Apollon Tapınağı Ege Bölgesi’nde, Aydın ilinin Didim ilçesinde önemli bir kutsal alan olan Didyma içerisinde yer alır. Didyma aslında bir antik kent değil, kutsal bir mahaldir. Miletos’tan gelen kutsal yol ile bağlantıya sahip Didyma bir kehanet merkezidir. Didyma ile ilgili ilk yazılı kaynak Herodot’tur. Herodot M.Ö. 600’lerde Mısır Kralı II. Nekho ve Lidya Kralı Kroisos’un Didyma’daki Apollon mabedine adaklar sunduklarını nakleder. Arkaik devirde çok ünlü olan Apollon’un kutsal yeri Persler tarafından M.Ö. 494’de yakılmıştır.
Apollon Tapınağı, o zamanki adıyla Didymaion M.Ö. 560’ta inşa edildi ve antik dünyanın en önemli kehanet merkezlerinden biri haline geldi. Kuzeyindeki Miletos kentiyle deniz bağlantısı vardır. Denizyoluyla gelen ziyaretçiler, Panormos limanından karaya çıkar ve kutsal yoldan Didyma’ya ulaşırlardı. Kutsal alan İÖ 494’te Persler tarafından yağma edilip yakılana değin, Apollon’un gözdesi bir delikanlı olan Brankhos’un soyundan gelme Brankhosoğullarınca (Brankhidai) yönetilirdi. Kutsal yolun iki yanında da son 2 km boyunca Brankhosoğullarından erkek ve kadınların oturur pozda heykelleri diziliydi. Tapınakta bulunan, Apollon’un bronz heykeli Pers başkenti Ekbatan’a götürüldü. Büyük İskender İÖ 334’te Miletos’u aldıktan sonra kehanet merkezinin yönetimi Miletos kentine verildi. Miletos kahini İÖ 331’de Büyük İskender’i “Zeus’un oğlu” ilan etti.
İÖ 300’de Miletoslular Yunan dünyasının en büyük tapınağının yapımına başladılar. Ölçüleri çok büyük tutulan tapınağın yapımı İS 2. yüzyılın ortalarına değin sürdürdüğü halde bitirilemedi. Daha sonra içine bir kilise ve başka binalar yapıldı. Bizanslılar, tapınağın içinde bir kışla ile bir garnizon kurdular. Binalar yangınla harap oldu ve tapınak 15. yüzyılda bir deprem sonucu kısmen yıkıldı. Didyma’da Apollon Tapınağı (Didymaion), Anadolu İon toprakları arasında en büyük ve en zengin olanıdır. Didyma, kutsal emanetleri, hazineleri, kutsal kuyusu ve kutsal defne korusu ile de tanınırdı.
İlk Apollon Tapınağı Arkaik dönemde yapılmıştı. Bunu izleyen Helenistik tapınak, eski kalıntılardan yararlanılarak, onun temelleri üstüne kuruldu. Bugün de ayakta olan tapınakİon düzeninde, 60 m x 118 m boyutlarında, çift sıra sütunla (dipteros) çevrilidir. Yanlarda 21, cephede 10 sütun bulunur. Sütunlar, değişik biçimleri ve kabartmalı kaideleriyle dikkati çeker. Bu sütunların üstünde çatıyı taşıyan arşitrav blokları, bunların da üstünde akantus ve gorgon başlarıyla süslü bir friz bulunur. Tapınak, anıtsal basamaklar üstünde yükselir. Pronaos’tan iki sütunlu bir naos’a (tanrı heykelinin bulunduğu kutsal mekan) geçilir. Bu bölüm, ayaklarla destekli, yüksek duvarlarla çevrili açık bir avlu biçimindedir. Tanrı heykeli, naos’un içindeki küçük naos’ta (naiskos) yer alırdı. İS 2. yüzyıldan sonra Didyma’da yapılan şenlikler Panhelenik bir festivale dönüştü.
