İnsan ve hayvanların günlük protein ihtiyacı azot (nitrojen) dengesinin hesaplanmasıyla saptanır. Bu şu anlama gelmektedir; vücuda proteinlerle alınan azot miktarı, çeşitli yollarla vücuttan kaybedilen azot miktarına eşitse, alınan atılanı karşıladığından azot dengelenmiş olur. Bu duruma “azot dengesi” denir. Vücuttan değişik yollarla sürekli azotlu madde kaybı olur. Vücutdan atılan azotlu maddelerin kaynağı proteinlerdir. Atılan ve kullanılanı karşılayacak miktar ve kalitede protein alınmazsa, vücuttaki yedek de tükendikten sonra hücrelerin yapısal proteini parçalanmaya başlar. Bu durum vücut çalışmasını bozar. Kaybedilen azot vücuda alınan azottan çoksa, alınan atılanı dengeleyemediğinden, durum “azot dengesizliği” (eksi veya negatif azot dengesi) olarak nitelendirilir. Proteinlerle alınan azot, atılandan çoksa, vücutta bir miktar azot birikimi oluyor demektir. Bu durum da “pozitif (artı) azot dengesi” diye ifade edilir.
Azot dengesinin korunması için günde 35 gram protein alınması yeterlidir. Günlük protein ihtiyacı formülle de saptanabilir.Günlük protein gereksinimi için iki pratik yöntem vardır. Birincisi günlük ortalama protein gereksinimi kilo başına 1 gram olarak hesaplanabilir.
- Protein Gereksinimi(g) = Ağırlık (kg) x 1 Gram
Örneğin 60 kg ağırlığında bir kişinin günde yaklaşık 60 gram protein alması gerekir. İkinci yol olarak, günlük kalorinin % 15’ nin proteinden gelmesi önerilmektedir. Bunu hesaplamak için önce günlük kalori gereksinimini bilmek gerekir. Enerji gereksinimi aşağıdaki formülle hesaplanabilir;
- 30 yaşına kadar: Ağırlık (kg) x 30 kalori
- 30 yaşından yukarı: Ağırlık (kg) x 30 kalori– 100 (her on yıl için)
60 kg’lık bir kişinin günlük enerji gereksinimi şöyledir:
- 30 yaş için: (60 x 30 =1800 kalori)
- 40 yaş için : (1800 – 100 = 1700 kalori)
- 50 yaş için : (1800 – 200= 1600 kalori)
Bu enerjinin % 15’ nin geleceği protein miktarını bulmak için proteinin verdiği enerjiyi bilmemiz gerekir; 1 gram protein= 4 kalori
Buna göre 50 yaşında ve 60 kg ağırlığında bir kişinin günlük protein gereksinimi:
(1600 5/100/4) = 60 g
Kaynak: Megep