Bu yazımızda “Öksürük Nasıl Geçer? Öksürüğe Ne İyi Gelir?” sorularına cevap vermeye çalışacağız.
Akciğerlerimiz havaya temas edemediğinde veya fazla temas ettiğinde vücudumuzun verdiği ani ve refleksi tepkiye öksürük denir. Günlük hayatta çok sık rastlanan bir semptomdur. Öksürük, mikropların, sıvıların, tahriş edici maddelerin, yabancı partiküllerin ve mukusun boğazdan ve solunum yolundan temizlenmesine yönelik vücudun istemli veya istemsiz tepkisidir. Vücudumuzda bulunan sinirler solunum sisteminde tahriş edici maddeleri algıladığında uyarılır, beyin bu maddeye karşı koymak için hızlı ve soğuk nefes aldırmayı karın ve göğüs kaslarına göndererek sağlar. Öksürük vücudun kendini korumaya yönelik bir savunma mekanizmasıdır diyebiliriz. Öksürük aynı şekilde soluduğumuz toksinlerin hızlı bir şekilde vücuttan dışarı atılmasına da yardımcı olur.
Öksürük Neden Olur?
Öksürük akut, subakut veya kronik şekillerde görülebilir.
1- Akut Öksürük: Genellikle 3 haftadan az süren üst ve alt solunum yolu enfeksiyonlarından (grip ve soğuk algınlığı) kaynaklı öksürüktür. Kişilerde ateş, burun ya da genizde akıntı ya da boğazda ağrı belirtileriyle ortaya çıkar. Solunum yolu enfeksiyonlarının bulaşıcı olduğunu unutmayalım.
Akut Öksürüğün Nedenleri Nelerdir?
- Soğuk Algınlığı veya Grip
- Akut Sinüzit
- Boğmaca Hastalığı
- Bronşit
- Farenjit
- Zatürre
- Bahar Alerjisi
- Tahriş Edici Madde Solumak
2- Kronik Öksürük: Genellikle 4 hafta ve üzerinde devam eden kendine has bir sesi olan, çoğu zaman tütün kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan öksürüktür.
Kronik Öksürüğün Nedenleri Nelerdir?
- Sigara Kullanımı
- Astım
- KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalıkları)
- Kistik Fibrozis
- Gastroözafageal Reflü Hastalığı
- Geniz Akıntısı
- Solunum Yollarını Döşeyen Mukoza Tabakasında Kuruluk
- Solunum Yolu Alerjileri
- Tüberküloz
- Üst Solunum Yolu ve Yutma Kaslarının Koordinasyonunu Zayıflatan Parkinsonizm Gibi Nöromüsküler Hastalıklar
- Akciğer Mantar Enfeksiyonları
- Akciğer Embolisi
- Akciğer Kanseri
Kuru Öksürük Nedir? Nasıl Geçer?
Öksürük, balgamlı (mukus) veya kuru öksürük olarak ortaya çıkar. Kuru öksürük ise mukus yani balgam üretmeyen öksürük olarak nitelendirilir. Kuru öksürüğün birçok sebebi olabilir lakin bilinen en temel sebebi soğuk algınlığıdır. Kuru öksürüğün diğer sebepleri ise astım, gastroözofageal reflü hastalığı (mide asidinin yemek borusuna kaçması öksürüğe yol açar), geniz akıntısı, mevsimsel alerjiler, grip rahatsızlıklarıdır. Grip sebepli kuru öksürükler bazen iki ay gibi uzun bir süre devam edebilir. Bu gibi durumlarda bir doktora danışmanız önerilir. Kuru öksürükle birlikte göğüste yanma ve ağrı, yutkunma güçlüğü, ses kısıklığı şikayetleri de ortaya çıkabilir.
Kuru Öksürüğün Diğer Sebepleri
- ACE İnhibitörleri Olarak Bilinen Tansiyon İlaçları
- Akciğer Kanser
- Boğmaca Hastalığı
- Pnömotoraks (Akciğerdeki havanın çeşitli nedeniyle akciğer dışındaki doku katmanına kaçması ve havasını kaybeden akciğerin büzüşmesi.)
- Çevresel Tahriş Ediciler
- Kalp Yetmezliği
Kuru Öksürük Nasıl Geçer?
Kuru öksürüğün geçmesi bazen kolay olmayabilir. Çünkü öksürük durumunda solunum yolu aşırı duyarlı hale gelir ve boğazda tahrişe yol açar. Bu tahriş öksürüğün şiddetlenmesine sebep olur. Kuru öksürükten korunmak için hasta kişilerle temastan kaçınmak, bulunulan ortamı sık sık havalandırmak, öksürürken ağzı ve burnu kolumuzun dirsek içiyle kapatmak, bol sıvı tüketmek diğer öksürük türlerinden koruduğu gibi kuru öksürükten de korur veya kuru öksürüğün kolay geçesini sağlar.
Kuru öksürüğün geçmesi için bir diğer yöntem ise bal tüketmektir. Bal, doğal ve besin değerinin zengin olmasının yanında kuru öksürüğe çok iyi gelen geleneksel bir üründür. Balı sıcak bir içeceğe (su, süt vb.) bir kaşık karıştırarak tüketmek boğazı rahatlatır ve kuru öksürüğün geçmesine yardımcı olur. Bir yaşında küçük çocuklar için önerilmez.
Öksürüğün Tanı Yöntemleri
- Göğüs Röntgeni
- Kan Tahlilleri
- Göğüs İçin BT Taraması
- Boğazdan pamuklu bir çubuk yardımıyla sürüntü alınması
- Balgam Örneği
- Kaliteli bir hava solumasının olup olmamasının kontrolü için plastik bir cihaz kullanılarak hızlı ve sert bir şekilde nefes alınarak yapılan spirometri
- Bronkoskopi (kamera ile solunum yolu ve akciğer kontrolü)
Eğer öksürüğünüz çok uzun sürerse bir doktora danışmakta fayda var.
Ne gibi durumlarda doktora başvurulmalı?
- Ateş Olması
- Nefes Darlığı
- Kanlı veya İrinli Balgam Varsa,
- Tüberküloz, Boğmaca ve Covid-19 Hastalığı Geçiren veya Belirtileri Gösteren Birinin Yanında Kısa Süre Önce Bulunmuşsanız,
- Hırıltılı Nefes Alma veya Solunum Cihazı ile Geçmeyen Eski Bir Hırıltı Var ise Şiddetli Öksürük
- Öksürükte Artma,
- Öksürükle Beraber Kilo Kaybı
- Boyun Bölgesinde Ele Gelen Şişlikler
- Yutma Güçlüğü
- Seste Kalıcı Değişiklikler
- Kan Tükürme
- Nefes Almada Güçlük
- Göğüs Ağrısı
- Düşmeyen Dirençli Ateş
Bunlarla beraber ani başlayan bir öksürüğün yanında kanlı öksürme, nefes almada büyük zorluk, göğüste şiddetli ağrı, yüzde şişme veya kurdeşen benzeri döküntü görülürse hemen acil servise başvurulmalıdır.
Öksürüğün uzun süre devam etmesi olumsuz sonuçlar doğurabilir, bunlar genellikle:
- Baş Ağrısı, Bulantı ve Kusma,
- Göğüs Ağrısı,
- Boğaz Ağrısı ve Ses Kısıklığı
- Geceleri Rahatsızlık Verdiğinden Uykusuzluk
- Yeme ve İçmeyi Zorlaştırma
- Yaşlılarda Kaburga Kırıklığı,
- Üriner İnkontinansa (İdrar Kaçırma)
- Depresyon, Kaygı, Öfke vb. Psikolojik Rahatsızlıklardır.
Çocuk ve Bebeklerde Öksürük
Öksürük yetişkinlerde olduğu gibi vücudun enfeksiyonlara verdiği doğal bir tepkidir. Ama çocuklarda görülen öksürük vücutta gelişen başka bir sorunun işareti de olabilir. Çocuklarda gelişen bu öksürük, nezle ve gribal enfeksiyon sebebiyle oluşan balgamdan, boğaz enfeksiyonları, zatürre, bronşit, reflü hastalığı kaynaklı olabilir. Özellikle 3 aydan küçük bebeklerde öksürük yanında burun tıkalı olmadığı nefes darlığı, öksürük esnasında dudaklar, ağız ve parmaklar mavi renk almaya başlıyorsa, kanlı öksürük varsa, 38 derece ve üzerinde ateş varsa, yutkunma güçlüğü ve bademcik şişmesi varsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Uyarı: Bu makale bir doktor tavsiyesi değildir. Bu konuda doktorunuza veya sağlık kuruluşuna başvurmanız tavsiye edilir. Yukarıdaki içerik sadece bilgilendirme amaçlıdır.
