Bakteri hücre duvarının dışında yer alan ve su bakımından zengin bir tabakaya “Kapsül” adı verilir. Kapsüller ince yapılarla veya ince bir zarla çevrilidirler. Bazı bakterilerde çok ince, bazılarında da çok kalın olabilirler. Genelde polisakkaritlerden oluşmakla beraber içinde başka tür malzeme de bulunabilir. Kapsül bakteriyi fagositoza karşı korur, ayrıca içinde bulunan su bakteriyi kurumaya karşı korur. Kapsüller fajları dışlarlar, ayrıca deterjanlar gibi çoğu hidrofobik maddenin bakteriye ulaşmasına engel olurlar.
Kapsül kalınlığı mikroorganizma türüne göre 0.2-10 mikron arasındadır. Bakteriye antijenik özellik kazandırırlar. Kapsülünü bir şekilde kaybeden antijenik, antifagositik, virülens ve patojenik kabiliyetinde azalma olur fakat yaşamına devam eder. Aynı zamanda vücut içerisinde ve dışında bulunan kimyasal antibakteriyal, fiziksel faktörlere karşı direnci azalır ve kolayca ölür. Bu yapılar bakteri hayatı için şart değil fakat kapsüle sahip olan patojenik bakteriler fagositoza karşı bir dirence sahip olurlar. Ayrıca enfekte ettikleri hayvanlara karşı virülensleri (hastalık yapma kabiliyetleri) artar. Bu kapsüllü bakterilere örnek olarak Streptococcus mutants, Xanthomonas ve Bacillus anthracis verilebilir.
Bir bakteride kapsülün olup olmadığı özel boyalar veya kapsül şişme deneyleri ile ortaya çıkabilir. Bakteri mutasyonla veya uygunsuz ortamlarda kapsülünü kaybedebilir.
Kapsül Bakteriye Hangi Özellikleri Kazandırır?
- Bakteri virulansını (hastalık yapma yeteneğini) artırır.
- Bakteriyi, fagositoza karşı korur.
- Bakteriye, antijenik özellik kazandırır.
Kaynak:
- http://www.wikizeroo.net
- MEGEP Yayınları | Tıbbi Laboratuvar
