Pi Sayısı (3.14) Hakkında Bilmeniz Gereken Herşey

Tarih | 19 Kasım 2017

Pi sayısı bir dairenin çevresinin çapına bölümü ile elde edilen irrasyonel matematik sabiti’dir. İsmini, Yunanca περίμετρον (çevre) sözcüğünün ilk harfi olan π den alır. İsviçreli matematikçi Leonard Euler, 1737 yılında yayınladığı eserinde, daire çevresinin çapına oranı söz konusu olduğunda, bu sembolü kullandı. Leonard Euler’den önce gelen bazı matematikçiler tarafından da, bu sembol kullanılmıştır. Ancak, Leonard Euler’den sonra gelen, tüm matematikçiler bu sembolü benimseyip kullandılar.

Pi sayısı, Arşimet sabiti ve Ludolph sayısı olarak da bilinir.

Pi sayısının nasıl ve kim tarafından bulduğu kesin olarak bilinmemektedir. Bunun sebebi pi sayısının farklı devirlerde farklı milletler tarafından kullanmasıdır. Babillerden beri Orta Doğu ve Akdeniz uygarlıklarının π sayısının varlığından haberdar oldukları bilinmektedir ve farklı uygarlıklar π sayısı için farklı sayılar kullanmıştır.

Pi’nin rakamlarını ezberleme olayı çok kişinin ilgisini çekmiştir. Bu konudaki rekor pi’nin ilk 67 890 rakamını bellemiş olan Lu Chao adındaki bir Çinliye aittir. Guinness Dünya rekoru olarak kayda geçen bu olay 24 saat 4 dakika almıştır. 2006 yılında Akira Haraguchi adında bir Japon pi’nin 100 000 rakamını ezberlediğini söylemişse de bu durum resmen izlenip bir rekor olarak kayda geçmemiştir.

Pi sayısı için en yaygın yaklaşım 3,14’tür. Gerçek değeri ise 3,141592653589793238462643383… şeklinde devam etmektedir. Çemberin çevresinin ve alanın hesaplanması başta olmak üzere matematik, geometri ve fizik gibi bilimlerde büyük bir öneme sahiptir.

Çoğumuzun hafızasında p sayısı 3,14 veya 22/7 olarak yer etmiş olsa bile, p’nin gerçek değeri bunların ikisi de değildir. Peki bu sayı, yani p, tam olarak kaçtır? İşte bu soru, p sayısını tam olarak hesaplamak isteyenleri 4.000 yıldır meşgul etmektedir. Bilim ve teknolojinin bu kadar ilerlediği günümüzde bile, bir çemberin çapına oranının tam olarak hesaplanamaması, işlem sonsuza kadar devam ettiği için ilâhî hikmetleri açısından üzerinde düşünülmeye değer bir husustur.

En uzun pi hesaplama rekoru Fabrice Bellard tarafından hesaplanmıştı ve 2.699.999.990.000 rakamdan oluşuyordu. Pi sayısı 1.24 trilyonuncu basamağına kadar hesaplandı ki bu hesaplanan rakamı bile bilgisayara yazmak için 310 milyon sayfa, 2.4 TB harddisk yeri gerekti.

Arşimet, 3 tam 1/7 ile 3 tam 10/71 arasında bir sayı olarak hesapladı. Mısırlılar 3,1605, Babilliler 3.1/8, Batlamyus 3,14166 olarak kullandı. İtalyan Lazzarini 3,1415926, Fibonacci ise 3.141818 ile işlem yapıyordu.

Tamamen rassal özelliği bulunduğu varsayılırsa, pi yeterince uzunlukta yazıldığında, her rakam dizisini pi içinde bulabilirsiniz. Yani doğum gününüzü, telefon numaralarınızı, ya da rastgele yazacağınız her hangi bir sayı pi’nin bir yerlerinde vardır. Daha da ileri gidelim. Harflerle sayıları birbirine dönüştüren bir kod üretildiğinde kuramsal olarak her hangi kişinin veya kurumun adını, bir sözü, cümleyi, hatta bir kitabı pi içinde bulabilirsiniz.

Pi Günü, ünlü matematik sabiti pi sayısı anısına özel kabul edilmiştir ve her yıl 14 Mart’ta kutlanmaktadır. Bunun sebebi ise Amerikan tarih formatında bu günün 3/14 olarak geçmesi ve bunun pi sayısının en yaygın kullanımını anımsatmasıdır. 12 Mart 2009’da ABD Temsilciler Meclisi, 14 Mart 2009 tarihini Ulusal Pi Günü ilan etti.

Şüphe götürmeyecek bir kesinlikle Pi sayısının binlerce yıl önce bulunduğuna ve insanoğlunun matematikte ve mimari de bu sayıdan yararlandığına dair komplo teorileri ise günümüzün popüler kültüründe büyük ilgi çekmektedir. Dünya genelinde bilhassa bilim çevrelerinde kabul gören insanoğlunun ilkelden gelişmişe doğru ilerlediğini söyleyen gelişim modelini yıkmak isteyen bazı bilim insanları ve bağımsız araştırmacılar, Pi sayısından yola çıkarak bilinen insanlık tarihinin karanlık dönemlerine dair ipuçları bulmaya çalışmaktadır. Kuşkusuz bu tür düşünceler birer iddia olmanın ötesine gidememektedir.