Farmakoloji, Yunanca “pharmacon” (ilaç) ve “logos” (bilim) kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. Farmakoloji: İlaçların kaynaklarını, kimyasal ve fiziksel özelliklerini, vücuda alınışlarını, etki şekillerini ve hastaya verilecek hale getirilme yöntemlerini araştıran bilim dalıdır. Başka bir ifade ile canlı organizmadaki (deney hayvanı ve insan) ilaç etkilerini ve canlı organizmaya alınan ilaçların yapısını inceleyen bir bilim dalıdır.
Yeni sentezlenmiş veya bitkilerden ayrıştırılmış maddelerin etkilerini biyolojik yapısını laboratuvar çalışmaları ile deney hayvanlarında, klinik araştırmalar ile insanlarda inceleyerek ilaç geliştirme çalışmalarına katkı veren bir tıp ve eczacılık bilimidir.
Farmakolojinin, bazı bilim dallarıyla yakından ilişkisi vardır. Bunlar; Kimya, Anatomi, Fizyoloji, Patoloji, Epidemiyoloji vb. Farmakolojinin, bu bilimlerle olan yakın ilişkisinden dolayı, ilaçların vücuttaki etkileri, emilimi, dağılımı, diğer ilaçlarla olan karşılıklı etkileşimleri gibi bilgiler açıklanabilmektedir.
Farmakoloji, deneyleri ve canlılar üzerindeki araştırmalardan klinik uygulamaya değin uzanan bu karmaşık ve yoğun süreci birçok alt dalı ve yardımcı bilim dalları ile yakından bağlantılı yürütür.
Farmakolojinin Dalları
1- Farmakokinetik: İlaçların canlıda emilim, dağılım, metabolizma ve atılımını(itrah) inceleyen bilim dalıdır.
2- Farmakodinamik: İlaçların canlılardaki kimyasal, fizyolojik etkileri ile etki mekanizmalarını inceleyen bilim dalıdır.
3- Farmakoterapi: İlaçların, hastalıkların tedavisinde kullanılmasını inceleyen bilim dalıdır.
4- Moleküler Farmakoloji: Canlıda biyolojik sistemlerle, ilaçlar arasındaki fizik ve kimyasal etkileşmeleri moleküler düzeyde inceleyen bilim dalıdır.
5- Biyokimyasal Farmakoloji: İlaçlar ile enzimler arasındaki etkileşmeleri inceleyen bilim dalıdır.
6- Nörofarmakoloji: Sinir sitemini etkileyen ilaçların özelliklerini ve etki mekanizmalarını inceleyen bilim dalıdır.
7- İmmünofarmakoloji: İlaçların immün sisteme etkilerini inceleyen bilim dalıdır. Klinik farmakoloji Yeni ilaçların, bulunması ve geliştirilmesi amacıyla normal ve hasta insanlarda uygulanmasını ve sonuçların değerlendirilmesini inceleyen bilim dalıdır.
8- Biyofarmasötik: İlaçların farmasötik şekillerine göre emilimini inceler.
9- Farmasötik: Kimya İlaçların kimyasal yapısını ve özel şekillerde hazırlanmasını (tablet, ampul, kapsül vb.) inceleyen bilim dalıdır.
10- Toksikoloji: İlaçlarla veya diğer kimyasal maddelerle oluşan zehirlenmeleri, zehirli maddelerin yapısını, özelliklerini, etki mekanizmalarını, zehirlenme belirtilerini ve tedavilerini inceleyen bilim dalıdır.
11- Kemoterapi İnsan vücudunu istila eden parazit, mikroorganizma ve bakterilerin yaptığı hastalıkların tedavisini inceler.
12- Klinik farmakoloji: İlaçların insan organizması üzerindeki etkilerini ve insan vücudundaki sürecini inceler.
13- Psikofarmakoloji: İlaçların canlı psikolojisi ve davranışları üzerindeki etkilerini inceler.
14- Radyo Farmakoloji: Radyoaktif maddelerin vücuttaki etkileri ile bunlarla işaretlenmiş ilaçların farmakokinetiğinden bahseder.
15- Klinik Farmasi: Eczacının farmakoloji bilgilerini hasta yararına kullanması anlamına gelen bir halk sağlığı bilimidir.
16- Endokrin Farmakoloji: İlaçların canlıların endokrin sistemi, diğer bir deyişle hormonlar üzerindeki etkilerini inceler.
17- Kardiyovasküler Farmakoloji: İlaçların kalp damar (dolaşım) sistemi üzerindeki etkilerini inceler.
18- Kronofarmakoloji: İlaçların canlılardaki etkilerinin çeşitli zaman dilimleri içindeki değişimlerini inceler. Diğer bir deyişle ilaç etkisinin kronobiyolojik değişimini ele alır.
Kaynak:
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Farmakoloji
- http://www.megep.meb.gov.tr/
