ATM, halk dili ile bankamatik, insanlara kendi başlarına para yatırma, para çekme, havale yapma, fatura ödeme ve diğer bankacılık işlemlerini yapmalarına olanak tanıyan makinelerdir. ATM cihazlarını Türkiye’ye getiren ve Bankamatik adını veren ilk banka İş Bankası’dır. Ayrıca ATM cihazını icat eden kişinin Türkiye’de doğmuş olması da konunun en ilginç yanıdır.
ATM (Automatic Teller Machine) “Otomatik Vezne Makinesi” 1939 yılında, Luther Simjian tarafından icat edilmiştir. Luther Simjian, aynı yıl çok başarılı bir prototip olan bu cihazın patentini almıştır.
Fakat ATM cihazlarının icadı ile ilgili farklı isimler geçmektedir. Bunlardan ilki İskoçya’da James Goodfellow tarafından alınan patenttir. İkincisi ise 1966 yılında John D White tarafından icat edilen bankadan bağımsız çalışan modern bankamatiklerin ilk örneğidir. 1967 yılında, İngiliz John Shepherd-Barron tarafından icat edilen ATM cihazı Londra’da Barclays Bank tarafından kullanılan ilk elektronik ATM olmuştur. 1968 yılında Amerikada Don Wetzel tarafından bir ATM cihazı daha yapılmıştır.
ATM’lerin bankacılığin ayrılmaz bir parçası halini alması ise 1980 li yılların ortalarına kadar mümkün olmamıştır.
Luther Simjian’nın ATM’si
Luther Simjian müşterilerin, finansal işlemler yapmasına izin verecek bir bankanın duvarına monte edilmiş bir makine yapma fikri ile yola çıkmıştır. 1939 yılında Luther Simjian, kendi ATM buluşu ile ilgili 20 tane patent almıştır. Citibank ATM makinesi test etmek için kendisine başvuruda bulunmuş, altı ay sonunda, banka, bu yeni buluş için çok az talep olduğunu bildirmiş ve ATM kullanımına son vermiştir.
Luther Simjian Biyografi 1905 – 1997
Luther Simjian 28 Ocak 1905 tarihinde Türkiye’de Antep te doğdu. Ermeni bir ailenin oğlu olan Luther Simjian önce Beyrut’a, oradan Marsilya’ya yerleşti. 1920 yılında Amerika Connecticut’ a göçmen olarak yerleşti. Tıp eğitimi gördü fakat fotoğrafçılık bir ömür boyu onun en büyük tutkusu oldu. 1934 yılında, New York’a taşındı.
Mikroskop görüntülerini fotoğraflamaya yarayan bir icat yaptı. İlk büyük ticari buluşu kendi kendine poz ve odaklama yaparak fotoğraf çekimi yapan bir makine icat etti. İnsanların kendi resimlerini çekebilmelerini sağlayan bu icat resim çekilmeden önce kamerada ne olduğunu görmeyi sağlıyordu.
İnsanın tüm açılardan kendisini görmesini sağlayan Reflectone adını verdiği, hareketli aynalardan oluşan günümüz kozmetik masası yani makyaj masasını icat etti.
1939 yılında Simjian en ünlü buluşu Bankamatik, Otomatik Para Çekme Makinesini icat etti. Bankaların şüphelerine karşın, bunun için 20 patent aldı. Hala bugünün ATM’lerinde bulunan özellikleri ve ilkeleri barındıran bir dizi geliştirdi. Sonunda, 6 aylık bir deneme için, New York Citibank’ı ikna etti. Ancak deneme teknik yetersizlikler nedeniyle değil Bankamatiğe olan talebin az olması nedeniyle sona erdi. Anılarında insanlara makinenin kullanımını anlatmakla uğraşmak istemediğini yazdı. Bankamatiğin kullanımını anlatmakla uğraşmak istememesi büyük bir ticari başarıdan mahrum kalmasının yanında ATM nin icadı ile ilişkili şöhreti de kaçırmasına neden oldu. Bu durum John Shepherd-Barron (ilk gerçek elektronik ATM’yi icat etti) un ve Donald Wetzel (1960’ların sonlarında Shepherd-Barron buluşu üzerine inşa ederek 5 milyon dolarlık kazanç elde etti) in işine yaradı.
Luther Simjian ayrıca uçaklar için uçuş hız göstergesi, otomatik pul ölçüm makinesi, renkli x-ray makinesi, bir teleprompter, tıp ve fotoğraf bilgisini birleştirerek, mikroskop görüntülerini fotoğraflama, su altında fotoğraf çekme yöntemleri icat etti.
Son patentini 1997 yılında, ölmeden önce 92 yaşında, ahşap müzik aletleri için ses geliştirme ve iyileştirme süreci üzerine aldı. Hayatı boyunca 200 icat yaptı.
