Plastit Nedir? Plastit Çeşitleri, Özellikleri ve Görevleri Nelerdir?

Plastitler; bitki hücrelerinde, alglerde ve öglena gibi protistlerde bulunan çift katlı bir organeldir. Yapısında bulundurdukları renk maddeleri ve gerçekleştirdikleri görevlere göre; kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç kısma ayrılırlar. Üçü de çift katlı zar ile kuşatılmıştır. Çeşitli pigmentlerin taşınması, nişasta, yağ ve protein vb. besinlerin depo edilmesinde görev alırlar. Genç hücrelerde renksiz olan plastitler (lökoplast), hücre ile birlikte gelişerek, hücrenin görevine uygun şekil ve renk kazanır. İçerdikleri renk maddeleri ve yaptıkları göreve göre (birbirine dönüşebilen); kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç çeşit plastit vardır.

1- Kloroplast: Klorofil taşıdıkları için yeşil renkli plastitlerdir. Bazı protista (öglena) ve bitkilerde bulunur. Bir bitkinin tüm yeşil kısımlarında (yapraklarda, genç dallarda ve olgunlaşmamış meyvelerde) bulunur. Bitkilerde fotosentez olayının gerçekleştiği organeldir. Kloroplastların kendilerine ait DNA’sı olduğundan gerektiğinde DNA’sını eşleyerek çoğalabilirler. Kloroplastın en dışında seçici geçirgen yapıda çift zar bulunur. (Dış zar geçirgen iç zar seçici geçirgendir.) Kloroplast; stroma, granum ve ara lamellerden oluşur.

2- Kromoplast: Bitki hücrelerine yeşil dışındaki renkleri veren plastitlerdir. Örneğin; sarı (ksantofil), turuncu (karoten), kırmızı (likopen) renkte olan plastitler kromoplastlardır. Sonbaharda yaprakların dökülmeden önce sararmasının nedeni, klorofil pigmentinin yapısının bozulması ve kloroplastların kromoplastlara dönüşmesidir.

3- Lökoplastlar: Renksiz plastitlerdir. Lökoplastlar uzun süre ışık alırsa yeşil renkli kloroplastlara dönüşebilir. Örnek; patatesi ışıkta çillenmesi. Bitkinin kök, toprak altı gövdesi ve tohum gibi depo organlarının hücrelerinde bulunur; Nişasta, yağ ve protein depo eder. Örneğin; patates yumrusunda nişasta, baklagil tohumunda protein, ayçiçeği tohumunda yağ depolayan lökoplastlar bulunmaktadır.