Dünyada ki ülkelerin tamamına ait borçlarının yaklaşık olarak 63 trilyon dolar olduğu tahmin edilmektedir. Dünyada borcu en fazla olan ilk 5 ülkeye baktığımızda yaklaşık 19.9 trilyon dolar borç ile ABD‘nin ilk sırada yer aldığını görüyoruz. ABD‘nin borcu dünyada ki ülkelerin toplam borcu içerisinde (küresel borcun yüzdesi) %31,8‘lik bir paya sahip olduğunu belirtelim. Aşağıda listeden de anlaşılacağı üzere ABD’den sonra %18.8 küresel borç oranıyla Japonya, 11.8 milyon dolar borç ile ikinci; %7.9 küresel borç oranıyla Çin, 4.9 milyon dolar borç ile üçüncü; %3.9 küresel borç oranıyla İtalya, 2.4 milyon dolar borç ile dördüncü ve %3.8 küresel borç oranıyla Fransa, 2.3 milyon dolar borç ile dünyada beşinci sırada yer almaktadır.
Tabi buradaki ince olan nokta kuşkusuz “Borç GSYİH” dediğimiz kısımdır. Çünkü bu kısım anlaşılmadan “şu ülkenin borcu çok yüksek o halde ekonomik kriz yaşıyor” veya “ilerde ekonomik olarak sorunları olacak” gibi bir fikir tamamen yanlıştır. Yani borcu bir ülkenin “sahip olduğu para miktarı” ile “mevcut borca göre” ilişkilendirmek gerekiyor. Bunu basit bir şekilde şöyle açıklayabiliriz. Toplam malvarlığı 100 bin TL olup, bankaya 500 bin TL borcu olan biri ile toplam malvarlığı 900 bin TL olup, bankaya 800 bin TL borcu olan biri arasında çok fark vardır. Biz bu şekilde borcu çok olan birini ekonomisi/durumu kötüye gidiyor veya borcu çok az birini ekonomisi çok iyi şeklinde düşünürsek hata yapmış olacağız.
GSYİH (İngilizce GDP) veya açılımı ile Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, bir ülkenin ekonomik büyüklüğünün birkaç ölçütünden biridir. Yani GSYİH‘ya bakarak bir ülkenin ekonomik olarak ne kadar büyük olduğunu anlayabiliyoruz. GSYİH, bir ülke sınırları içerisinde belli bir zaman içinde, üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden değeridir. Bu tanımda belli bir zaman; bir ay, üç ay ya da bir yıl olabilir ancak GSYİH genellikle bir yıl için ele alınır. Nihai mal ve hizmetler ise, üretilen toplam mal ve hizmetlerden üretim için kullanılan ara mallar düşüldükten sonra geriye kalan değerdir. GSYİH verilerini bulmak için aşağıda verdiğimiz şu formül uygulanır:
GSYİH = Tüketim + Yatırım + Devlet Harcamaları + (İhracat – İthalat)
Yukarıda açıkladığımız üzere GSYİH değeri ne kadar yüksek olursa ekonomik gelişmişlik olarak o ülke daha ilerdedir diyebiliriz. Yukarıdaki grafikte güleceği üzere ABD‘nin toplam borcu GSYİH (GDP) içerisinde %107,1‘lik bir paya sahiptir. Bu küresel borcun payının nominal olarak dağılımı şeklindeki bir sıralamadır.
Ancak biz Borç/GSYİH (GDP) şeklinde bir sıralama yaptığımızda dünyanın en borçlu ülkeleri sıralaması değişmektedir ki haliyle en doğru sıralama bu şekilde olacaktır. Aşağıdaki listedende anlaşılacağı üzere Borç/GSYİH (GDP) ilişkisine göre ilk sırada Japonya dünyanın en borçlu ülkeleri arasında yer almaktadır. Sıralamanın devamında Yunanistan, Lübnan, İtalya ve Portekiz geldiğini görüyoruz.
Yine benzer bir şekilde bir çok otorite tarafından kabul gören ve verileri bir çok alanda kullanılan Statista.com‘un verdiği bilgilere bakalım. Statista; Gayri Safi Yurt İçi Hasılaya (GSYİH) göre 2017 yılında en yüksek kamu borcuna sahip 20 ülkeyi listelemiş. Listede yukarıdaki verileri doğrulayan bilgileri net bir şekilde görüyoruz. Burada GSYİH (GDP)/Borç ilişkisine göre dünyada en yüksek borca sahip ülkelerde ilk beş sırayı Japonya, Yunanistan, Lüblan, İtalya ve Portekizin aldığını görüyoruz. Listede bulunan Cabo Verde, Senegalin açıklarında, Atlantik okyanusunun Afrika kıyılarında, resmi dili Portekizce olan ve dünyanın en yoksul ülkesi unvanını taşıyan bir kaç adadan oluşan ülkedir. Eritrea ise Doğu Afrika’nın kuzeyinde 4.5 milyonluk bir nüfusa sahip bir ülkedir. ABD’yi ise 12. sırada bulunuyor ve toplam borcunun GSYİH (GDP) içerisinde %108,14’luk bir paya sahip olduğunu görüyoruz.
Peki borcu en az olan ülkeler hangileri? Aslında aşağıda görüldüğü üzere Çin Makao (Macao) Özel Yönetim Bölgesi, Hong Kong (SAR) Özel Yönetim Bölgesi, Brunei, Afganistan, Estonya gibi ülkeler GSYİH (GDP)/Borç ilişkisine göre dünyada borcu en az olan ülkeler arasında yer almaktadır. Ancak veriler bu ülkelerin ekonomilerinin çok iyi olduğu anlamına gelmemektedir.
Şimdi ekonomisi büyük ülkelerin ne durumda olduğu ile ilgili bir tablo paylaşalım. Gayri Safi Yurt İçi Hasılaya (GSYİH) göre 2017 yılında önemli sanayisi bulunan ve gelişmekte olan ülkelerin ulusal borcu aşağıdaki gibidir.
Bir çok kişinin merak ettiği diğer bir konu ise ABD’nin yıllara göre dış borcu. Aşağıda grafikte anlaşılacağı üzere 1990-2017 yılları arasında ABD’nin milyon cinsinden borç artışını görmektesiniz. Aralık 2017 yılı itibariyle ABD’nin dış borcu 20 trilyona yükselmiştir.
Türkiye’nin yıllara göre dış borcunu görmektesiniz. Son verilere göre toplam 453 milyar dolar dış borç bulunmaktadır.
