Ampermetre, bir elektrik devresinden geçen elektrik akımının şiddetini ölçen cihaza verilen isimdir. Gösterge açısından, soldan sıfırlı ve orta sıfırlı (sıfır merkezli) olmak üzere başlıca iki tür ampermetre vardır. Soldan sıfırlı ampermetre sadece çıkışı gösterdiği için yükmetre olarak da bilinir.
İç direnci çok küçük olduğu için üzerinden akım geçirebilir. Bu nedenle devreye seri bağlanır. Voltmetre gibi devreye paralel bağlanacak olursa devrede kısa devre durumu oluşacaktır.
Amper Nedir?
Elektrik akımı birimi amperdir ve A sembolü ile gösterilir. Daha küçük akım değerler miliamper veya mikroamper olarak ölçülür. Akım şiddeti aletten doğrudan doğruya okunur. Kadran; amperin askatlarına göre bölümlere ayrılmış bir cetveldir. Düşük şiddetteki elektrik akımını ölçen alete de galvanometre adı verilir. Bir ampermetrenin ölçebileceği akım sınırlıdır. Daha büyük akımları ölçebilmek için “şönt” ismi verilen muhtelif akım bölücü dirençler kullanılır. Şöntler cihaza dıştan bağlanacak şekilde özel olarak manganlı metalden imal edilmiştir. Ampermetreden okunan değer ile şönt üzerinde yazılı değer çarpılırsa devreden geçen akım ölçülmüş olur. Devrenin toplam direncine etki etmemeleri için iç dirençleri (empedansları) düşük olarak üretilir. Ampermetreler genel olarak şönt veya akım trafosu ile kullanılır.
Ampermetre Çeşitleri Nelerdir?
Kullanma sahası farklı ve yapılış esaslarına göre isimlendirilmiş değişik ampermetreler vardır. Çalışma prensibine göre ampermetreler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
1-Hareketli Bobinli Ampermetre
Kalıcı mıknatısın manyetik alanına yerleştirilmiş bir bobinden geçen akım bobinin hareket etmesine neden olduğu manyetik sapmayı kullanır.
2-Hareketli Manyetizmalı Ampermetre
Hareketli mıknatıslı ampermetreler, esasen hareketli bobinli ampermetre ile aynı prensipte çalışır, ancak bobin ampermetre kutusuna monte edilir ve kalıcı bir mıknatıs iğneyi hareket ettirir. Hareketli mıknatıs ampermetreler hareketli bobinlilere göre daha büyük akımlar taşıyabilir.
3-Elektrodinamik Ampermetre
Elektrodinamik bir ampermetre, bir elektromıknatıs kullanır. Bu cihaz hem alternatif hem de doğru akıma yanıt verebilir ve ayrıca AC için gerçek RMS’i gösterir.
4-Döner Demirli Ampermetre
Elektromanyetik bir ampermetredir. Daimî bir mıknatıs ve bu mıknatısın kutupları arasında uygun bir eksen etrafında dönen bobinden (çerçeve) meydana gelir. Akım geçtiği zaman bu akımın şiddetiyle orantılı bir manyetik alan meydana gelir. Çerçeve arasında bulunduğu kutuplardan biri tarafından çekilirken, diğeri tarafından itilir ve akımın şiddetine göre döner. Yani akım ne kadar şiddetli ise çerçevenin dönme açısı o kadar büyük olur. Bobine gelen akım kesildiğinde spiral bir yay, bobini eski durumuna getirir. Döner bobine eklenen gösterge, kadrandan akım şiddetinin okunmasını sağlar.
5-Termik Ampermetre
Bu tip ampermetreler, akımın iletkenden geçerken neden olduğu ısıyı ölçerek çalışır. Uçları sabit bir tel, akımın neden olduğu ısı ile uzar, bu uzama, telin uçları sabit olduğu için kıvrılma şeklinde olur. Bu telin ortasında bir telle bağlı olan makaranın merkezinde bulunan bir gösterge vardır. Telin akımla ısınması ile makara çekilir ve gösterge kadran üzerinde hareket eder. Modern termoelektrik ampermetrelerde termo elektrik kulp tarafından verilen akım şiddeti bir galvanometre ile ölçülür. Bu tür ampermetreler radyo, televizyon ve elektronik aletlerdeki yüksek frekanslı akımların ölçülmesinde kullanılır.
6- Yumuşak Demirli ve Sabit Bobinli Ampermetre
Genellikle düşük frekanslı alternatif akımların ölçülmesinde kullanılır. Esas olarak yumuşak demirden yapılmış silindir şeklindeki sabit bir bobinden meydana gelir. Yumuşak demir, bir göstergeye bağlı olup bobinden akım geçmeye başlayınca, hareket ederek göstergeyi akım şiddetini gösteren bölmeye getirir. Yapılışı basit olduğundan ekonomiktir ve çok yaygın olarak kullanılır.
