Hemoliz Nedir? Nasıl Oluşur? Çeşitleri Nelerdir?

Hemoliz, eritrositlerin (alyuvarların) büyük boyutlarda yıkımına verilen isimdir. Hemoliz sonucu bir tür anemi olan hemolitik anemi oluşur. Hemoliz başka bir ifade ile, eritrositlerin hücre zarının parçalanması sonucu hemoglobin molekülünün dışarı çıkmasına verilen isimdir. Hemolitik anemi, dış veya iç olabilir.

İç hemolitik anemi, vücudunuz tarafından üretilen kırmızı kan hücreleri düzgün çalışmadığında gelişir. Bu durum genellikle, anormal hemoglobine sahip olan orak hücre anemisi veya talasemi hastalarında olduğu gibi kalıtsaldır. Dış hemolitik anemi, dalağın sağlıklı kırmızı kan hücrelerini hapsettiği ve tahrip ettiği durumlarda meydana gelir.

Kırmızı kan hücreleri olan eritrositlerin (alyuvarların), tüm vücuda -kalbinizden akciğere kadar- oksijen taşıma gibi önemli bir göreve sahiptir. Kırmızı kan hücrelerini, kemik iliği yapar. Kemik iliği, kırmızı kan hücrelerini yapmayı bıraktığında hemolitik anemi ortaya çıkar. Yani kırmızı kan hücreleri olması gereken ömürlerini tamamlamadan hasara uğrayıp yıkılırsa Hemoliz denilen Hemolitik Anemi meydana gelir. Hemolitik anemide kemik iliği vücudun gereksinimini karşılayacak kadar hızlı alyuvar üretemez. Hemolitik anemi halsizlik, sancı, aritmiler, kalp büyümesi ve kalp yetmezliği gibi çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.

Hemolizin çeşitli nedenleri olabilir. Ortaya çıkış nedenleri bakımından iki farklı hemoliz tipi tanımlanmıştır. Bunlar; Ozmotik Hemoliz ve Hemositoliz.

1- Ozmotik Hemoliz: Başka bir dış etken olmaksızın (ozmoz nedeniyle) eritrosit hücrelerinin fazla su almaları sonucu oluşan hemolize, ozmotik hemoliz denir. Eritrosit hücreleri içlerindeki sıvıya oranla daha hipotonik olan bir sıvıya konulduklarında içeri giren yoğun su miktarı nedeniyle şişmeye başlarlar. Bu şişme sonucu hücre zarı üstünde oluşan yüksek basınç sebebiyle zarın yırtılmasına ve hemoglobin molekülünün dışarı çıkmasına yol açar. Normal, sağlıklı eritrositler yüzde 0,4’lük bir tuz (NaCl) çözeltisine kadar hemolize uğramadan dayanabilir. Fakat çözeltinin konsantrasyonu yüzde 0,4’ten aşağı düştüğünde eritrositler de hemoliz olayı görülür.

2- Hemositoliz: Çeşitli kimyasal, fiziki veya mekanik faktörler dolayısıyla eritrositlerin hücre zarlarındaki lipid tabakasının erimesi sonucu oluşan hemolize hemositoliz denir. Çeşitli hayvanların (örneğin bazı akrep ve yılanların) zehirleri, bazı bakterilerin toksinleri, çeşitli kimyasal maddeler, donma ve yüksek sıcaklık hemositolize yol açan faktörlere örnek olarak verilebilir.