Dezenfeksiyon, cansız objelerde hastalık yapabilen mikroorganizmaların (sporlar hariç) yok edilmesi veya çoğalmasının engellenmesi işlemidir. Başka bir ifade ile cansız nesneler üzerinde bulunan patojen mikroorganizmaların, sayılarının azaltılması ya da tamamen yok edilmesi işlemine Dezenfeksiyon denir. Dezenfeksiyon için kullanılan kimyasal solüsyonlara dezenfektan denir.
Dezenfeksiyon sterilizasyon demek değildir. Sterilizasyon cansız ortamdaki patojen olan ya da olmayan tüm mikroorganizmaların yok edilmesidir. Sağlıklı olduğu halde mikrop taşıyanların çokluğu ve bulaşıcı hastalıkların belirsiz biçimlerinin sıklığı nedeniyle dezenfeksiyonun etkisi kısıtlıdır. Dezenfeksiyon özellikle dolaysız ve büyük bulaşmaları sınırlar.
Dezenfektanların etki biçimi, ışık, ateş ve kostikler (sönmemiş kireç) gibi fiziksel ya da mekaniktir. Ancak yaygın dezenfektanlar, kimyasal maddelerdir. Bunlar üç değişik biçimde kullanılabilir.
Dezenfektanlar genel olarak kuvvetli zehirlerdir; bu yüzden ancak belirli koşullarda uygulanır. Dezenfekte edilen ürünler; doğrudan insan tarafından tüketilecek ya da kullanılacaksa dezenfektan artıklarının denetlenmesi gerekir.
Dezenfektan çok düşük konsantrasyonlarda vücut yüzeyine uygulandığı zaman ANTİSEPTİK ismini alır. Antiseptiklerle canlı dokulardan mikroorganizmaların uzaklaştırılması işlemine ise ANTİSEPSİ denir.
Dezenfeksiyon Yöntemleri Nelerdir?
Fiziksel ya da kimyasal maddelerle yüksek düzeyde dezenfeksiyon, (YDD) bazı bakteriyel endosporlar dışında tüm mikroorganizmaları ortadan kaldırır.
1-Fiziksel Yöntemler
- Isı ile Dezenfeksiyon (Alevle Yakma, Kaynatma)
- Işın ile Dezenfeksiyon (UV)
2-Kimyasal Yöntemler
(İzopropil Alkol, Etil Alkol, Poviodiniodür, Klorheksidin, Sodyum Hipoklorit)
Sağlıkta Dezenfeksiyon
Dezenfeksiyon ya hastalık sırasında ya da hastalık sonrasında uygulanır. Yalnız hastaya, onun dokundugu nesnelere, çamaşırına, tükürdüğüne, dışkısına değil, onu tedavi eden personele, ziyaret eden kişilere, yattığı odaya, eşyaya, duvarlara ve döşemeye de uygulanmalıdır. Kapalı yerlerin dezenfeksiyonu ya buharla (formol, sülfür anhidrit, klor) ya da püskürtülebilecek antiseptik eriyikle (Javel suyu, süblime, asit fenik vb.) yapılır. Eşyaların dezenfeksiyonu genellikle buharla ya da kuru ısıyla çalışan eütvlerle ya da dezenfektan gazlarla yapılır. Bildirilmesi zorunlu hastalıklarda (tularemi,besin zehirlenmeleri ve tetanos dışında)dezenfeksiyon zorunludur. Dezenfeksiyon
Tarımda Dezenfeksiyon
Tarımda ise, toprak dezenfeksiyonu bir tarım bitkisinde hastalık yapabilecek organizmaları yok etme amacına yöneliktir. Bu organizmalar hayvansal olabileceği gibi (böcekler,nematotlar) bitkisel de olabilir(mantarlar, yabancıl ot tohumları). Tam bir dezenfeksiyon için su buharı ya da çok yönlü etkiye sahip kimyasal maddeler kullanılır. Maliyeti çok yüksek olduğundan ancak bahçe tarımında uygulanır. Yalnız birkaç türü hedef alan ve genellikle ekim karıkları boyunca yapılan sınırlı dezenfeksiyon, daha ucuz koruma araçları kullanılarak duyarlı bitkilere ya da bazı asalakların önemli ölçüde çoğalması halinde uygulanır.
Kaynak:
- Doç. Dr. L. Onur Uyanık Asepsi, Antisepsi, Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon.
- http://www.megep.meb.gov.tr Sağlık Hizmetleri Sterilizasyon
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Dezenfeksiyon
