Kinolin sarısı (diğer bilinen adıyla E-104 katkı maddesi); ilaçları, bazı alkolsüz içecekleri, tütsülenmiş balıkları renklendirmek için kullanılan bir boyadır. Bu boyanın rengi sarıdır. E-104 katkı maddesi işte bu kinolin sarısından yapılır. Bu madde, kansere neden olabilecek özellikleri nedeniyle bazı ülkelerde yasaklanmıştır. ABD Ulusal Toksikoloji Programı tarafından 1997 yılında fareler üzerinde bir deney yapılmıştır. Yapılan bu deneye göre renklendirme işleminin uygulandığı gıdalarla beslenen farelerin karaciğer ve böbrek tümörlerine sahip olma konusunda daha yatkın olduğu bulundu.
Başka bir araştırma E-104 isimli katlı maddesinin aspartam ile birleştirildiğinde sinir hücrelerine etkisinin katkı maddelerinin tek başına test edildiğinden yedi kat daha fazla olduğunu ortaya koymuştur. Aspartam isimli madde birçok yaygın alkolsüz içecekte bulunmaktadır. Hatta bu içereceklerde aspartam ile birlikte e-104 katkı maddesi vardır. Ancak bileşik katkı maddeleri büyük miktarlarda değildir.
E-104 Katkı Maddesinin Bilinen Yan Etkileri
Bu katkı maddesinin temelinde kinolin sarısı yer alır. Gıdalara sarı rengin verilmesi için kullanılan bir katkı maddesidir. Şimdiye kadar gıda katkı maddelerinin tehlikeleri konusunda oldukça bilgili olduğumuzu düşünüyorduk. Ancak yürütülen incelemeler çoğumuzun bu konuda yeterli bir bilgiye sahip olmadığımızı ortaya koymuştur. Katkı maddeleri hakkında daha çok bilgi sahibi olmamız gerekmektedir. Bir üniversitenin araştırmasına göre gazlı içeceklerde bulunan bazı bileşikler hücre DNA’sına zarar verebilmektedir. Gıda Standartları Kurumu ise bazı renklendirici ve katkı maddelerinin hiperaktiviteyi artırabileceğini dile getirmiştir. E-104 katkı maddesinin yan etkileri ise şu şekildedir;
- Çalışmaya katılan 149 gönüllüden 11’inde kinolin sarısına bağlı kontakt dermatit gözlemlenmiştir.
- Alerjik reaksiyonlar arasında ise astım, kurdeşen ve deri döküntüsü yer almıştır.
- Bu madde hiperaktivite üzerinde de etkili olabilmektedir.
Çocuklar ve hiperaktivite üzerine yapılan birkaç araştırmanın ardından, Avrupa Birliği, e-104 katkı maddesini içeren yiyeceklerin “çocuklarda aktivite üzerinde olumsuz bir etkisi olabilir” şeklinde bir etikete sahip olmasını şart koşmaktadır.
E-104 Katkı Maddesinin Etkilediği Vücut Sistemleri
Söz konusu olan bu maddenin olumsuz etkileri cilt üzerinde gözlemlenmiştir. Cilde direkt teması halinde cilt aşınmasına neden olur. Hali hazırda dermatit durumu olan kişilerde ise tahriş artmaktadır. Kuru ve tahriş olmuş ciltlere bu katkı maddesinin olduğu ürünler kullanılmamalıdır. Vücudun herhangi bir yerinde kesik veya sıyrık varsa bu katkı maddesini içeren ürünlerden uzak durmak gerekir. E 104 maddesi yaralı bölge temas ederse daha sistematik yaralanmalara neden olur. Harici bir sorununun büyümemesi için uygulama öncesinde cildinizi kontrol ettiğinizden emin olun.
Göz, insandaki en hassas organlar arasında yer alır. E-104 katkı maddesinin zararları incelendiğinde görme sistemine de etkisi olduğu bulunmuştur. Bu maddenin göz ile teması halinde tahrişler meydana gelir. Göz çevresinde bulunan deriyi tahriş ettiği için gözlerde sulanma meydana gelir. Bu durum da görme kalitesini düşürür.
Söz konusu renklendirici madde yutulduğunda veya solunduğunda solunum yolu tahrişine neden olabilir. Vücudun tahrişe tepkisi daha fazla akciğer hasarına neden olabilir. Solunum fonksiyon bozukluğu, solunum yolu hastalıkları ve amfizem veya kronik bronşit gibi rahatsızlıkları olan kişiler, aşırı miktarda e-104 katkı maddesi solunduğunda daha fazla sağlık sorununa neden olabilir.
Sarı renk için kullanılan bu katkı maddesinin kanserojen etkileriyle ilgili verileri mevcut değildir. Bununla birlikte erkek üreme için olası bir toksin olarak sınıflandırılır. Bu madde böbrekler ve karaciğer için zehirli olabilir. Özetle bu maddeye tekrar tekrar veya uzun süreli maruz kalma, etkilenen organlara veya sistemlere zarar verebilir.
E-104 Katkı Maddesi Hangi Ürünlerde Olabilir?
Ülkemizde kullanımı onaylanan tüm katkı maddeleri sıkı testlerden geçer. Kullanım için güvenli olduğunu belirten onaylar alır. Sağlık tehlikeleri ya yoktur ya da gıdanın güvenli seviyeleri tarafından kontrol edilir. Ancak bazı uzmanlar, katkı maddeleri tek tek olarak onaylanmış olsalar da bunların vücut üzerindeki birleşik etkisinin ne olabileceğini hala bilmediğimizden söz etmektedir. Bu durum ise uzmanları telaşlandırır. Gıda katkı maddelerinin bileşik halindeki etkileri üzerine araştırma yapan Profesör Vyvyan Howard, “Bu kimyasallar birer birer test edilir ve birer birer güvenli oldukları bildirilir. Ancak kimyasalların bir karışımına maruz kalıyoruz. Bunların birleşik etkileri, iki veya üç ayrı kimyasal eklemekten daha fazla olabilir. ” şeklinde bir açıklama yapmıştır. Şu ürünlerde e-104 katkı maddesi bulunabilir:
- Rujlar,
- Saç bakım ürünleri,
- Kolonyaları,
- Bazı ilaçlar,
- Şekerli atıştırmalıklar,
- Sporcu içecekleri,
- Alkol bulunmayan içecekler.
Bu ürünlerin hepsinde katkı maddesinin olacağı kesin değildir. E-104 katkı maddesi nedir sorusunu sormak gerekir. Bilinçli bir tüketici olarak alışveriş esnasında ürün etiketlerini okumakta fayda vardır. Ürün etiketlerinde hangi katkı maddelerinin kullanıldığı bilgisi yer almaktadır.
Katkı Maddesinden Nasıl Uzak Durulur?
Hem Gıda Standartları Kurumu hem de katkı maddeleri konusunda farkındalık oluşturan uzmanlar, katkısız bir hayat yaşamak isteyenlerin kendi yemeklerini hazırlamaları konusunda hem fikirdir. En kolay seçeneğin bu olduğunu düşünen uzmanlar işlenmiş yiyecekler satın alırken dikkatli olmak gerektiğini de vurgular. Yemekleri kendiniz hazırladığınızda içerisinde ne olduğundan tam olarak emin olabilirsiniz. E-104 katkı maddesi sarı renk ve tonlarını elde etmek için kullanılır. Bu maddeden kaçınmak için limonata ve misket limonu sularınızı yapabilirsiniz. E-104 katkı maddesi içerebilecek turunçgiller suyu içeceklerinden kaynaklanan sağlık sorunlarından kaçınmak isteyebilirsiniz. Bunun için bir narenciye sıkacağı kullanarak daha taze, daha lezzetli meyve suyu yapabilirsiniz.
