Şaft (Kardan Mili) Nedir? Ne İşe Yarar?

Vites kutusu çıkış milinden alınan hareketin diferansiyele iletilebilmesi için kullanılan ara mile şaft denir.

Diğer adı kardan mili olan şaft, vites kutusunda oluşturulan döndürme momentini veya torku diferansiyele aktarır. Yapısal olarak genellikle arkadan itişli taşıtlarda bu elemana ihtiyaç duyulsa da şaftlar farklı uygulamalarda, farklı yerler de kullanılabilmektedir.

Şekil’de gösterilen arkadan itişli bir taşıtta hareketin vites kutusundan diferansiyele, şaft vasıtasıyla aktarılması görülmektedir.

Şaftlar, içi dolu veya boş olarak yapılan millerdir. Günümüz taşıtlarında genellikle içi boş mil şeklinde yapılırlar. Millerin içinin boşaltılması hem hafif olmalarını sağlar hem de dayanıklılığı artar. Aynı zamanda, içi dolu millerin ağırlığının fazla olması nedeniyle oluşacak atalet momentleri, çalışmayı negatif yönde etkilemekle birlikte milin eğilme riskini de artırır.

Kardan milleri (şaftlar) kaliteli çelikten yapılır ve burulma titreşimlerine karşı kauçuk takozlu damperlerle takviye edilir. Şaftın boru kısmının ucuna universal mafsalın çatalları kaynakla bağlanmıştır. Daha doğrusu universal mafsal istavrozunun bağlanabilmesi için kullanılan çatallar mile sonradan kaynakla tespit edilmişlerdir.

Şaftın titreşimlerden etkilenmemesi için çok iyi dengelenmiş olması gerekir. Direkt hareket hâlinde motor ile aynı devirde dönen şaft, yüksek devirlerde meydana gelebilecek merkezkaç kuvvetlerine karşı koyabilmek için dengelenmiş olmalıdır. Eğilmeler ve dengesizlikler kardan milini tahrip edebilir ve hatta büyük kazalara neden olabilir. Yapımlardan sonra şaftlar, denge tezgâhlarında kontrol edilir ve dengesiz bulunanları yeniden balanslı hâle getirilir. Bazı şaftların üzerinde kaynakla bağlanmış parça ya da parçacıklara rastlanabilir. Bunlar denge için yerleştirilen ağırlıklardır.