Kemik, vücudu oluşturan dokular arasında en sert olanıdır. Organizmada gerçek anlamda destek görevi yapan dokudur. Ayrıca organizmanın kalsiyum depolarıdır. Kalsiyum bakımından doymuş olduklarından serttir. Sert olmalarına rağmen kıkırdak dokusundan farkları damar içermeleridir. Kemik doku; kemik doku hücreleri (osteoprogenitör hücreler, osteositler, osteoblastlar, osteoklastlar ) kollajen lifler organik ve inorganik maddelerden oluşmuştur.
Kemik dokunun esas maddesinde (matriks) %17 su, % 27 organik, % 56 oranında inorganik madde bulunur. Organik maddeler osein ve kollajen lifler, inorganik maddeler ise kalsiyum fosfat (% 85), kalsiyum karbonat (% 10), kalsiyum floroid ve tuzlarıdır. Kalsiyum tuzları kemiğin sertleşmesini sağlar. Kollajen lifler ise kemiğe esneklik vererek çabuk kırılmasını engeller. Yaşlandıkça organik madde oranı azalır. İnorganik madde oranı artar. Bu nedenle yaşlılarda kemikler çabuk kırılır ve geç iyileşir. İnorganik tuzların yetersizliğinde ise kemik yumuşak kalır, iskelet eğrilebilir.
Kemik dokunun yapısında üç tip kemik hücresi bulunur. Osteoblastlar kemik doku ara maddesini oluşturan hücrelerdir. Bu hücreler periost denen zarın hemen altında bulunur. Olgunlaştıklarında, osteositlere dönüşür. Kemik esas hücreleri olan osteosit, sert olan ara madde içindeki lakuna denen boşluklarda yer alır. Kemik yıkımını sağlayan hücrelere ise osteoklast denir. Osteoklastlar kemik kanalı ve boşlukların iç yüzeyinde bulunur. Fagositoz yetenekleri sayesinde kemik ara maddesinin yıkımını sağlar.
Kemiğin eklem yüzleri hariç dışını saran zara, periosteum (periost) denir. İnce bir zar olan periosteumun yapısında birçok küçük kan damarları, lenf damarları ve sinirler bulunur. Periosteum; kemiğin enine büyümesini, kemiğin beslenmesini ve kırıklarda kemiğin onarımını sağlar.
Yetişkin bir insan iskeleti 207 kemikten oluşmaktadır. Fakat yeni doğan bir bebeğin ise 300’e yakın kemiği bulunmaktadır. Bu farklılığın sebebi ise insanın yetişkin haline gelirken kemiklerin zamanla birleşmesiyle yeni kemiklerin ortaya çıkmasıdır.
Kemik Doku Yapısal Olarak İki Kısımdan Oluşur.
Sert (Sıkı) Kemik (Substantica Compacta): Yapısında inorganik maddeler daha fazla olduğundan sert yapıdadır. Uzun kemiklerin gövdesinde, yassı ve kısa kemiklerin ise yalnız dış kısmında bulunur. Kemiğin içinde, uzun eksenine paralel olarak havers kanalları uzanır. Bu kanalların içerisinde kan damarları, lenf damarları ve sinirler bulunur. Havers kanallarını birleştiren, enine seyreden kanallara ise volkmann kanalları denir. Sert kemiği oluşturan hücreler, havers kanallarının etrafına dairesel olarak dizilmişlerdir. Kemik hücreleri bu kanallardan besin ve oksijen sağlarken, artıklarını da aynı yolla kana verir. ·
Süngerimsi Kemik (Substantica Spongiosa): Süngerimsi kemik uzun kemiklerin uçlarının iç kısmında, kısa ve yassı kemiklerin iç kısmında bulunur. Süngerimsi kemik dokuda havers kanal sistemi yoktur. Ġnce kemik, bölmelerle ayrılmış boşluklu bir yapıdan oluşur. Boşlukların içinde kırmızı kemik iliği (medulla ossium rubra) bulunur. Kırmızı kemik iliğinde kan hücreleri üretilir.
Kaynak: MEGEP Yayınları ve Wikipedia
