Günlük yaşantımızda sıkça kullandığımız plastik şişelerin, kapların, plastik ambalajlarda paketlenmiş gıdaların, biberonların sağlığı nasıl tehdit ettiği hakkında bilginiz var mı? Eğer yoksa bu yazımızla birlikte olacak ve kesinlikle artık plastik ürünlere karşı bakış açınız değişecektir. Plastik ürünlerin çoğu PVC (polikarbon), ftalat, BPA( bisphenol-A) maddelerini içerdiği bilinmektedir ve bunların en önemlisi sağlığa zararlı olan BPA’dır.
Bisphenol-A’nın kısaltılmış hali olan BPA; iki fenol ve polikarbonat moleküllerinin birleşmesiyle elde edilen bir tür organik bileşiktir. Sert plastiklerin içinde bulunan bu kimyasal, gıda ve içecek ambalajlarında bulunur. Bilindiği gibi gıdaların raf ömrünü uzatmak ve tüketiciye ulaşıncaya kadar zarar görmesini engellemek için paketleme olayı oldukça önemlidir. Bunun için gıdaya uygun paketleme materyalleri seçilir. Bu materyallerin içinde zararlı olan kimyasal bileşen içerebilir ki bunlardan birisi de BPA’dır. Bunun nedeni ise bu organik bileşiğin ambalaj materyaline dayanıklılık katması ve uygun fiyata sahip olmasından kaynaklanıyor. Hal böyle olunca da birçok üründe kullanılması kaçınılmaz olmaktadır.
Peki BPA Hangi Ürünlerde Kullanılıyor?
Plastik su şişelerinde, plastik kutularda ambalajlanmış ürünlerde, DVD ve CD’lerde, spor aletlerinde, diş dolgularında, göz lenslerinde, tıbbi aletlerde, konservelerde, biberonlarda, oyuncaklarda, sinema, tiyatro biletleri ve uçak biletlerinde kullanılmaktadır. Görüldüğü gibi kullanım alanı çokta az sayılmaz. Son yıllarda ambalaj paketlerinin üzerinde “BPA İçermez”, “BPA Free” gibi ibareler görülmeye başlandı ki bu BPA denilen organik bileşiğin ne denli zararlı olduğunu belirtir nitelikte.
Öyleyse gelin şimdi de bu organik bileşiğin ne gibi zararlara neden olduğuna kısaca bakalım.
1- BPA, östrojen denilen kadınlık hormonunun yapısını ve işlevini taklit ediyor ve kadınlık hormonuna dönüşüyor dolayısıyla sperm üretiminde ciddi düşüşe neden oluyor.
2- Kadınlarda kalp rahatsızlığı ve adet düzensizliği.
3- Erkeklerdeki eşey hormonları değiştirme.
4- Meme kanseri riskini artırma.
5- Karaciğerde enzim bozuklukları.
6- Beyin ve zeka gelişiminde gerilik.
7- Kemoterapi tedavilerinin etkisini azaltma.
8- Astım.
9- Obezite.
10- Kronik yorgunluk.
Elbette BPA’nın zararlı etkileri sadece biz insanoğlu için değil. Hem çevreye hem de bitkiler ve hayvanlara da zarar verdiği bilinmektedir. Büyük bir toprak kirletici olan BPA bitkilerin köklerinde gerçekleşen azot fiksasyonuna engel olmaktadır. Bütün hayvan gruplarının üremesindeki zayıflamaya da BPA’nın neden olduğu bildirilmiştir. Ayrıca sucul yaşamın üreme ve gelişimini zayıflattığı da söylenebilir. Evet BPA’nın zararları hiç göz ardı edilecek gibi değil. Öyleyse ne yapalım da BPA’dan korunalım?
1- Öncelikle BPA kullanmamaya özen göstermeliyiz. Aldığımız ürünlerin üzerinde ‘BPA içermez ya da ‘BPA free’ ibarelerinin bulunmasına dikkat etmeliyiz.
2- Su ya da herhangi bir içecek aldığımızda tercihimiz her zaman cam şişe olmalı
3- Bebekler için BPA içermeyen biberonların alınmasına özen göstermeliyiz
4- Plastik kaplardaki besinleri asla mikrodalgaya sokmamalıyız
5- Plastik şişeler buzlukta dondurulmamalı çünkü bu durumda plastik içindeki dioksin denilen kimyasal madde açığa çıkar ki bu da kansere neden olmaktadır.
6- Plastik içeren maddeleri sert deterjanlarla yıkamaktan kaçınmalısınız öyle ki deterjanla ovalama esnasında BPA maddesi plastiğin yapısı aşındığı için tükettiğiniz gıdaya daha kolay geçer.
Maalesef ki zararlı etkilerine rağmen plastik kullanımı ve içindeki kimyasal maddelere maruz kalma durumu kaçınılmaz. Bu zararlı maddelerin farkına varıp bu zararı fark ettirmekten başka yapacak bir şey yok. İçten içe bizleri yaralayan hatta ileride çocuklarımızda da zararlı etkisine rastlayacağımızı unutmayarak.
“Yarın çok geç olmadan plastik maddeleri hayatımızdan çıkaralım!”
