salisilik) yapımında kullanılan bu madde ilaç sanayinde kullanılır. Salisilik asit ve türevleri (tuzları, esterleri), ağrı kesici olarak, romatizma tedavisinde, sanayide boya üretiminde, ayrıca tatlandırıcı olarak ve güneş yağı kremlerinde, parfümeride kullanıldığı bilinmektedir. Salisilik asit ayrıca cilt rahatsızlıklarında da önemli etkilere sahiptir. Ciltte gözeneklerde biriken ölü hücreler ve yağla tıkanmayla oluşan akne, sivilce gibi olumsuzluklara karşı iyi bir mücadelecidir. Salisilik asit ölü hücrelerin soyulmasına yardımcı olarak cildin yenilenmesini sağlar ve ölü hücrelerin yerleşmesine engel olur. Tonik, nemlendiricilerin içinde de bulunan salisilik asit içeren ürünlerle cilde bakım yapılmalıdır. Salisilik asit aynı zamanda yanlış ayakkabı seçiminden dolayı genellikle ayaklarda ya da ellerde oluşan gözle görülebilen ‘nasır’ denilen bir hastalık türünün üstesinden gelmek içinde kullanılır. Düzenli olarak kullanıldığında nasırların ortadan kalkmasına yardımcı olabildiği bilinmektedir.
Kolon kanseri tedavisinde de salisilik asidin etkili olduğu gözlenmiştir. Bağırsaklardaki poliplerin azaltılmasında aspirinin kullanımının etkili olduğu aspirinin etken maddesinin de salisilik asit olması kanserden korunmada bir rolü olduğunu göstermektedir. Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi salisilik asit genellikle bitki yapraklarında, yeşil sebzelerde bulunur yapılan çalışmalarla sebze yiyen kişilerle aspirin tüketen kişilerin kanserden korunma etkisinin aynı olduğu gözlenmiştir.
Evet bu bitkisel hormonun faydaları böyle… Fakat siz yine de doktorunuza danışmadan kullanmayın belki sizin için herhangi bir yan etkisi olabilir. Bunu dikkate almanızda fayda var!!!…
