Enfeksiyon cerrahi de başarıyı azaltan bir faktördür. Bu faktörün sadece antibiyotik kullanımı ile kontrol altına alınamadığı da bilinen bir gerçektir. Bu nedenle cerrahide asepsi ve antisepsi büyük önem taşır.
Asepsi ve Antisepside Kullanılan Terimler
Asepsi: Patojen mikroorganizmaların bir ortamdan ya da konakçı üzerinden uzaklaştırılması işlemidir. Asepsinin amacı, hem deri ve doku gibi canlı yüzeylerdeki hem de tıbbi ve cerrahi araç gereçlerdeki mikroorganizma sayısını azaltmak veya yok etmektir. Tıbbi asepsi ve cerrahi asepsi olmak üzere iki şekilde incelenir.
1- Tıbbi asepsi: Patojen mikroorganizmaların bir kimseden diğerine veya çevreye yayılmasını önlemek için yapılan işlemlerdir. Mikroorganizmaların kaynaktan çıktıktan sonra yok edilme yöntemlerini de içerir.
2- Cerrahi asepsi: Uygulama yapılacak ortamın, çevresinin ve gerekli araç gerecin mikroorganizmalardan arındırılması işlemidir. Bu işlem; deri bütünlüğü bozulduğunda, steril vücut boşluklarına girildiğinde deri bütünlüğü bozulmuş ve steril vücut boşluklarına girilmiş hastalara bakım verildiğinde uygulanır.
Antisepsi: Enfeksiyonun önlenmesi için vücut yüzeyinde (deri ve mukozada) ve yaralarda bulunan patojen mikroorganizmaların kimyasal maddelerle temizlenmesi işlemidir.
Antiseptik: Canlı yüzeylerdeki patojen mikroorganizmaları temizleyerek antisepsiyi sağlayan kimyasal maddelerdir.
Septik: Bakteri veya diğer patojen mikroorganizmaların ortamda bulunması
Aseptik: Patojen mikroorganizma içermeyen, temiz, mikropsuz anlamına gelir. Antiseptik solüsyonlar, dezenfeksiyonda kullanılan kimyasal maddelerin yeterince sulandırılarak dokularda kullanılabilir duruma getirilir. Bu nedenle antisepsi işlemine, doku dezenfeksiyonu da denilebilir. Antiseptik solüsyonlar sadece kir ve bakterileri azaltmaz, kimyasal etki ile bakterileri öldürür veya üremelerini durdurur.
Sanitasyon: Bir nesne veya yüzey üzerindeki mikroorganizmaların sayısını oldukça güvenli bir düzeye indirilmesi işlemi
Bakterisid: Bakterileri öldüren kimyasal madde
Bakteriyostatik: Bakterilerin üreme ve gelişmelerini önleyen veya durduran kimyasal madde
Antibakteriyel: Bakteri enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan, canlı bakteriye karşı etkili madde
Fungustatik: Mantarların üremesini durduran kimyasal maddeler
Germisit: Mikroorganizmaları öldüren; gelişme ve çoğalmalarını engelleyen kimyasal maddelere denir.
Fungusit: Mantarları öldüren kimyasal maddeler
Virüsit: Virüsleri öldüren, inaktive eden kimyasal maddeler
Sporosit: Bakteri sporlarını öldürebilen etkenlere sporosit denilmektedir.
Spor: Mikroorganizmaların uygunsuz koşullarda, çekirdek kısmını yoğunlaştırarak uygun koşul oluşuncaya kadar canlı kalabilecek hâle gelmesine spor denir. Bazı bakteriler bulundukları yerde uzun süre çoğalıp gelişemeyeceklerini algıladıklarında saatler içerisinde birer spora, tohumsu bir yapıya dönüşürler. Bakteri, spor formuna dönüştüğünde açlık, yüksek ısı, radyasyon ve kimyasallardan etkilenmez, toprak ya da suda yıllarca yok olmadan kalabilir. Bakteri sporları bir hayvan ya da insan vücuduna girdiklerinde tekrar birer canlı bakteri hâline dönüşür. Bakteri sporları ile oluşan en tanınmış hastalıklar, tetanos, botulizm ve şarbondur.
