Ay, Dünya’nın tek doğal uydusudur. Güneş Sistemi içinde beşinci büyük doğal uydudur. Dünya ile Ay arasında ortalama merkezden merkeze uzaklık 384.403 km, yani Dünya’nın çapının yaklaşık otuz katı kadardır.
Dünyanın uydusu olan Ay, birçok sanat ve edebiyat eserine de konu olmuştur. İlginç görüntüsü ve özelikleriyle sayısız araştırmalara konu olan Ay, yakın zamanda bile bilinmeyen özellikleriyle araştırmacıları ve insanları şaşırtan bir uydudur. Ortaçağ’da teleskopun keşfiyle beraber araştırmaların sayısı artmış ve elde edilen bilgiler çeşitlenmiştir. Teleskopun keşfinden önce, birçok kişi Ay’ın bir küre olduğuna ve tamamen pürüzsüz olduğuna inanırdı. Galileo Galilei, 1609 yılında yazdığı bir kitapta Ay’ın teleskopik çizimlerini yayımladı.
Bu çizimlerde Ay yüzeyinin dağlar ve kraterlerden oluştuğunu, pürüzsüz olmadığını gösterdi. Daha sonra 17. yüzyılda Ay’ın bir haritası çizilerek birçok kratere günümüzde de bilinen adları verdi. Ay üzerinde bitki örtüsü ve yaşam olabileceği düşüncesi 19. yüzyıl başlarına kadar çok dikkate alınmamıştır. Parlak bölgeler ve koyu denizler arasındaki ışık değişikliği, Ay’da adam, tavşan ve bunun gibi çeşitli varlıklar yaşadığını düşündürmeye başlamıştır.
Ay Nedir?
Ay, Dünya ’nın doğal olan tek uydusu olarak bilinir. Güneş Sistemi içinde bulunan beşinci büyük doğal uydudur. Ayın üzerinde görünen en büyük izlerine deniz denir. Bu izlere karanlık bölge ismi de verilmektedir. Bu denizler çıplak gözle görülebilir. Gözlemciler, teleskop aracılığıyla Ay’ın kendine has olan 30.000 civarında özellik görmüşlerdir. Bunlar arasında, kraterler, dağlar küçük daireler yer almaktadır.
Ay’ın Özellikleri Nelerdir?
- Dünya’ya olan uzaklığı 384.000 km, yüzölçümü 30.000 km, çapı 3.500 km, büyüklüğü Dünya’nın 1/40’ı kadardır. Ay günü; 28 gün 13 saat, Güneş gününe göre Ay günü; 29,5 gündür. Ay yılı; 354 gün, Güneş yılı ise 365 gün 6 saattir. Ay’da su ve toprak yoktur.
- Atmosfer yoktur ve bu nedenle ısıyı tutacak gaz da yoktur. Ay’daki gökyüzünde ısı değişikliği olması mümkün değildir. Ancak Ay’ın yüzeyi güneş ışınlarını tutar. Ay gündüz çok sıcakken, gece oldukça soğuktur. Isı değişimi gündüz yaklaşık +100 derece, gece ise -100 derece kadardır.
- Isı farkı gece ve gündüz arasında oldukça yüksek olduğu için, Ay yüzeyindeki taşlar mekanik yolla parçalanır ve önce kumlara daha sonra da toza dönüşür.
- Hayat ve bitki örtüsü yoktur. Çünkü susuz ortamda kimyasal ayrışma olmaz.
- Ay’da atmosfer olmadığı için Güneş ışınlarını tutmaz ve bu nedenle aydan gökyüzü karanlık görülür.
- Ay üzerine düşen meteorlar parçalanmaz ve ay yüzeyinde çukurlar açar. Bu çukurlarakrater denir.
- Ay, küçük bir gök cismi olduğu için soğuyarak iç ısısını kaybetmiştir.
- Ay’da bulunan yer çekimi Dünya’da bulunan yer çekiminin 1/6’sı kadar kabul edilir.
Ay’ın Hareketleri Nelerdir?
Yeni Ay: Güneş battıktan sonra ufkun üstünde hilal şeklinden görülen ilk evredir. Enerji potansiyelinin pozitif yönde arttığı verimli zamanlardandır.
İlk Dördün: Yeni Ay görüldükten bir hafta sonra yarım daire şeklinde görülen evredir. Güneş’e göre uzaklığı 90 derece olarak görüldüğü zamandır.
Dolunay: İlk dördün görüldükten bir hafta sonra daire biçiminde görülen evredir. Ayın 15’inde Ay dolunay şeklini alır.
Ay Tutulması: Ay kendi yörüngesi etrafında dolaşırken bazı zamanlar Dünya yörüngesine girer. Buna Ay Tutulması denir. Ay tutulması, dolunay zamanında meydana gelir. Ay’ın Dünya’nın yörüngesine girmesiyle birlikte Güneş’ten aldığı parlaklık kaybolmaktadır. Dünya’nın atmosferi tarafından kırılan güneş ışıkları, kırıldığı için Ay tamamen kaybolmaz. Kırılan ışıklarda mavi renk yutulduğu için, Dünya’nın gölgesi kırmızı görülür veya bakır renginde ortaya çıkabilir. Dünya, Ay ve Güneş’in değişik durumlarında kısmi Ay Tutulması sağlar. Bu durumda, Ay’ın gölgesi Dünya üzerine tam olarak değil, kısmı olarak düşer. Ay Tutulması genel olarak yılda iki kez ortaya çıkar. Nadir olarak görülen kimi özel durumlarda, Ay Tutulması’nın ortaya hiç çıkmadığı ya da üç kez oluştuğu görülebilmektedir.
