Herkese Merhaba. Bu yazımızda Hız Sabitleyici yada diğer adıyla Cruise Control Nedir? Ne İşe Yarar? Nasıl Çalışır? Sorularına cevap vermeye çalışacağız.
Bir aracın hız sabitleyici özelliğini kullanıp kullanmadığını anlamanın en kolay yolu otobanda giderken takip etmektir. Eğer sabit bir hızda yol alıyor ve ne rampada ne de yokuş inerken hızında ani değişimler olmuyorsa biliniz ki o araçta Cruise Control aktiftir. Çünkü insan özelliği gereği belirli bir süre sabit gidebildikten sonra dinamiklerini bozacaktır. Özellikle uzun yolculuklarda sürekli direksiyon sallamak, gaza basmak, frenlemek gibi şeyler yol boyunca sürücünün yorulmasına sebep olmaktadır. Hız sabitleyici sistemler veya Cruise Control adı verilen sistem sürücüyü bu tür işlerden kurtarıp, aracın yol boyunca sabit bir hızda gitmesini sağlamaktadır. Cruise Control ilk kullanımda özellikle usta şoförler tarafından yadırgansa da kullanımına alıştıktan sonra uzun yolda nefis bir konfor sağlamaktadır.
Saatlerce direksiyon sallamak zorunda kalınan uzun yolculuklarda sürücüye müthiş bir kolaylık ve keyif sağlayan hız sabitleyici sistemler ilk kez 1990’lı yıllarda kullanılmaya başlanmıştır. Bu sistemlerin sürücüye sağladığı olumlu özelliklerinin yanında yakıt tasarrufusağlama gibi bir avantajı da bulunmaktadır.
Hız Sabitleyici (Cruise Control) Nedir?
Türkçe’ye hız sabitleyici olarak geçmiş olan “Cruise Control” sistemi, özellikle şehirler arası yolculuklarda şoförün yorgunluğunu neredeyse yarı yarıya azaltan; bununla da kalmayıp yaklaşık olarak sizlere %25 oranında bir yakıt tasarrufu sunan mükemmel bir sistemdir. Yolculuklarınızı daha eğlenceli bir hale getirmekle kalmayıp; şoförlerin şikayet etiği topuk ağrısı ve sağ ayak uyuşması gibi rahatsızlıklardan da sizleri kurtarır.
Hız Sabitleyici (Cruise Control) Nasıl Çalışır?
İlk olarak, 90’lı yılların ilk çeyreğinde özellikle üst sınıf araçlarda hizmete sunulan hız sabitleyici, bugün pek çok orta sınıf arabada bulunmaktadır. Bu sistemi çalıştırmanız için, arabanıza yerleştirilen aksamın üzerindeki “ON” tuşuna basmanız yeterlidir. Fakat şunu unutmamanız gerekir; hız sabitleyiciyi devreye sokabilmeniz için hızınızın saatte 40 km’den fazla olması gerekir. Daha aşağısını kabul etmez bu sistem. Eğer arabanızı saatte 90 km hızda sabitlemek istiyorsanız, yapacağınız iş basit. Öncelikle arabanızda 90 km hıza gelmeniz gerekmektedir. Ardından, hız kontrolü düğmesi üzerindeki “ON” tuşuna basacaksınız. Bazı arabalarda düğme şeklinde değil de, kol şeklindedir. Eğer düğme şeklindeyse, genelde direksiyonun üzerinde bulunur; kol şeklindeyse direksiyonun yan tarafındadır. Siz “ON” tuşuna bastığınız zaman sistem devreye girer ve arabanız 90 km hızda sabitlenir. Eğer hız sabitleyiciyi devre dışı bırakmak istiyorsanız, hemen yanındaki “off” tuşuna basmanız gerekmektedir. Eğer, hızınızı artırmak istiyorsanız ya da azaltmak istiyorsanız bu sistemi hemen devreden çıkartmanıza gerek yoktur. Çünkü düğmelerin ya da kolun bulunduğu kısımda “Set (+)” ve “Set (-)” düğmeleri de bulunmaktadır. “Set (+)” ‘ya basarak hızınızı artırırsınız. Ya da “Set (-)” ‘ye basarak azaltırsınız. Mesela hızınızı 100 km’ye çıkartmak istiyorsunuz. “Set (+)”’ya bir süre basılı tutun, hızınız artacaktır. 100 km hıza ulaştığınızda bu düğmeden elinizi çekin. Bulunduğunuz hızda sabitlenirsiniz. Veya 80 km’ye düşürmek istiyorsanız araba hızını, aynı işlemi “Set (-)”’ye basarak yapmanız yeterli olacaktır. (Bu tuşların veya kolların şekilleri, veya “Set” düğmelerinin isimleri araçtan araca farklılık gösterebilir. Ancak sistem aynı şekilde işliyor)
Çalışma sistemine gelince: “ON” tuşuna bastığınızda, arabanızın motor kısmında bulunan Hız Sabitleyiciyi kontrol eden bilgisayara bir ileti gelir. Bu bilgisayar, aracınızdaki fren – debriyaj – gaz ve direksiyon sistemlerini sahip olduğu sensörler sayesinde algılayabilmektedir. Bu algılayabilme özelliği sayesinde, şoförün istediği hızda aracını sabitlemesi sağlanır. Bunun için ise gerektiğinde motora verilen yakıtı artırır veya azaltır; frenleri yerine göre devreye sokar ya da devreden çıkartır. Ancak şunu söylememiz gerekir ki, hız sabitleyici sistem, frenleri kullanmaktan çok; motora verilen yakıtı azaltarak motor üzerinden hızı azaltma işlemini daha çok uygular. Rampa aşağı gidişlerde bu özelliği devreye sokmazsa, aracınız sabit hızda kalmaz. Hızlanır.
Hız Sabitleyici Nasıl Devreden Çıkarılır?
Siz frene bastığınız zaman da, hız sabitleyici otomatik olarak devreden çıkar. Ya da, gaza basmanız, bu sistemin devreden çıkması için yeterli olacaktır. Hatta bazı araçlarda debriyaja basıldığında bile, hız sabitleyici devreden çıkmaktadır.
Hız Sabitleyici (Cruise Control) Güvenli midir?
Aslına bakarsanız, bu sistemin daha çok uzun yollarda ve otobanda kullanıldığını göz önünde bulundurursak, gece yolculuğunda arabayı kullanan şoförün dikkatinin dağılması, dalgınlığa düşmesi hatta uykuya dalabilmesi an meselesidir. Buna özellikle çok dikkat edilmelidir.
Peki bunun bir önlemi yok mu? Elbette var: Adaptive Cruise Control System. Biz bunu Türkçe’ye “Uyarıcılı Hız Sabitleyici Sistemi” olarak çevirebiliriz
Uyarıcı Hız Sabitleyici Sitem (Adaptive Cruise Control System) Nedir? Nasıl Çalışır?
Aslında hızı sabitleme konusunda, normal sistemlerden pek farkı yoktur. Ancak kazaları önleme konusunda onlara büyük bir fark atmıştır. Nasıl mı? Arabanın farlarının bulunduğu çevreye yerleştirilmiş olan sensör sistemiyle, sizin önünüzde giden araçla aranızdaki mesafeyi otomatik olarak algılayabilmektedir. Mesela diyelim ki siz 100 km hızda sabitlemiş gidiyorsunuz ve önünüzdeki araç da 80 km hızda gidiyor. Ve gitgide yaklaşıyorsunuz. Şoför de dalmış veya fark edememiş veya hafif uykulu. İşte o anda, far çevresinde bulunan bu sensörler, hız sabitleyicinin ana bilgisayarına bir komut göndererek otomatik olarak aracınızın yavaşlamasını sağlıyor. Arada gerekli olan mesafeyi de koruyor bu şekilde ve olası bir kaza önlenmiş oluyor. Önünüzdeki araç hızlanırsa veya şerit değiştirirse, bu sensörler tekrar ana bilgisayara komut gönderiyor ve aracınızın tekrar eski hızına ulaşmasını sağlıyor. Eski hızda tekrar sabitliyor. Mükemmel işleyen bir sistem.
