Herkese Merhaba. Bu yazımızda –lafı uzatmadan- “Bağımsız Milletvekili Kaç Oy Alması Gerekir?” sorusuna yanıt vermeye çalışacağız.
Hepimizin bildiği –veya henüz öğrendiği üzere- TBMM Milletvekili sayısı yapılan anayasa değişikliğiyle 600’e çıkarıldı. Hemen hemen her seçimde bölgesinde güçlü olan adaylar herhangi bir siyasi partiye bağlı olmaksızın bağımsız aday olarak seçime girerler.
Bir bağımsız adayın bölgesinden milletvekili seçilebilmesi il’den il’e alacağı oy sayısı farklılık göstermektedir. Bu nedenle net bir şekilde bağımsız milletvekili için alacağı oy şudur demek yanlış bir ifade olacaktır.
Şimdi sizlere fikir vermesi açısından bir örnek göstererek bir il’de bir bağımsız milletvekili adayın kaç oy alması gerektiğine dair bilgi vermeye çalışacağım. Bunu seçim sonuçlarına veya tahminlerinize göre göre kendi iliniz için hesaplayabilirsiniz.
Örneğin: X ili için toplam 203.000 oy kullanacak seçmen sayısı “7 Milletvekili” çıkaracağını varsayalım. Burada A İttifak, B İttifak, C ,D, E, F Partileri ve 2 Bağımsız Milletvekili Aday (X ve Y olsun) seçime girdiğini düşünelim. Ayrıca D, E ve F Partileri Türkiye genelinde yapılan seçimde %10 barajını geçmediğini varsayalım.
D, E ve F Partileri %10 barajını geçmediğinden dolayı en yüksek oyu alsalar bile milletvekili çıkaramazlar.
Bağımsız adaylar için seçim barajı söz konusu değildir.
İl İl Seçmen Sayısı ve Sandık Sayıları 2018 >>> Tıkla
A İttifak, B İttifak, C Partisi ve Bağımsız Adaylar alacağı oylara göre milletvekili seçilmesi evresine girerler.
- A İttifak Partisi: 64.000 Geçerli Oy Almış Olsun
- B İttifak Partisi: 50.000 Geçerli Oy Almış Olsun
- C Partisi: 40.000 Geçerli Oy Almış Olsun
- X Bağımsız Aday: 30.000 Geçerli Oy Almış Olsun
- Y Bağımsız Aday: 18.000 Geçerli Oy Almış Olsun
Bu ilimiz varsayalım “7 Milletvekili” çıkaracak.
Ülkemizde milletvekili belirleme işlemi d’hondt sistemi ile belirlenir.
Şimdi aşağıdaki tabloya göre d’hondt sistemi ile hesaplamamızı yapalım. Milletvekili çıkaracak parti ve bağımsızlılar aldıkları net geçerli oylar yanyana dizilir. Kaç milletvekili çıkarılacaksa soldan milletvekili sıralaması yapılır.
1. Milletvekili (ilk milletvekili) seçiminde A İttifak Partisi en çok oyu aldığından 1. Milletvekilini çıkarır ve oyları ikiye bölünür ve alt satıra geçilir.
2. Milletvekili (ikinci milletvekili) seçiminde B İttifak Partisi en çok oyu aldığından 1. Milletvekilini çıkarır ve oyları ikiye bölünür ve alt satıra geçilir.
3. Milletvekili (üçüncü milletvekili) seçiminde C Partisi en çok oyu aldığından 1. Milletvekilini çıkarır ve oyları ikiye bölünür ve alt satıra geçilir.
4. Milletvekili (dördüncü milletvekili) seçiminde A Partisi en çok oyu aldığından 2. Milletvekilini çıkarır ve oyları bu kez üçe bölünür ve alt satıra geçilir.
5. Milletvekili (beşinci milletvekili) seçiminde X Bağımsız Aday en çok oyu aldığından milletvekili seçilir ve sistemden çıkar diğerlerinin oyları aynen alt satıra geçer.
6. Milletvekili (altıncı milletvekili) seçiminde B İttifak Partisi en çok oyu aldığından 2. Milletvekilini çıkarır ve oyları bu kez üçe bölünür ve alt satıra geçilir.
7. Milletvekili (yedinci milletvekili) seçiminde A İttifak Partisi en çok oyu aldığından 3. Milletvekilini çıkarır ve toplam 7 milletvekili belirlendiğinden sistem kapanır.
Bilgi Notları:
1- İttifak partileri yukarıda görüldüğü üzere aldıkları geçerli net oylardan 2 ve 3 milletvekili çıkarmışlardır. İttifak partileri bu kez kendi içerisinde aldıkları oylara göre aldıkları bu milletvekili sayılarını paylaştıracaklardır. (d’hondt sistemine göre)
2- Bir parti her milletvekili çıkardığında oyları sırasıyla 2,3,4… e bölünür. Örneğin herhangi bir parti 1. Milletvekili çıkardığında oyları ikiye, 2. Milletvekili çıkardığında üçe, 3. Milletvekili çıkardığında oyları dörde bölünmeye devam eder. Ta ki bir il’de çıkarılacak tüm milletvekilleri seçilene kadar.
3- Bağımsız bir aday seçildiğinde ise tam tersine oylar bölünmeden tekrar alt satıra geçer ve alt satırda en çok oyu alan parti milletvekili çıkarır ve oyları kaçıncı milletvekili çıkardığına bakılar bölünür.
4- Görüldüğü gibi “Bağımsız Milletvekili Kaç Oy Alması Gerekir?” sorusu tamamen seçmen sayısına bağlı olduğu gibi, diğer partilerin/ittifakların aldığı oylara bağlıdır. Eğer yukarıdaki 203.000 seçmenli ilde olduğu örnekte “Y Bağımsız Milletvekili Adayı” 21.350 gibi bir oy alsaydı oda seçilecekti.
5- Ancak unutulmamalıdır ki durum şu anda böyle değildir. Verdiğimiz örnek basit bir şekilde olayını anlamanız için hazırlanmıştır.
Daha çok yapılan yöntem ise bir ilde ki seçmen sayısını o ilin çıkaracağı milletvekili sayısına bölerek bağımsız adayın kaç oy alması gerektiğini öğrenebiliriz. Örneğin 240.000 seçmen sayısı olan ve 3 milletvekili çıkarılacak bir ilde bağımsız aday yaklaşık 80.000 oy veya üzerinde aldığında bağımsız olarak milletvekili seçilecektir. Bu şekilde hesaplama daha mantıklı olacaktır.
Burada 240.000 seçmenli il’de bulunan katılım oranı da oldukça önemlidir. Örneğin %85 katılım olduğunda %15’lik oy sayılmayacak, iptal edilen geçersiz oylar olacak, %10 barajını aşamayan partilerin oyları çıkacak vs. şeklinde uzuyor.
Anlaşılacağı üzere seçime giren partilerin %10’luk barajı geçip geçmemesi, seçmen katılım oranı ve o ilin seçmen sayısına göre bir bağımsız adayın kaç oyla seçilip seçilmeyeceğini etkiler.
