Piyasada alınıp satılan araçlarda kilometre düşürme olayı öyle yaygın hale geldi ki gerçekten araç almaya korkar hale geldik. İster yeni olsun ister eski olsun değişik yöntemlerle araçların kilometresi kısa süre içinde düşürülebiliyor. Hatta bazen kilometre düşürüldüğünü anlamak imkansız hale gelebiliyor.
Bilindiği üzere Yargıtay 23. Ceza Mahkemesi, ikinci el oto alım-satımında yaşanan “km düşürme eyleminin” “dolandırıcılık suçu” olduğuna karar vererek, aracının kilometresini düşürerek satanlara hapis yolunu açmıştı. Yargıtay’ın almış olduğu bu karar aracın kilometresini düşürerek satmak TCK’nın 153. Maddesine göre dolandırıcılık suçu sayılacak. Suçtan mahkum edilenlere ise 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası verilebilecek. Daha öncesinde aracın kilometresini düşürerek satmak dolandırıcılık olarak değil, uyuşmazlık olarak değerlendirilmekteydi. Aracının kilometre göstergesi ile oynayan kişi ise elde ettiği haksız kazancı tazminat olarak ödeyerek bu durumdan kurtulabiliyordu.
Benzer bir örnekte; Sakarya‘da sattıkları bir arabanın kilometresini 140 bin düşürdükleri iddiasıyla yargılanan iki kişi, 10’ar ay hapis ve 19 bin 580’er lira para cezasına çarptırıldı. Müştekinin zararını karşılayan sanıkların cezaları için hükmün açıklanması ertelendi. Sanıklar, 5 yıl süreyle denetime tâbi tutuldu. Öte yandan Isparta’da da otomobilini, kilometresini düşürerek satan bir kişiye 5 bin lira tazminat cezası verilmişti.
Eski veya yeni model otomobillerin kilometreleri farklı yöntemlerle düşürülebilmektedir. Yeni otomobiller için elektronik sistemler veya programlar ile aracın beynine bağlanıp (veya yazılımları değiştirilerek) araç km’leri düşürülürken, özellikle eski model mekanik sayaçlı araçlarda kilometre sayacı yerinden çıkarılmakta ve haneleri geriye alınmaktadır. Bazı araçlarda da gösterge ekranı değiştirilerek daha düşük kilometreli sayaçlar takılabilir. Bilgisayar veya cihaz yardımı ile düşürme oldukça ucuz bir işlemdir. Parça değişimi biraz daha maliyetli olur. Bazı araçlarda kronik hatalardan dolayı arızalanan gösterge ekranları servislerde yenileri ile değiştirilir ve istemeden de olsa km hatalı görünebilmektedir. Oto sanayilerde bulunan bazı elektrikçi veya ustalar tarafından bu işlem basit bir şekilde yapılabilmektedir. Tabi bu hususu meslek etiği gereğince bazı ustalar yapmak istemezler. Kilometre düşürme işleminde örneğin; 250 bin km’de bulunan bir araç daha kolay bir şekilde satılması ve alıcıyı yanıltmak adına 100 bin veya daha aşağıya çekilmektedir. Kilometresi düşürülmüş bir otomobili tespit etmek –bazı durumlarda- çok zor değildir. İşlerinde uzman olan bir çok expertiz veya oto tamircisi farklı sistemler veya yöntemler kullanarak kilometre düşürme işlemini ortaya çıkarabilmektedir. Tabi burada en önemli olay, aracın kilometresinin ne kadar düşürüldüğünün anlaşılmasıdır.
Sıfır alınan bir otomobilin üç yıl boyunca trafik muayenesi zorunluluğu bulunmamaktadır. Otomobil muayeneye gittiği anda üç yıl sonunda yaptığı kilometre sisteme kayıt edilmektedir. Daha sonra araç her iki yılda bir muayeneye gittiğinde sisteme toplam kilometreleri kayıt edilmektedir. Tramer bilgi sistemi adı verilen bu sistem sayesinde, 2003 modelden sonra otomobil alanlar muayene bilgilerine göre sorgulama yapabilmektedirler. İster muayene istasyonlarından isterseniz cep telefonunuzdan aracın plakasını (5664’e) kısa mesaj göndererek aracın muayene esnasında kaç kilometre de olduğunu sorgulayabilirsiniz. Bunun ücreti yaklaşık 7 TL olduğunu belirtelim.
Eğer plaka numarası ile sonuç alamazsanız, araç şasi numarasını mesaj şeklinde göndererek sorgulama yapabilirsiniz. Bunun için, HASAR S yazıp bir boşluk bırakıp araç şasi numarasını 5664’e gönderebilirsiniz.
Plaka ile sorgulamak için aracın PLAKA NO’sunu yazıp 5664‘e gönderebilirsiniz. Örneğin; 01ABC123 yazıp 5664’e gönderin. Şase Numarası ile sorgulamak için HASAR S boşluk ŞASİ NO yazıp 5664‘e gönderebilirsiniz; HASAR S VF35ABCDE1F123456 yazıp 5664’e gönderin.
Otomobillerde ortaya çıkan hatalar (arızalar) aracın beyninde kayıt edilmektedir. Hata esnasında aracın mevcut km’side aracın beynine kayıt edilmektedir. Bazı expertizler meydana gelen hatalarla birlikte yazılan km verilerine göre aracın km’sinin sıfırlanıp sıfırlanmadığını çıkarabilmektedir. Bu özellikle yeni araçlar için sıklıkla başvurulan yöntemlerdir. Aynı şekilde bu hata kayıtları ile elde edilen km değerleri ile tramer değerleri karşılaştırılarak aracın km’si düşürülüp düşürülmediği anlaşılmaktadır.
Bir aracın km’sinin düşürülüp düşürülmediğine yukarıda bilgilere ek olarak servis kayıtları incelenerek elde edilebilir. Araç bakıma gittiğinde yetkili servis aracın mevcut km’sini kayıt ederek arşivlerinde tutar. Talep edilmesi halinde kayıtlar incelenerek elde edilen verilerle karşılaştırılabilir.
Aldığınız aracın modeline göre kendiniz gözlemleyerek ve inceleyerek aracın km’si ile oynanıp oynanmadığı konusunda bir fikir edinebilirsiniz. Örneğin 10 yaşında ve yıpranmış bir araç için 50 bin km şüphe edilecek durumdur. Aracın direksiyonu ve vites topuzu ile gaz/debriyajın aşınmış olması düşük km’li araçlar için olağan bir durum değildir. Aracın kaçıncı sahibi olduğunuz az-çok km konusunda fikir verebilir. Aracın bir şirket tarafından kullanılmış olduğu kayıtlarında görünüyorsa km düşürülmüş olma ihtimali çok yüksektir. Al- sat yapan kişilerden ve bazı galerilerden alınan araçlarda kesinlikle şüphe duyulmalıdır. Aracın içi, döşemeleri, olması gerektiğinden çok daha kirli ve yıpranmış ise şüphe edilmelidir.
Ancak profesyonel yöntemler bazen bu durum anlaşılamaz hale gelebilmektedir. Örneğin sıfıra yakın bir araç aktif bir şekilde uzun yolda kullanıldığında, servise girmeden bakımı herhangi bir ustadan yapıldığında, muayeneye edilmeden kilometresi düşürülerek hata kayıtları beyninden silinebilir. 150 bin km’de bulunan bu tipte bir aracın km’sini 50’bine çektiğinizde araç sıfır gibi görünecektir. Bunu aracın mevcut durumunu gözlemleyerek anlamak çok zordur.
Bu nedenle tavsiyemiz bu tarz durumlarla karşılaşmamak için mümkünse aracın ilk sahibi olan kişilerin araçlarını tercih ederek satın almanızdır. Bakımları düzenli bir şekilde servislerde yapılmış, tramer kayıtları kuşkuya yer vermeyecek aralıkta olan araçlar satın almak bu tarz kilometre düşürme olayları ile karşılamanızın önüne geçecektir.
Araçların kilometre kayıtları ile oynamak veya kilometresini düşürmek bir suçtur ve bilinmelidir ki artık yapılan yeni yasal düzenlemelerle araçların kilometrelerini düşürmek nitelikli dolandırıcılık suçu olarak görülmektedir. Aracın kilometresinin düşürüldüğü anlaşıldığında veya ispat edildiğinde bir cezası olduğu unutulmamalıdır. Bu tür araç alan ve sonradan farkına varan alıcılar mahkeme yolu ile hakkını kesinlikle savunmalıdır. Böyle bir olayla karşılaşanlar aldığı aracı satıcı kişiye geri verip tüm masraf ve parasını talep edebilir.
Kaynak:
- http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/kilometre-aldatmasina-para-cezasi-28643282
- https://www.sigortam.net/trafik-sigortasi/arac-km-dusurme-cezasi
- http://www.haberturk.com/ekonomi/otomobil/haber/1090677-kilometre-dusuren-7-yila-kadar-hapis
- http://www.milliyet.com.tr/ikinci-el-aracta-kilometre–gundem-2073584/
- https://www.devletdestekli.com/kilometresi-dusurulen-arac-nasil-anlasilir/
- https://www.memurlar.net/haber/562882/kilometresi-dusurulmus-araclar-nasil-anlasilir.html
