Monitör, bilgisayar tarafından oluşturulan grafikleri ekran kartı aracılığıyla görüntülemeyi sağlayan donanım birimidir. İşlemci tarafından işlenen verilerin kullanıcıya görsel olarak iletilmesini sağlamaktadır. Monitör ve ekran kartı, görüntünün oluşması için birlikte çalışırlar.
Bir monitörün genel olarak kalitesini; ekran boyutu, ekran tipi (panel tipi), çözünürlük, yenileme hızı, tepki süresi ve kontrast oranı gibi özelliklerin değerlerinden anlaşılır.
Bir monitörün ekran boyutu 15.6 inç’ten başlayarak 75 inç’e kadar farklı ölçülerde bulabilmeniz mümkün. Ancak genel olarak kullanım amacına göre 21, 24 inç ve 27 inç gibi ölçülere sahip ekran boyutlarının tercih edildiğini söyleyebiliriz.
Günümüzde üretilen monitörlerde daha çok iki tip panel bulunuyor. Bunlardan ilki, daha uygun fiyatlarda ve yüksek ekran yenileme hızları ile karşımıza çıkan TN panel tipidir. İkincisi ise renk gösterimi açısından oldukça başarılı modeller barındıran ve daha çok profesyonel kullanıcıların tercih edeceği IPS panel tipidir.
Çözünürlük kavramını anlayabilmek için piksel kavramını bilmek gerekiyor. Günlük hayatta kullandığımız veya gördüğümüz monitör, televizyon gibi görüntü verebilen tüm dijital ekranlar temel olarak ışık yayan çok küçük noktacıklardan meydana gelmiştir. Bu ışık yayan küçük noktacıkların her birine “piksel” diyoruz. Çözünürlük ise bir dijital ekranın yatay ve dikey eksenlerde sahip olduğu piksel sayısına verilen isimdir. Örneğin; 1920×1080 çözünürlük değerine sahip bir dijital ekranda, 1920 sayısı yatay eksendeki pikselleri, 1080 sayısı ise dikey eksendeki pikselleri ifade etmektedir. Monitörün çözünürlüğü ve büyüklüğü ne yüksek o kadar iyi sonuçlar elde edersiniz. Çözünürlük arttıkça ekrandaki görüntüler küçülür ve daha yüksek çözünürlükte kaliteli görüntü elde edersiniz. Ekran çözünürlükleri High Definition (HD): 1280×720, Full HD (FHD): 1920×1080, 4K Ultra HD (UHD): 3840×2160, 8K Ultra HD (UHD): 7680×4320 gibi terimlerle isimlendirilirler.
Ekranınızın yenileme hızı, ekranın saniyede kaç kere yeni bir görüntü çekebildiğini belirtir. Bu değer Hertz (Hz) cinsinden ölçülür. Örnek olarak ekranınızın yenileme hızı 75 Hz ise bu, görüntüyü saniyede 75 kez yenilediği anlamına gelecektir. Yenileme Hızı özellikle grafik tabanlı oyun oynayan oyuncular için büyük önem taşımaktadır. Piyasada genel olarak 75 Hz monitörler daha çok bulunsa da 100, 120, 144, 165, 175, 240 hatta 360 Hz’e kadar yenileme hızı sunan monitörler mevcuttur.
Monitör tepki süresi, ekrandaki görüntülerin ne kadar kısa sürede ekrana getirildiğini belirtir. Yani beyazdan siyaha ve tekrar beyaz duruma geçişteki süre, ne kadar hızlı gerçekleşirse monitör tepkime süresi de o kadar yüksek olacaktır. Bir monitör için tepkime süresi ne kadar düşükse, ekranda daha az gölgelenme, daha az karanlık ve daha net görüntüler elde edilecektir. Monitör tepkime süresi milisaniye olarak ölçülür.
Kontrastın en temel tanımı, görsel üzerindeki en karanlık ve en aydınlık nokta arasındaki farktır. Daha yüksek kontrast oranı daha iyi, daha temiz, daha net ve akıcı bir görüntü sağlamaktadır. Görüntü sağlayan kaynakların en parlak beyazın gösterebildiği en koyu siyah renge değeri kontrast oranını belirlemektedir. Düşük kontrast ayarlarında renkler birbirlerine yakınlaşır ve bu görüntünün kalitesini etkileyip yumuşak bir görüntü sağlamaktadır. Yüksek kontrast ayarlamalarında ise renk arası karşıtlık durumları artacağından ekran içinde bulunan görüntü ve çizgiler daha belirgin hale gelmektedir.
Monitör Tipleri Nelerdir?
Monitörlerin; geniş ekran, kavisli ekran, monitör tv, oyuncu monitörü gibi tipleri bulunmaktadır.
Geniş Ekranlı Monitörler: Standart monitörlere göre widescreen veya landscape olarak isimlendirilen monitörler genişliği uzunluğuna göre daha yüksek olan monitörlere verilen isimdir. Bugünkü yeni nesil görüntüleme sistemlerinin neredeyse tamamında widescreen şeklinde görüntüleme ünitesi kullanılmaktadır. Kullanıcılara daha kolay ve profesyonel bir kullanım olanağı sunmaktadırlar. Örnek olarak kare monitörlere göre daha fazla ekran yan yana kullanılabilir. Widescreen ekranların neredeyse tümünde aspect ratio oranı 16:9 değerine sahiptir. Widescreen çeşitleri içerisinde bir de UltraWide olarak belirtilen 21:9 aspect ratio oranına sahip monitörler bulunmaktadır.
Kavisli Ekran Monitörler (Curved): Kullanıcının etrafını sararak görüntünün içindeymiş gibi bir his uyandıran ve görüntünün ekranın köşelerine yayılmasıyla daha derin bir görüntü elde etmesini sağlayan ekran türüdür. Kavisli ekranı sayesinde üç boyutlu izlenimi veren bu monitörler, daha gerçekçi bir görünüm sağlar. Bunun yanı sıra derinlik artırıcı algoritma seçeneğiyle kavisli ekranlar, görüntüdeki uzaklık ve yakınlık mesafesini daha fark edilebilir hale getirir. Yapılan ölçümlere göre kavisli monitörler, görüntü ve ışığı odak noktasında toplayabildiği için, normal monitörlere oranla gözünüzü daha az yorar. Hemen belirtelim az kişiyle izlediğiniz film, dizi, belgesel ve futbolda kavisli monitörler daha avantajlıyken, odak noktasından dolayı kalabalık bir kitle ile izlendiğinde dezavantajlı olabiliyor.
Oyuncu Monitörleri: Bu tür monitörler özellikle oyun severler için tasarlanmıştır. Oyun monitörü satın alırken tepki süresi ve yenileme hızı gibi değerlere dikkat etmeniz gerekmektedir. Yenileme hızı ne kadar yüksek olursa ekrandaki görüntüler o kadar hızlı yenilenecektir. Aynı zamanda tepki süresinin daha düşük olması -özellikle 1 ms- daha fazla performans alacağınız anlamına geliyor. Oyuncu monitörleri genellikle mat bir görüntüye sahiptir ve göz ağrıtmayan teknoloji ile tasarlanmaktadır. Mat görüntü ile güneşin veya parlaklığın ekrana yansıması halinde performansınız düşmeyecektir.
Bilgisayar – TV için 5 Farklı Monitör Çeşidi
Günümüzün dijital dünyasında birçok farklı monitör çeşidi gördük. Zamanımızın çoğunu oyun oynamak, film izlemek ve diğer pek çok şey gibi birçok türde monitörün önünde oturarak geçiriyoruz. TV izlemek ve oyun oynamak için hangi çeşit monitörleri kullandığınızı merak ettiniz mi? Bu makalede bahsettiğim 5 monitör tipinin tümü, hangi monitörü kullandığınıza öğrenmeniz için. Hadi başlayalım!
İyi bir monitör, kullanıcı deneyiminde çok etkili olabilir. Görüntüleme teknolojilerindeki yenilikler nedeniyle görüntüleme cihazlarının özellikleri de çok gelişti. Şu anda mevcut birçok bilgisayar monitörü türü bulunuyor. (Tabii CRT ve Plazma monitörleri artık saymayabilirsiniz.)
- LCD Monitor
- LED Monitör
- OLED Monitör
- Plazma Monitör
- CRT Monitör
– LCD, sıvı kristallerden yapılmış “Sıvı Kristal Ekran” ismi ile biliniyor. Daha az alan gerektirdiği, daha az elektrik tükettiği ve eski bir CRT monitöre göre nispeten daha az ısı ürettiği için dünya çapında en çok kullanılan monitördür. LCD monitörler, CRT monitörlere göre boyut ve ağırlık olarak daha ince ve çok daha hafiftir. Bu nedenle piyasada LED ve OLED ile rekabet etmektedir. Bu ekran ilk olarak dizüstü bilgisayarlarda kullanıldı ve daha sonra üreticiler 17 inç ile 60 inç arasında değişen masaüstü bilgisayarlar için de üretmeye başladı. Bu monitörler daha az alana ihtiyaç duyduklarından ve hafif olduklarından, bir yerden başka bir yere taşınmasında herhangi bir sorun oluşturmazlar. Hem LCD hem de LED monitörler, ekranı ihtiyaç duyduğunuz şekilde konumlandırmak için önemli ölçüde daha fazla uyarlanabilirliğe sahiptir. Bu monitörler dönebilir, yukarı ve aşağı eğilebilir ve hatta yataydan portre moduna çevirebilirsiniz. Daha az enerji tüketerek yalnızca daha iyi grafik kalitesi sağlamakla kalmaz, aynı zamanda daha parlak bir ekran görüntüsü de sağlar. Bu nedenle LCD’ler, portlar üzerinden hoparlör gibi entegrasyon cihazları ile maliyet, enerji, görüntü kalitesi ve özellikler açısından oldukça ekonomiktir.
– LED’in tam açılımı olan “Işık Yayan Diyot”, LCD‘ler ve Plazma monitörlerle rekabet eden günümüz piyasasındaki en son yeniliktir. Bu tür monitörler, arka aydınlatma için soğuk katot floresan (CCFL) yerine ekranda arka aydınlatma için ışık yayan diyotlar kullanan hafif kavisli veya düz panel ekranlardır. LED ekranlar, diğer ekranlara göre 4k çözünürlük ile daha parlak olduğundan, kullanıcının gün ışığında kolayca okunup görülebilmesini sağlar. LED monitörler, LCD‘lerden daha az güç kullanır ve LED‘ler, bilgisayar oyuncuları tarafından yüksek grafik uygulamaları ve HD oyunlar oynamak için yaygın olarak kullanılır. LED’lerin avantajı, daha yüksek kontrastlı ve canlı renklere sahip görüntüler üretmeleri ve kullanılamaz duruma geldiğinde çevreye olumsuz bir etki yapmamalarıdır. Ayrıca LED‘ler LCD ve CRT monitörlere göre daha dayanıklıdır. Kullanılan ışıkların dalga boyu aralığı yüksek kalite verecek şekildedir. Bu LED ekranlar, göz yorgunluğunu ve baş ağrılarını azaltan titreşimsiz görüntü sunar. LED monitörlerin kullanım ömrü uzundur, daha az güç kullanır ve daha incedir. Ayrıca daha fazla kontrast ve daha canlı renklere sahiptir.
– OLED, açılımı “Organik Işık Yayan Diyot” anlamına gelir. Adından da anlaşılacağı gibi, elektrik akımını ışığa dönüştürmek için kullanılan organik malzemeden (karbon, plastik, ahşap ve polimerler gibi) yapılmıştır. Bu aynı zamanda televizyon ve bilgisayar ekranlarında, oyun konsollarında, PDA’larda ve hatta en yeni akıllı telefonlarda kullanılan en son görüntü teknolojisidir. LCD‘lerden daha yüksek kontrast oranıyla daha ince veya daha hafif olabilirler. Bu LED’ler çok sayıda farklı renkte ışık üretebilecek kapasitede olduklarından, doğru rengi üretmek için doğrudan kullanılabilir herhangi bir arka ışığa ihtiyaç yoktur, bu da güç tasarrufu sağlar ve daha az yer gerektirir. OLED ekran, film izlemek için kesinlikle tavsiye edilir. OLED Monitörler, geniş görüntüleme açıları olağanüstü kontrast ve parlaklık seviyeleri, gölgelenme olmaması, hızlı tepki ve resim kalitesi gibi özelliklerinden dolayı şimdiye kadarki en iyi görüntüleme teknolojisi olarak kabul edilmektedir. Ayrıca, OLED ekrana zarar verebileceğinden bu tip monitörü sudan korumalısınız. OLED monitörün şu anda diğer dezavantajları, LCD’lere ve LED’lere göre kısa ömür beklentisi ve şu anda piyasadaki yüksek fiyat oranıdır.
– Plazma monitör paneli (PDP), plazma teknolojisinden yapılmıştır, yeni bir bilgisayar monitörü teknolojisi türüdür. Temelde bu tip ekranlar hücrelerle yapılan plazmanın bir gösterimidir. Bu hücreler “Elektrik Yüklü İyonize Gaz” ile doldurulur. Bu tür hücrelere Plazma denir. Buluşunun arkasındaki temel fikir, görüntü pikselleri oluşturan minik renkli floresan ışıkları aydınlatmasıdır. Her piksel, kırmızı, yeşil ve mavi ışıklar gibi küçük bir neon ışığı gibi üç floresan ışıktan oluşur. Üstün bir kontrast oranı üreten bu ışıkların yoğunluğu da buna göre değişir. Ek olarak, incelik avantajına sahiptir. Plazma ekran LCD’lerde olduğu gibi hafif kavisli değil düzdür. Mükemmel düz ekranları sayesinde görüntü bozulmasını ve parlamayı azaltır. Plazma ekran, LCD’lere kıyasla iyi bir yanıt, üstün performans ve çok daha geniş bir görüş açısı sunar. Plazma ekranlar, en iyi ev sinema sistemi ve HD televizyon olarak kabul edilebilecek 60 inç’e kadar boyutlarda üretilir. Plazma monitörlerin en büyük dezavantajları sınırlı üretimleri ve ekran boyutlarıdır. Plazma monitörlerin boyutu daha ağırdır ve LCD monitörlere göre ortalama olarak daha fazla elektrik tüketir. Plazma monitörler daha çok ev sinema sistemleri ve organizasyonlar için sunu gösterimi amacıyla kullanılmaktadır. Son yıllarda bazı markalar bireysel kullanım için Plazma Monitör üretimi yapsa da halen yaygın durumda değildir.
– Burada CRT açılımı “Katod Işın Tüpü” anlamına gelir. Ana parçası, genellikle “Resim Tüpü” olarak adlandırılan Katot Işını tüpüdür. Yukarıdaki görüntü CRT monitöre aittir ve yaklaşık on yıl kadar önce masaüstü bilgisayar monitörü olarak veya TV izlemek için kullanılmıştır. CRT monitörler, LCD ve LED monitörlere kıyasla boyut olarak kaba ve çok daha ağırdır. Ağır olmaları nedeniyle bir yerden bir yere taşınırken biraz daha güç ve efor isterler. Ayrıca, kurulum için daha fazla alana ihtiyaçları vardır. Ekran üreticileri, LED’lerin veya LCD’lerin dijital dünyada çok tercih edilmeleri nedeniyle CRT monitörler son on yılda piyasadan hızla kaybolmuşlardır. On yıl önce çok popülerdi ve yine de piyasada CRT monitörünün ikinci el bir versiyonuna sahip olabilirsiniz. CRT monitörler eski televizyon setleridir. Bu yüzden sadece hantal değil, aynı zamanda çok fazla elektrik tüketirler.
| Monitör Tipi | LCD | LED | OLED | Plazma | CRT |
|
Tam Adı |
LCD, “Sıvı Kristal Ekran” anlamına gelir. | LED, “Işık Yayan Diyot” anlamına gelir. | OLED, “Organik Işık Yayan Diyot” anlamına gelir. | PDP, “Plazma Ekran Paneli” anlamına gelir. | CRT, “Katod Işın Tüpü” anlamına gelir . |
|
Renk ve Siyahlık Seviyesi |
İyi | Harika | Harika | Harika | İyi |
|
Kontrast |
1000:1 ile 4000:1 arasında kontrast oranına sahiptir. | 100000:1 üzerinde daha yüksek kontrast oranına sahiptir. | 1000000:1 üzerinde daha yüksek dinamik kontrast oranına sahiptir. | 20000:1 üzerinde kontrast oranına sahiptir. | 15000:1 üzerinde kontrast oranına sahiptir. |
|
Parlaklık |
İdeal | İyi | Harika | İdeal | İyi |
|
Ağırlık ve Boyut |
LCD monitörler boyut olarak kompakt ve hafiftir. | LED’ler boyut olarak kompakt ve ağırlık olarak çok hafiftir. | OLED’ler boyut olarak büyük ve kütle olarak ağırdır. | Plazma monitörlerin boyutu da büyüktür ve ağırlık olarak biraz ağırdır. | CRT monitörler boyut olarak hantal ve kütle olarak çok ağırdır. |
|
Tepki Süresi |
8 – 10ms | 8 – 10 ms | 0.1 ms | 0.1 ms | 1 ms |
|
Enerji Tüketimi |
Düşük | Çok düşük | Orta | Orta | Yüksek |
|
Üretim |
Devam ediyor | Devam ediyor | Devam ediyor | Durduruldu | Durduruldu |
Monitörlerde Renkli Ekran Türleri
Tek Renkli (Monochrome)
Bu monokrom Mono (Tek) ve Krom (Renkli) kelimelerinden oluşur, bu nedenle Tek Renkli Ekran olarak adlandırılır ve monitörün çıktısını siyah beyaz renklerde görüntüler.
Gri Ölçekli (Gray-Scale)
Bu gri tonlamalı ekran monitörleri monokroma benzer ancak gri tonlarda görüntülenir. Bu tür bilgisayar monitörleri çoğunlukla dizüstü bilgisayarlar gibi taşınabilir ve el bilgisayarlarında kullanılır.
Renkli Monitörler (Color Monitors)
Renkli monitör, çıktıyı RGB (Kırmızı – Yeşil – Mavi) renk seçeneklerinin ayarlanmasıyla gösterir. Bu tür monitörlerin teorisi, grafikleri 4k olabilen yüksek çözünürlükte görüntüleme yeteneğine sahiptir.
Sıkça Sorulan Sorular
Monitörü Kim İcat Etti? İlk katot ışınlı monitör, Karl Ferdinand Braun tarafından 1897‘de aynı zamanda ilk katot ışın tüpünü icat ettiğinde icat edildi.
Kaç Çeşit Monitör Vardır? Beş tür monitör vardır: CRT (Katot Işın tüpü), LCD (Sıvı Kristal Ekran), LED (Sıvı Yayan Diyot), OLED (Organik Işık Yayan Diyot) ve Plazma Monitör. Tümü televizyonlarda veya bilgisayar masaüstlerinde kullanılır.
Hangisi Daha İyi Monitör LED veya LCD? LED ekranlar, gün ışığında kolayca okunabilmeleri veya görülebilmeleri nedeniyle 4K çözünürlükte diğer ekranlara göre daha parlaktır. LED monitörler, LCD’lerden daha az güç kullanır ve LED’ler, oyuncular tarafından yüksek grafik uygulamaları ve HD oyunlar oynamak için yaygın olarak kullanılır.
Hangisi Daha İyi CRT veya LCD? LCD’ler, CRT monitörlerden çok daha iyidir çünkü boyutları daha küçük ve kütleleri çok daha hafiftir. Ayrıca LCD monitörler CRT’lere kıyasla daha az enerji tüketir. CRT’ler ağır olmaları nedeniyle bir yerden bir yere taşınırken oldukça problem çıkarırlar. Ayrıca, kurulum için daha fazla alana ihtiyaçları vardır.
CRT Monitörler Hala Kullanılıyor mu? Maalesef hayır. CRT monitörler eski televizyon setleridir. Son on yılda piyasadan kayboldukları için, ekran üreticileri üretimlerini durdurdu ve dijital dünya geniş ekran LED televizyonuna geçiş yaptı.
