Havyar, (İngilizce: Caviar) gastronomide (yemek bilimi/sanatı) her çeşit balık yumurtasına verilen isimdir. Bazı balık türlerinin yumurtaları özel bir yiyecek olarak ayrıca değerlidir. Bunlar özellikle Hazar Denizi‘nde yaşayan mersin balığından ve bir mersin balığı türü olan çirozdan elde edilen yumurtalardır. Bunlar içinde siyah havyar en değerlisidir. Mersin ve çiroz balıkları canlı olarak yakalanır, içlerinden yumurtaları çıkarılır ve karınları dikilerek tekrar suya bırakılır. Bu şekilde, bir balıktan 3-4 kez havyar elde edilebilir. Tuzlanıp kutulanan havyarlar yüksek fiyattan bütün Dünya’ya satılır.
Mersin balıkları, sekiz metre uzunluğa ve 1,6 ton ağırlığa kadar varan türleri içeren tatlı su balığı türlerinin ortak adıdır. Bu yüzden en büyük tatlı su balıkları olarak kabul edilir. (Kanıtlanabilmiş olan en büyük ölçüler 5 ve 6 metre uzunluk ve 1 ve 1,5 ton ağırlık civarlarındadır.) Hazar Denizi’nde yaşayan yaklaşık 30 farklı mersin balığı türü vardır. Mersin balıkları özellikle çok pahalıya satılan havyarları için avlanılmaktadır. Günümüzde, çoğu mersin balığı türü, CITES kapsamında savunmasız, tehlike altında veya kritik tehlike altındaki türler olarak kabul edilmektedir. 1997 yılında Almanya ve ABD’nin çabaları ile mersin balığı, CITES (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) listesine alınmıştır. 2003 yılından beri World Sturgeon Conservation Society adlı kurum son mersin balığı popülasyonunu korumak ve büyütmek için çaba göstermektedir. ABD, Beluga-Mersin Balığı‘nın neslini tamamen tükenmekten korumak için 30 Eylül 2005‘te son çare olarak Beluga-Havyarı ithalatını yasaklamıştır.
Siyah havyarın en makbul ve pahalı cinsi İran ve Rus orijinli beluga havyarıdır. Bu havyarın kilosu 20.000 £ gibi bir fiyat ile kayıtlara geçmiştir. Ayrıca beluga havyarı dünyanın en pahalı havyarı olarak Guinnes Rekorlar Kitabına girmiştir. Somondan elde edilen kırmızı havyar ise siyahı kadar değerli değildir. Besin değeri yüksek olan havyarın insan metabolizmasına birçok faydası bulunur.
Havyarın Faydaları Nelerdir?
Mineral Deposu: Bağışıklık sistemi için oldukça önemli olan ve çok iyi bir destekleyici olan çinko minerali, genellikle öksürük şuruplarının içerisine eklenmektedir ve soğuk algınlığına da iyi gelmektedir. Çinko, ihtiyaç duyulduğunda vücutta daha fazla miktarda beyaz kan hücresi üretilmesini sağlamaktadır. Aynı zamanda çinko, vücutta “kötü mikrop” tespit edildiğinde onların imha edilmesi için gerekli olan antikor üretimini desteklemektedir.
Temel Yağlar Bakımından Zengindir: İyi yağlar olarak adlandırılan omega-3 yağ asitleri, bağışıklık sisteminin güçlenmesi bakımından faydalıdır. Omega-3 yağ asitleri, eikozanoidler adı verilen bir grup kimyasalın üretiminde görev almaktadır. Eikozanoidler ise, bağışıklık sisteminin uyarılması sırasında, hücrelerin iletişimini sağlamaktadır.
Cilt Sağlığı ve Güzelliği: Bir balık yumurtası olan havyarın en önemli faydalı etkisi, cilt yenileyici özelliğinin olmasıdır. Özellikle de ciltte yaşlanma belirtileri ortaya çıkmış ise, belli aralıklar ile havyar tüketilmesi faydalı sonuçlar vermektedir. Hatta bazı kozmetik ürünleri de, güzellik uzmanlarının tavsiyeleri doğrultusunda havyar özlü kremler üretmeye başlamışlardır. Havyar hem yüz bölgesinde hem de vücudun diğer bölgelerinde gelişen kırışıkların giderilmesinde etkilidir. Havyarın cilt üzerindeki diğer bir etkisi ise, açık yaraların iyileşme sürecini hızlandırmasıdır.
Yorgunluk Karşıtı: Zengin bir protein kaynağı olan havyar bu sayede, halsizlik ve yorgunluk gibi durumlar ile mücadelede etkilidir. Bu durumda havyar, sürekli olarak yaşanan yorgunluk ve halsizliğin giderilmesi açısından ve enerji sağlanması açısından çok faydalıdır.
Zihinsel Sağlık: Beyin üzerinde olumlu etkileri bulunan havyar, zengin B-12 vitamini içeriği yardımı ile, zihin açıcı etkiler göstermektedir. Böylece havyar, zihinsel olarak daha dinç ve canlı hissedilmesine yardımcı olmaktadır.
Afrodizyak Etki: Doğal bir afrodizyak özellik gösteren havyar, özellikle de yaşı ilerlemiş olan erkeklerin, cinsellikle alakalı sorunlarının giderilmesinde etkilidir. Bu sayede, belli aralıklarla tüketilen havyar, cinsel sağlığı korumakta ve desteklemektedir.
Öğrenmeyi Kolaylaştırır: Zengin kolin içeriğiyle sinir iletişimini artırarak, öğrenmeyi kolaylaştırır, hafızayı güçlendirir ve unutkanlığı azaltır.
Not: Buna karşın havyar, ne yazık ki yüksek kolesterol içeriğine sahiptir ve bu yüzden tüketilirken miktarına dikkat edilmesi gerekmektedir.
Kaynak:
- http://www.almascaviar.com/wordeng/?page_id=14
- http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/most-expensive-caviar
- https://www.cites.org/
- https://vipcaviar.com/almas-fish-2/
- http://www.omega3royal.com/havyar/havyarin-faydalari/
