Motor freni ya da diğer adıyla vites küçültme, vitesin kademe kademe alt devirlere düşürülmesidir. Örneğin, 4. viteste giden bir aracın hızını düşürmek/yavaşlatmak için, araç vitesini önce 3’e, ardından 2’ye düşürürüz. Bu işleme vites küçültme denir.
Elbette ki Motor freni daima olumlu katkılar sağladığını söyleyemeyiz. Örneğin yüksek hızda ve 5. viteste giderken, bir anda 3. vitese düşürmek aracın şanzımanına, aktarım organlarına, motoruna büyük yük bindirerek ciddi hasarlara neden olabilmektedir.
Yine aracınızı 4. vites için uygun bir hızda seyrederken bir anda 2. vitese düşürmek sürüş güvenliğini tehlikeye sokar. Yapılacak bu işlem, özellikle zeminin kaygan, ıslak ya da bozuk olduğu durumlarda aracınızın kontrolden çıkarak savrulmasına ve fren mesafesinin uzamasına neden olacaktır.
Motor freni kullanırken dikkat edilmesi gereken en önemli konuların başında vites değiştirme işleminde ayağın debriyajdan yavaşça çekilmesidir. Motor freni kullanmak isteyen bir sürücü özellikle karlı ve yağışlı havalarda sürüş güvenliği sağlamak için ayaklarını debriyajdan mümkün olduğunca yavaş çekmelidir.
Vites değiştirme aralığı, benzinli ve dizel motorlarda birbirinden çok farklıdır. Genel olarak benzinli motorlarda ortalama 2000 d/d ile 3250 d/d, dizel motorlarda ise 1800 d/d ile 2750 d/d arası vites değiştirmek uygun aralık olarak kabul edilir. Bununla beraber, her motorun kendi Max. Tork ( Çekiş Gücü ) değerleri arasında vites değiştirmek hem yakıt tasarrufu yapar hem de motorun ömrünün daha uzun olmasını sağlar. Araçların, motor tork değerleri el kitaplarında yazar.
Aracını belirttilen devirler arasında sürekli kullanman bir sorun çıkarmaz. Üst limitlerde kullanman aracının yakıt sarfiyatını artırır. Alt limitlerin altında kullanman durumunda arcında baygın kullanma denilen rahatsızlık olabilir. Uzun süre baygın kullanma sonucunda ise aracının motorunda, sübaplarında,hatta krank milinde hasar meydana gelebilir.
Unutmaman gereken bir şey daha var. Yüksek devirlerde ( 3500 d/d nın üzerinde ) ani kompresyon aracın motor triger kayışının diş atlamasına, kopmasına neden olabilir. Bu durumda yine aracın motor sübapları zarar görür.
Özetle: Yokuş aşağı inişlerde ve başka muhtemel frenleme koşullarında sürüş hızının düşürülmesi ve vitesin bir alt vitese ya da kademeli küçültülmesi durumunda motorun frenleme etkisinden yararlanılmış olur.
