Monitör, hepimizin bildiği üzere görüntü sergilemek için kullanılan elektronik yada elektro-mekanik cihazların genel ismidir.
Monitör, başta televizyonlar ve bilgisayarlar olmak üzere birçok elektronik aygıtın en önemli çıktı aygıtlarından bir tanesidir. Monitörler, plastik bir muhafaza içerisinde gerekli güç transformatörü, elektronik devreleri ve görüntü oluşturan sistemleri içermektedir. Monitörle bilgisayar arasındaki asıl iletişimi ekran kartı sağlar. Yani kısaca özetlersek monitörden çıkan veri (VGA, HDMI, DVI) kablosu bilgisayar kasasında ekran kartı üzerinde veya anakart üzerindeki yerleşik halde bulunan –dahili ekran kartı adı verilen- kısma bağlanır. Monitörlerin boyutları inç ölçü cinsiyle ifade edilmektedir. Bu boyut (yani inç) monitör ekranının bir köşesinden karşı çaprazındaki diğer köşesine olan uzaklık ölçüsüdür.
Monitör ekranının büyüklüğü yapılacak işe ve amaca göre tercih edilmelidir. Eğer kullandığınız bilgisayarda daha çok şekil, tasarım, grafik, plan, proje çizimleri veya programlama yapılacak, oyun oynanacak ise ekran boyutu büyük olan monitörler (en az 21 inç, 23 inç, 24 inç vb.) tercih edilmelidir. Büyüklükle beraber monitör çözünürlüğüne (yüksek çözünürlüğe sahip monitörlerin görüntüleri daha kalitelidir) ve ekran kartının özelliklerine (bellek miktarı, işlemci hızı, desteklenen en yüksek çözünürlük vb.) de dikkat edilmelidir.
Standart kullanım için –günümüzde önerilen– en ideal ekran boyutu 19 inçtir. Düz kare ekran (4:3 ya da 5:4) ya da geniş ekran (16:9 ya da 16:10) tercih edilebilir.
Interlaced CRT monitörlerde önce tek satırların daha sonra da çift satırların tazelendiği bir tarama şekli kullanılmaktadır. Bu yöntem ekran çözünürlüğünü arttırmak için uygun bir yöntemdir, fakat ekranda titreşime sebep olunmaktadır.
Non-interlaced monitörlerde ise ekranın üstünden altına doğru bir döngüyle her satır tazelenmektedir. Bu durum titreşimi azaltmaktadır ve günümüzde bu tip monitörler kullanılmaktadır.
Hatırlanması gereken diğer bir olay ise monitörde görüntülenen renk sayısı ekran kartının hafızası ile ilgilidir. 256, yüksek ve gerçek renk terimleri renk bilgisini depolamak için kullanılan bit sayısını ifade eder. Bit sayısının fazlalığı, renk sayısının ve aynı zamanda video RAM’in fazlalığı demektir.
Bilgisayarınız için Monitör seçerken ana donanım birimlerinizin yeterli durumda bulunması en önemli hususlardan biridir. Aksi halde çok kaliteli bir monitör alsanız bile istediğiniz kalitede görüntü elde edemeyeceğinizi hatırlatmak isterim.
Monitör satın almak istediğiniz karşınıza bir çok kavram çıkacaktır. Şimdi bu kavramlardan bazılarını özet geçelim.
IPS Özellikli Monitörler
Bunlardan ilki IPS Monitör özelliğidir. Bu monitör tipi sayesinde hangi açıdan bakarsanız bakın renk kaybı yaşamadan görüntü izleme deneyimine sahip olacaksınız. IPS Monitörler’ler diğer monitörlerde olan; “Tam karşıdan bakma gereği, yansıma kayıpları, açıya göre renk değişimi” kayıplarını neredeyse sıfıra indirir. Diğer monitörlerde ekrana izleme durumuna göre oturma ve bakış açınızı ayarlamanız gerekmektedir. Monitörünüzün IPS Ekran olup olmadığını anlamak için detaylı özelliklerine bakabilir veya ekrana alt-üst-sağ-sol ve çapraz açılardan bakarak ekranda görüntü ve renk kaybı olup-olmadığını kontrol edebilirsiniz. Eğer her açıdan bakmanıza rağmen aynı görüntü izleme deneyimini alabiliyorsanız ekranınız IPS Monitör özelliğindedir. Unutmadan Ayrıca IPS Monitörler diğer monitörlere göre enerji tasarrufu ile bütçenize katkı sağlayacaktır.
LCD, TFT, TN, LED gibi benzeri bir çok kısaltma var. Bunların hepsini birbirine karıştırmayın, çünkü IPS biraz farklıdır. IPS (In-plane switching) 1996’da Hitachi tarafından TN (Twisted Nematic) panellerin dar bakış açıları ve verilen rengin yetersiz kalmasından dolayı geliştirilen bir ekran panel teknolojisidir.
Yıllardır profesyonel tasarımcı ve fotoğrafçıların kullandığı IPS paneller, son yıllarda en çok Apple’ın iPad tabletiyle günlük hayatımızdaki yerini aldı. Zamanla ucuzlayarak ve gelişerek her gün kullandığımız cihazların vazgeçilmezi haline geldi.
TN Özellikli Monitörler
TN (Twisted Nematic)özellikli ekranlar günümüzde en çok kullanılan panel türlerinden birisidir. Özellikle düşük üretim maliyeti ve yüksek tepki süreleri bu panellerin en büyük avantajları arasında sayılmaktadır. Yüksek parlaklık değerlerine rağmen görüntüleme açıları daha dardır. Yüksek tepki süreleri sayesinde film ve spor maçlarında ve aksiyon dolu oyunlardaki hayalet efekti bu panellerde oluşmaması nedeniyle TN panelleri oyuncular tarafından en çok tercih edilen paneller arasında yer almasını sağlamıştır. TN ekranların en büyük dezavantajlarından bir tanesi renk doğruluğu konusunda geniş görüş açısı ve yüksek renk performansını sağlayamamaları ile rakiplerinden daha geride durmaktadırlar.
VA Özellikli Monitörler
VA (Vertical Alignment) teknolojisine sahip monitörler S-PVA veya MVA olarakta bilinmektedir. Teknoloji açısından bakıldığında bakıldığın da teorikte S-IPS panellere çok benzerlik gösterirler. VA paneller, TN panellere göre akıcı renk geçişleri ve geniş görüntüleme açılarına sahiptirler. Fakat IPS ve PLS panellerden bir tık daha geridedirler. VA panellerin tepki süreleri IPS panelle karşılaştırıldığında benzerlik gösterir ancak TN panellere göre daha düşüktür. VA panellerin en büyük avantajı kuşkusuz tipik kontrast oranlarının yüksek olmasıdır.
PLS Özellikli Monitörler
PLS (Plane Line Switching) panel teknolojisi daha çok IPS ile çok benzerlik göstermektedir. İki panelde geniş renk skalası ve 178 derece yatay/dikey geniş görüş açısı sunmaktadırlar. İlk üretildikleri yıllarda tepki süreleri pratikte olarak VA ve TN panellere göre daha düşük olmalarına rağmen günümüzde yakın değerleri sağlamaktadırlar. Kaliteli görüntü elde etmek için tasarlanmışlardır ve bundan dolayı maliyetleri standart panellere göre biraz daha yüksektir. IPS ile PLS aralarındaki en önemli fark ise kuşkusuz üreticilerinin farklı olması ve PLS panelin IPS panele alternatif olarak geliştirilmiş olmasıdır diyebiliriz. Kısaca tamamen bir pazarlama stratejisinden bahsedebiliriz.
LED – LCD Özellikli Monitörler
Birde artık LED ekran kavramını sıklıkla duymaya başlamışsınızdır. Kısaca açıklasak IPS bir panel türü iken LED bir arka aydınlatma türüdür. Bir ekran hem LED, hem IPS olabilir.
Arka aydınlatmada iki ana tür vardır: Bunlardan biri LCD diğer ise LED ekranlardır. LCD, CCFL denilen florasan kullanır ve verimsizdir. LED ise LED lambalar kullanır ve hem daha düşük güç tüketir hem de kontrast oranı çok daha iyidir.
Hangi Monitörü Almalıyım?
LED’in ekran üzerine yeni teknolojilerle TN veya IPS panel sistemi eklenebilir. TN, oyun için yapılan düşük tepki süreli paneldir. IPS ise daha çok tasarım, film, görsel işler için yapılır ve tepki süresi yüksektir.
IPS’in en olumlu yanı canlı renkleri ve geniş görüş açısıdır. 5 ms tepki süresi ile IPS panelde oyun da oynanabilir.
Renk kontrastı konusunda LED ekranlar çok daha başarılı bir izleme olanağı sağlamaktadırlar. IPS ve TN karşılaştırmasına gelince seçim tamamen şahsa kalmış diyebilirim. Çünkü kendilerine göre değişik avantajları ve dezavantajları bulunuyor. Örnek vermek gerekirse TN ekranlar tepki süresinde daha hızlıdır ancak sunduğu bakış açısı çok dardır. IPS ekranlarda ise tepki daha yavaştır fakat renk derinliği TN’ye göre daha fazladır. IPS ekranların en önemli özelliği yukarıda bahsettiğimiz üzere daha daha geniş bakış açılı olmasıdır. Kısacası tepki süresinde TN ekranlar, daha canlı renkler ve daha geniş bakış açısı sunmasıyla da IPS ekranlar avantajlıdır.
Monitör almak istiyorsanız LED IPS ilk tercihlerinizin arasında bulunması taraftarıyım. Eğer oyun amaçlı monitör almak istiyorsan zaten ekrana hep aynı açıdan bakacağından dolayı tepkime süresini göz önünde bulundurursak LED TN almak daha avantajlı olabilir. Ancak şahsen LED IPS’den yanayım.
