Bilgisayar kullanıcılarının en çok merak ettiği konulardan biri de işlemci ve ekran kartı sıcaklıklarıdır. Çünkü bu iki bileşen bilgisayarın performansını ve ömrünü doğrudan etkiler. Aşırı ısınan işlemci ve ekran kartı hem performans kaybına hem de kalıcı hasara neden olabilir. Peki ideal işlemci ve ekran kartı sıcaklığı kaç derece olmalı? Bu sorunun cevabını vermeden önce bazı terimleri açıklamakta fayda var.
- İşlemci: Bilgisayarın beyni olarak adlandırılan ve verileri işleyen bir parçadır. İşlemcilerin de tıpkı diğer elektronik cihazlar gibi bir ömrü vardır. Ancak işlemcinin ömrünü belirleyen tek faktör zaman değildir. İşlemcinin kullanım şekli, ısınma durumu, overclock yapılması gibi etkenler de işlemcinin ömrünü kısaltabilir veya uzatabilir.
- Ekran kartı: Bilgisayarın görüntü üretmesini sağlayan bir parçadır. Ekran kartları da işlemciler gibi yüksek sıcaklıklarda çalıştıkları için ısınma sorunu yaşayabilirler. Ekran kartının ısısı arttıkça performansı düşer ve bozulma riski artar.
- Boşta: Bilgisayarın herhangi bir iş yapmadığı veya çok az iş yaptığı durumdur. Örneğin masaüstünde beklemek veya internette gezinmek boşta sayılabilir.
- Yük altında: Bilgisayarın yoğun bir iş yaptığı veya çok fazla kaynak kullandığı durumdur. Örneğin oyun oynamak veya video renderlamak yük altında sayılabilir.
Bu terimleri açıkladıktan sonra ideal işlemci ve ekran kartı sıcaklıklarına geçebiliriz. Bu sıcaklıklar tek bir değer olarak değil, bir aralık olarak belirlenir. Buna göre ideal işlemci ve ekran kartı sıcaklığı şöyledir:
– İşlemci boştayken ideal sıcaklık aralığı: 35-50 derece
– İşlemci yük altındayken ideal sıcaklık aralığı: 60-85 derece
– Ekran kartı boştayken ideal sıcaklık aralığı: 30-40 derece
– Ekran kartı yük altındayken ideal sıcaklık aralığı: 60-85 derece
Bu aralıkların alt limitine ulaşmak, çok soğuk bir yerde yaşamıyorsanız oldukça kaliteli soğutucular kullanmayı gerektiriyor. O sebeple işlemci boştayken 35, yük altındayken ise 60 dereceyi görmüyorsanız endişelenmenize gerek yok. Endişelenmeniz gereken zaman işlemcinin boştayken 50, yük altındayken de 85 derecenin üstüne çıktığını gördüğünüz zaman. Aynı şekilde ekran kartı için de boştayken 40, yük altındayken 85 derecenin altında kalmaya çalışın .
İşlemci ve Ekran Kartı Sıcaklığı Nasıl Kontrol Edilir?
Bilgisayar çalışırken işlemci ve ekran kartı sıcaklığını kontrol etmek için çeşitli programlar kullanabilirsiniz. Bu programlar bilgisayarınızın donanım bilgilerini okuyarak size gerçek zamanlı olarak sıcaklık değerlerini gösterir. Bazı popüler programlar şunlardır:
- HWMonitor: İşlemci, ekran kartı, anakart, sabit disk gibi bileşenlerin sıcaklık, voltaj, fan hızı gibi değerlerini gösteren bir programdır. Ücretsiz ve basit bir arayüze sahiptir.
- MSI Afterburner: Ekran kartlarının performansını artırmak için kullanılan bir programdır. Aynı zamanda ekran kartının sıcaklık, fan hızı, saat hızı gibi değerlerini de gösterir. Oyun oynarken ekranda küçük bir pencere olarak da görüntülenebilir.
- Core Temp: İşlemcinin çekirdeklerinin sıcaklığını gösteren bir programdır. İşlemcinin modeli, saat hızı, voltajı gibi bilgileri de verir. Sistem tepsisinde de görüntülenebilir.
Bu programları kullanarak bilgisayarınızın sıcaklık değerlerini takip edebilir ve eğer yüksek sıcaklıklarla karşılaşırsanız önlem alabilirsiniz.
İşlemci ve Ekran Kartı Sıcaklığını Düşürmek İçin Neler Yapılabilir?
Eğer bilgisayarınızda bulunan işlemci veya ekran kartı ideal sıcaklıkların üstünde uzun süreler çalışırsa kalıcı hasar meydana gelir. Eğer sıcaklık, kalıcı hasara sebebiyet vermeyecek kadar kısa süreler boyunca geçerli olursa da ani performans düşüşleri yaşarsınız. Bu durumları önlemek için işlemci ve ekran kartı sıcaklığını düşürmek için şu adımları izleyebilirsiniz:
– Bilgisayarınızın içini ve fanlarını tozdan arındırın. Toz birikimi soğutma verimliliğini azaltır ve ısınmaya sebep olur. Toz temizliği için hava spreyi veya elektrik süpürgesi kullanabilirsiniz.
– Bilgisayarınızın havalandırmasını iyileştirin. Bilgisayarınızın bulunduğu ortamda yeterli hava akışı olduğundan emin olun. Bilgisayarınızın arkasına veya yanına bir fan koyarak da havalandırmayı artırabilirsiniz.
– Termal macununuzu yenileyin. Termal macun, işlemci ve soğutucu arasında ısı transferini sağlayan bir maddedir. Zamanla kuruyabilir veya bozulabilir. Bu durumda termal macunu temizleyip yenisiyle değiştirmeniz gerekir.
– Soğutucunuzu değiştirin veya yükseltin. Eğer bilgisayarınızın varsayılan soğutucusu yetersiz kalıyorsa daha iyi bir soğutucu alabilirsiniz. Soğutucu seçerken dikkat etmeniz gereken bazı noktalar şunlardır:
- Soğutucunun işlemcinize uyumlu olması. İşlemciler farklı soket tiplerine sahiptir ve her soğutucu her sokete uygun değildir. Soğutucu almadan önce işlemcinizin soket tipini ve soğutucunun desteklediği soketleri kontrol edin.
- Soğutucunun TDP (Thermal Design Power) değeri. TDP, işlemcinin ürettiği maksimum ısı miktarını belirten bir ölçümdür. Soğutucunun TDP değeri, işlemcinin TDP değerinden %20-25 daha fazla olmalıdır. Bu sayede performans kaybı olmayan bir kullanım elde edebilirsiniz. Ayrıca overclock gibi durumlar için de ön hazırlık sağlamış olursunuz.
- Soğutucunun boyutu ve fan sayısı. Soğutucunun boyutu, kasanızın içine sığabileceği anlamına gelir. Soğutucu çok büyükse kasanızda yer açmak için bazı parçaları değiştirmeniz gerekebilir. Fan sayısı ise soğutma verimliliğini etkiler. Genellikle daha fazla fan daha iyi soğutma demektir. Ancak fan sayısı arttıkça gürültü de artabilir.
- Soğutucunun tipi. Soğutucular hava soğutma veya sıvı soğutma olarak ikiye ayrılır. Hava soğutma, metal kanatçıklar ve fanlar aracılığıyla ısıyı havaya aktaran bir sistemdir. Sıvı soğutma ise ısıyı su blokları ve radyatörler aracılığıyla aktaran bir sistemdir. Sıvı soğutma genellikle daha verimli ve sessizdir ancak daha pahalıdır ve kurulumu daha zordur.
Bu noktaları göz önünde bulundurarak bilgisayarınıza uygun bir soğutucu seçebilirsiniz. Eğer evaporatif soğutucu gibi farklı bir soğutma sistemi kullanmak istiyorsanız, bunların da kendi seçim kriterleri vardır. Evaporatif soğutucu seçerken dikkat etmeniz gerekenler şunlardır:
- Soğutmanız gereken alanın büyüklüğü veya metrekaresi. Evaporatif soğutucular farklı kapasitelere sahiptir ve daha büyük bir alan için daha büyük bir ünite gerekebilir.
- Soğutucu tipi. Evaporatif soğutucular portatif, pencere veya duvar tipi, aşağı veya sürgülü tahliyeli, mobil gibi farklı tiplere sahiptir. Bu tipler arasından ihtiyacınıza ve ortamınıza uygun olanını seçmelisiniz.
- Soğutucu ped tipi. Soğutucu pedler, evaporatif soğutma sisteminin ana çekirdeğidir. Fiber veya sert medya pedleri olabilirler. Fiber pedler daha ucuz ve kolay temizlenir ancak sert medya pedlerine göre daha az verimli ve dayanıklıdır.
Bu adımları uyguladığınızda işlemci ve ekran kartı sıcaklıklarını düşürmüş ve bilgisayarınızın performansını ve ömrünü artırmış olursunuz. Eğer sıcaklık değerlerinde hala bir iyileşme göremiyorsanız, bilgisayarınızın başka bir sorunu olabilir. Bu durumda bir uzmana danışmanızı tavsiye ederiz.
