Çin-ABD Ticaret Savaşında “Huawei” Krizi

Dünyanın saygın ve önemli teknoloji şirketlerinden biri olan Huawei’nin başı ABD ile uzun zamandan beri dertte. ABD yönetimi tarafından hedef tahtasına konulan Huawei ilk olarak Nisan 2018’de ABD Adalet Bakanlığı tarafından İran’a yönelik yaptırımları ihlal ettiği gerekçesiyle soruşturma açılmıştı. Soruşturma devam ederken 1 Aralık 2018’de şirketin sahibi Ren Zhengfei’nin kızı ve şirketin Mali İşler Direktörü (CFO) Meng Wanzhou, ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını delmek suçu ve dolandırıcılık suçlamasıyla Kanada’nın Vancouver şehrinde tutuklanmıştı. Bu tutuklanma Asya piyasalarını sert bir şekilde etkilerken, Çin Komünist Partisinin yayın organı Global Times gazetesi, ABD’nin Huawei’yi hedef alarak uluslararası topluma mesaj verdiğini ve şirketin uluslararası saygınlığına zarar vermeye çalıştığı yorumunu yaptı. Yoğun diplomasi trafiği sonrasında çıkarıldığı mahkeme tarafından 10 milyon Kanada Doları (yaklaşık 40 milyon Türk Lirası) kefalet ödemesine karar verilerek serbest bırakıldı. Meng’in şimdilik Kanada’dan ayrılmamasına ve kaldığı yerin dışına çıktığında elektronik olarak gözlem altında tutulmasına hükmedildi. ABD Başkanı Donald Trump, Reuters’a verdiği röportajda ABD’nin Çin ile olan ticari ilişkilerinin daha fazla kötüleşmemesi ya da ulusal güvenlik çıkarları için, Meng Wanzhou soruşturmasına müdahale etmeye hazır olduğunu söylese de ABD yönetiminin Huawei ile mücadelesi bitmedi. Bilindiği üzere ABD yönetimindeki bazı kongre üyeleri, Apple’ı geçerek Samsung’un ardından dünyanın ikinci en büyük cep telefonu üreticisi olan Huawei’yi, ABD’nin ulusal çıkarlarına tehdit olarak görüyor. Bu Kongre üyeleri, Çin hükümetinin Huawei’nin teknolojisini casusluk için kullanabileceğini öne sürüyor.

Çin yönetimi, Meng’in tutuklanmasına misilleme olarak Michael Kovrig isimli Kanadalı bir vatandaşı tutuklaması ABD ile Huawei arasındaki gerilimi tırmandırmaya başladı. Kanada hükümeti, bununla Meng Wanzhou’nun gözaltına alınması arasında bir bağlantı göremediklerini açıklasa da, analistler bunun bir misilleme olabileceği düşüncesinde. Kanada merkezli bir televizyon kanalına konuşan Kanada’nın eski Çin Büyükelçisi Guy Saint-Jacques, Kovrig’in gözaltına alınmasının bir tesadüf olup olmadığına ilişkin bir souya, “Çin’de tesadüfler yoktur. Size bir mesaj göndermek istiyorlarsa, size o mesajı gönderirler” dedi. Zaten Çin yönetimi, Meng’in gözaltına alınması kararını kınamış ve derhal serbest bırakılmaması durumunda bunun bir dizi neticeleri olacağı uyarısında bulunmuştu.

Çin ile ABD arasında devam eden “Ticaret Savaşında” Huawei’e ne olacak sorusu sorulurken, Amerikan Ticaret Bakanlığı tarafından Huawei, kara listeye alındı ve ticari bazı işlemleri 90 günlüğüne askıya aldığını açıkladı. Huawei hakkındaki yaptırım kararı Huawei telefon kullananları ciddi şekilde endişendirdi ancak ABD’den yaptırımlar sonrasında önceki açıklamalara nazaran daha yumuşak açıklamalar geldi. ABD, Huawei’ye uyguladığı ticari kısıtlamaları geçici olarak hafifletti. BBC Türkçe’nin haberine göre hafifletme kararıyla birlikte Huawei’nin kullanmakta olduğu ağlardan yararlanmaya devam etmesi ve Huawei marka telefonlar için yazılım güncellemesinin sağlanabilmesi amaçlanıyor. Tabi hafifletme nedeninin altında yatan gerçek ise ABD’li şirketlerin yaptırım kararı sonrasında 50 milyar dolar gibi bir zarara uğrayacağı konusuydu.

Google’ın çatı şirketi olan Alphabet, Huawei ile yazılım, donanım ve teknik servis hizmetlerini içeren anlaşmanın kapsamını daralttığını duyurması Huawei’de şok etkisi oluşturdu. Alphabet’in aldığı karar gereği bundan sonraki Huawei telefonlarında Google’ın geliştirdiği Android işletim sistemi güncellenemeyecek. Ancak ABD Ticaret Bakanlığı’nın kısıtlamalarını gevşetmesinin ardından ise henüz Google cephesinden bir açıklama gelmedi. Google’ın Huawei ile anlaşmasını bitirmesinin ardından Intel ve Qualcomm Çin markası ile işbirliğini sınırlandımıştı.

The Verge Teknoloji sitesinin haberine göre, Microsoft Huawei’nin Windows dizüstü bilgisayarlarını kendi internet mağazalarından kaldırdı. Verge, Microsoft’un Huawei diz üstü bilgisayarlarından Windows lisansını kaldırıp kaldırmadığı ile ilgili bir açıklama yapmak yerine sessiz kalmayı tercih ettiğini yazdı. Huawei’nin ise Microsoft’tan gelecek potansiyel yaptırım kararına karşı son 3 aydır hazırlandığı ve kendi Windows versiyonunu hazırlama aşamasında olduğu bildiriliyor. Bu yasaklamaların devam etmesi halinde bunun Huawei’yi ciddi bir biçimde zarar vereceği belirtiliyor.

Huawei’ye karşı yaptırımların ciddileşmesi sonrası firma, Amerikan merkezli olmayan ürünler için çalışmalarına son hız devam ediyor. Son çalışmalar Aptoide adlı açık kaynak mağazaya yönelik. Gelecek telefonlar için Android lisansı dondurulan, hatta Android Q betasından da atılan Huawei, son olarak ARM işlemcilerinin lisanslarını da kaybetti. Portekiz’den bir haber kaynağı tarafından yapılan habere göre, Aptoide adlı açık kaynaklı Google Play Store alternatifi, Huawei ile görüşmeler yapıyor. Aptoide şu an için 900 binden fazla uygulamaya ve 100 milyondan fazla kullanıcıya sahip. Gelen bilgilere göre Huawei ayrıca Avrupalı telekom firmalarına Huawei ve Honor telefonlara uygulama mağazası App Gallery’nin yüklenmesi için anlaşmalar teklif ediyor. Eğer firmanın Aptoide ile anlaşması olumlu sonuçlanırsa Huawei’nin uygulama ekosistemi sorunu bir nebze hafifleyeceği düşünülüyor.

Ancak görünen o ki ABD-Çin Ticaret Savaşı bununla sınır kalmayacak.